bytan
LinuX GeeK
Linux işletim sistemlerinde nasıl program kurulur
Öncelikle linux üzerinde program kurulumunun windows gibi olmadığını, next next şeklinde adlandırılan klasik bir uygulamadan söz edilemeyeceğini buna rağmen makaleyi okuduktan sonra windows kadar kolay ve ondan daha çeşitli ve zevkli kurulum aşamalarının olduğuna bereber tanıklık edeceğiz ve programları yüklerken dahi programlar üzerindeki kontrol gücünüzün fazlalığı sizi şaşırtacak. O nedenle çoğu kullanıcının başlarken yaptığı hataya düşmeyelim ve kolay değildir, zordur gibi ön yargıları bir kenara bırakalım.
Temel olarak linux işletim sisteminde program kurmanın 5 yöntemi vardır. Bu yöntemleri teker teker incelemeye çalışıp size linuxu daha da yakından tanıtacağız.
1-) Konsol üzerinden program depolarını kullanarak program kurma.
2-) Masaüstü grafik arayüzü ile program depolarını kullanarak program kurma.
3-) CVS* aracılığı ile konsol kullanarak program kurma.
4-) Kaynak kodunu kullanaka program kuma.
5-) Kaynak kodundan hazırlanmış dağatıma özel program paketlerine kullanarak program kurma.
* CVS : Bir program deposudur ancak linux dağatımı değilde, programın kendi sitesinde bulunan bir depodur ve sadec o program için hazırlanmıştır.
1-) Konsol üzerinden program depolarını kullanarak program kurma.
Her linux dağatımının, programları bünyesinde barındırdığı ve sizin için bir program ve güncelleme deposu olarak kullandığı depoları bulunmaktadır. Konsol aracılığı ile bu programları depolardan indirip bilgisayarınıza otomatik olarak kurabilir hatta işletim sisteminizi tıpkı windows automatic update gibi güncelleyebilirsiniz. Ayrıca programlar depolardan kurulurken programın doğru işlemesi için gerekli olan diğer bazı bileşenlerde bu işlemler sonucu otomatik olarak bilgisayarınıza indirilir ve kurulur.
Her linux dağatımının depolarına ulaşmanın kendine has bir komutu vardır.
Örn;
yum (redhat fedora)
apt (debian ubuntu)
Bu komutları dağatımınıza göre konsola yazarak, dilediğiniz programı ve gerekli bileşenlerini bilgisayarınıza indirip otmatik olarak kurulmasını sağlayabilirsiniz.
Örn:
yum install programadı
Bu komut, dağatımınızın rehhat, fedora, centos ya da hangisi ise ona göre kendi deposunda önce arama yapmasını ve daha sonra buluduğu diğer bileşenlerle birlikte programın sisteminize otokatik olarak yüklenmesine sağlayacaktır
Burada altı çizilmesi gereken nokta her dağatımın, kendi deposuna ulaşmak için bir komut kullandığı ve bu komutunda dağatımdan dağatıma değiştiğidir. Bu nedenle sizde kendi dağatımınıza ait komutu bulmalısınız.
2-) Masaüstü grafik arayüzü ile program depolarını kullanarak program kurma.
Bu yöntem özellikle windows kullanırken linuxe geçen kullanıcılar için bir kolaylık sağlamaktadır. Burada her dağatımın, programları kendi depolarından indirmeyi ve windows gibi next next şeklinde olmasada yine kolay bir şekilde kurmasını sağlayan kullanıcı arayüzüne sahip bir program yöneticisi vardır.
Suse - YAST gibi.
3-) CVS* aracılığı ile konsol kullanarak program kurma.
Buradaki işlem birinci işlemle aynıdır aralarındaki fark birinci işlemde kullanılan depo bir linux dağatımınınken, bu işlemde kullanılan depo sadece yüklemek istediğiniz programındır ve sadece onu yükleyebilirsiniz.
Bunun için konsola program sağlayıcısının size verdiği komutları yazmanız gerekmektedir.
Örn;
Bu komutları sizin yazmanıza gerek yoktur, bunlar size program sağlayıcısı tarafından verilir ve sizde gerekli diğer kolay basamakları (readme.txt belgelerindedir genelde) uygulayarak programı sisteme yüklersiniz ancak gerekli olan bileşenler birinci yöntemdekinin tersine yüklenmeyecektir daha önceden bu bileşenler* programın doğru çalışması için gereklidir ve yüklenmiş olmalıdır.
*Şimdiye kadar sürekli bileşenlerden bahsettik fakat bileşen demekle neyi kastediyorum, bunu biraz daha açıklamam gerektiğini düşünüyorum, bir program kurulurken o programın düzgün çalışması için ek bazı programlara ihtiyaç olabilir, bu gerekli programlar o programın bileşeni olarak adlandırılırlar. Bir program bileşene ihtiyaç duyabilirde duymayabilirde, eğer bir bileşene ihtiyac duyuyorsa program sayfasında bu size önceden belirtilir o nedenle endişe etmeyin lütfen.
4-) Kaynak kodunu kullanaka program kuma.
En temel ancak en karışık denilen kullanıcıların ve özellikle yeni başlayanları linuxden ‘ne kadar karışıkmış’ dedirterek soğutan program kurma sistemi. Ancak o kadar zor değil hatta hiç zor değil, 3 küçük madde ve bu maddeleri açıklayan 2 cümle ile bu işlemi hemen öğreneceksiniz.
a-)./configure
b-) make
c-) make install
Bu kadar bitti.
Açıklama:
A-) Öncelikle programın kaynak kodunu açtığınız dizine konsolu kullanarak gelin, diyelimki dizin /home/program, bu dizine gelmek için komut satırına
cd /home/program/ yazmanız yeterli olacak.
B-) Bu dizindeyken komut satırına ./configure yazın ve bekleyin. Program burada yüklemeye hazırlık için dosyaları düzenleyip, hangi bileşenleri kullanıp kullanmayacağına ve bunların sistemenizde olup olmadığına bakacak.
Ayrıca belirtmekte yarar var, komut satırına eğer ./configure –help yazarsanız. O zaman programın hangi bileşenleri kullanıp kullanmaması gerektiği gibi programa, izin verdiği ölçüde yaptırmak istediğiniz herşeyi bu aşamada yaptırabilir ve programın sizin istediğiniz doğrultuda dosyalarını düzenlemesini sağlayabilirsiniz.
C-) ./configure işlemi bittikten sonra komut satırına make komutunu girip enter düğmesine basın, bu aşamada program düzenlenen dosyaları programı kuracak hale getirecek bu kısım genelde program kurulması aşamasında en uzun süren kısımdır.
D-) Bu işlemde tamamlandıktan sonra make install komutu ile programı sisteminize yükleyip kaynak kodundan program yükleme işlemini bitirebilirsiniz.
Peki bu programı nasıl kaldıracağım, yine programın olduğu dizine konsolda gelip, make uninstall komutunu yazmanız yeterli olacaktır.
5-) Kaynak kodundan hazırlanmış dağatıma özel program paketlerine kullanarak program kurma.
Her linux dağatımının kendine has uzantısı olan kaynak kodundan hazırlanmış programa özgü paketleri vardır.
Örn:
program.deb (Debian)
program.rpm (Redhat)
Bunları kurmak ve kaldırmakta aynen birinci maddede bahsettiğimiz gibi dağatımdan dağatıma farklılık gösteren bazı kodlarla gerçekleşir. Bu kodları şu an piyasada bulunan tüm linux dağatımları için derleyip toparyalayıp daha sonra sizlere sunacağız.
Ancak o zamana kadar eğer program yükleme ile ilgili sorunuz olursa ya da bir program yüklerken takıldığınız bir nokta olursa forumu kullanarak yardım isteyebilirsiniz.
Bu makaleyi özelikle linuxe yani başlayan kullanıcılar için elimden geldiğince sade tutmaya çalıştım ayrıca bilgi yoğunluğu çok olan bir yazı olmasınada özen gösterdim, umarım burdan aldığınız bilgiler bu ve ileri aşamalarda size linuxü sevdirecek ve yardımcı olacaktır.
Öncelikle linux üzerinde program kurulumunun windows gibi olmadığını, next next şeklinde adlandırılan klasik bir uygulamadan söz edilemeyeceğini buna rağmen makaleyi okuduktan sonra windows kadar kolay ve ondan daha çeşitli ve zevkli kurulum aşamalarının olduğuna bereber tanıklık edeceğiz ve programları yüklerken dahi programlar üzerindeki kontrol gücünüzün fazlalığı sizi şaşırtacak. O nedenle çoğu kullanıcının başlarken yaptığı hataya düşmeyelim ve kolay değildir, zordur gibi ön yargıları bir kenara bırakalım.
Temel olarak linux işletim sisteminde program kurmanın 5 yöntemi vardır. Bu yöntemleri teker teker incelemeye çalışıp size linuxu daha da yakından tanıtacağız.
1-) Konsol üzerinden program depolarını kullanarak program kurma.
2-) Masaüstü grafik arayüzü ile program depolarını kullanarak program kurma.
3-) CVS* aracılığı ile konsol kullanarak program kurma.
4-) Kaynak kodunu kullanaka program kuma.
5-) Kaynak kodundan hazırlanmış dağatıma özel program paketlerine kullanarak program kurma.
* CVS : Bir program deposudur ancak linux dağatımı değilde, programın kendi sitesinde bulunan bir depodur ve sadec o program için hazırlanmıştır.
1-) Konsol üzerinden program depolarını kullanarak program kurma.
Her linux dağatımının, programları bünyesinde barındırdığı ve sizin için bir program ve güncelleme deposu olarak kullandığı depoları bulunmaktadır. Konsol aracılığı ile bu programları depolardan indirip bilgisayarınıza otomatik olarak kurabilir hatta işletim sisteminizi tıpkı windows automatic update gibi güncelleyebilirsiniz. Ayrıca programlar depolardan kurulurken programın doğru işlemesi için gerekli olan diğer bazı bileşenlerde bu işlemler sonucu otomatik olarak bilgisayarınıza indirilir ve kurulur.
Her linux dağatımının depolarına ulaşmanın kendine has bir komutu vardır.
Örn;
yum (redhat fedora)
apt (debian ubuntu)
Bu komutları dağatımınıza göre konsola yazarak, dilediğiniz programı ve gerekli bileşenlerini bilgisayarınıza indirip otmatik olarak kurulmasını sağlayabilirsiniz.
Örn:
yum install programadı
Bu komut, dağatımınızın rehhat, fedora, centos ya da hangisi ise ona göre kendi deposunda önce arama yapmasını ve daha sonra buluduğu diğer bileşenlerle birlikte programın sisteminize otokatik olarak yüklenmesine sağlayacaktır
Burada altı çizilmesi gereken nokta her dağatımın, kendi deposuna ulaşmak için bir komut kullandığı ve bu komutunda dağatımdan dağatıma değiştiğidir. Bu nedenle sizde kendi dağatımınıza ait komutu bulmalısınız.
2-) Masaüstü grafik arayüzü ile program depolarını kullanarak program kurma.
Bu yöntem özellikle windows kullanırken linuxe geçen kullanıcılar için bir kolaylık sağlamaktadır. Burada her dağatımın, programları kendi depolarından indirmeyi ve windows gibi next next şeklinde olmasada yine kolay bir şekilde kurmasını sağlayan kullanıcı arayüzüne sahip bir program yöneticisi vardır.
Suse - YAST gibi.
3-) CVS* aracılığı ile konsol kullanarak program kurma.
Buradaki işlem birinci işlemle aynıdır aralarındaki fark birinci işlemde kullanılan depo bir linux dağatımınınken, bu işlemde kullanılan depo sadece yüklemek istediğiniz programındır ve sadece onu yükleyebilirsiniz.
Bunun için konsola program sağlayıcısının size verdiği komutları yazmanız gerekmektedir.
Örn;
Kod:
cvs -d:pserver:anonymous@cvs.******:/cvsroot/*** login
cvs -z3 -d:pserver:anonymous@cvs.**********:/cvsroot/*****Şimdiye kadar sürekli bileşenlerden bahsettik fakat bileşen demekle neyi kastediyorum, bunu biraz daha açıklamam gerektiğini düşünüyorum, bir program kurulurken o programın düzgün çalışması için ek bazı programlara ihtiyaç olabilir, bu gerekli programlar o programın bileşeni olarak adlandırılırlar. Bir program bileşene ihtiyaç duyabilirde duymayabilirde, eğer bir bileşene ihtiyac duyuyorsa program sayfasında bu size önceden belirtilir o nedenle endişe etmeyin lütfen.
4-) Kaynak kodunu kullanaka program kuma.
En temel ancak en karışık denilen kullanıcıların ve özellikle yeni başlayanları linuxden ‘ne kadar karışıkmış’ dedirterek soğutan program kurma sistemi. Ancak o kadar zor değil hatta hiç zor değil, 3 küçük madde ve bu maddeleri açıklayan 2 cümle ile bu işlemi hemen öğreneceksiniz.
a-)./configure
b-) make
c-) make install
Bu kadar bitti.
Açıklama:
A-) Öncelikle programın kaynak kodunu açtığınız dizine konsolu kullanarak gelin, diyelimki dizin /home/program, bu dizine gelmek için komut satırına
cd /home/program/ yazmanız yeterli olacak.
B-) Bu dizindeyken komut satırına ./configure yazın ve bekleyin. Program burada yüklemeye hazırlık için dosyaları düzenleyip, hangi bileşenleri kullanıp kullanmayacağına ve bunların sistemenizde olup olmadığına bakacak.
Ayrıca belirtmekte yarar var, komut satırına eğer ./configure –help yazarsanız. O zaman programın hangi bileşenleri kullanıp kullanmaması gerektiği gibi programa, izin verdiği ölçüde yaptırmak istediğiniz herşeyi bu aşamada yaptırabilir ve programın sizin istediğiniz doğrultuda dosyalarını düzenlemesini sağlayabilirsiniz.
C-) ./configure işlemi bittikten sonra komut satırına make komutunu girip enter düğmesine basın, bu aşamada program düzenlenen dosyaları programı kuracak hale getirecek bu kısım genelde program kurulması aşamasında en uzun süren kısımdır.
D-) Bu işlemde tamamlandıktan sonra make install komutu ile programı sisteminize yükleyip kaynak kodundan program yükleme işlemini bitirebilirsiniz.
Peki bu programı nasıl kaldıracağım, yine programın olduğu dizine konsolda gelip, make uninstall komutunu yazmanız yeterli olacaktır.
5-) Kaynak kodundan hazırlanmış dağatıma özel program paketlerine kullanarak program kurma.
Her linux dağatımının kendine has uzantısı olan kaynak kodundan hazırlanmış programa özgü paketleri vardır.
Örn:
program.deb (Debian)
program.rpm (Redhat)
Bunları kurmak ve kaldırmakta aynen birinci maddede bahsettiğimiz gibi dağatımdan dağatıma farklılık gösteren bazı kodlarla gerçekleşir. Bu kodları şu an piyasada bulunan tüm linux dağatımları için derleyip toparyalayıp daha sonra sizlere sunacağız.
Ancak o zamana kadar eğer program yükleme ile ilgili sorunuz olursa ya da bir program yüklerken takıldığınız bir nokta olursa forumu kullanarak yardım isteyebilirsiniz.
Bu makaleyi özelikle linuxe yani başlayan kullanıcılar için elimden geldiğince sade tutmaya çalıştım ayrıca bilgi yoğunluğu çok olan bir yazı olmasınada özen gösterdim, umarım burdan aldığınız bilgiler bu ve ileri aşamalarda size linuxü sevdirecek ve yardımcı olacaktır.
