ARKADSLAR İYİ YADA KÖTÜ TŞK YADA MSJ GECERSENİZ SEVİNİRİM UMARIM İŞİNİZE YARAR
TURK VERGI SİSTEMİ
========================
UNİTE 1
===========
*gelir vergisi 2 ye ayrılır . +gelir vergisinin niteligi +gelir vergisi türleri
gelir vergileri : gerçek kişilerin gelirlerini
kurumlar vergisi : kurumların kurum kazanaclarını vergilendirir
*cumhuriyet döneminde gelirlerin vergilendirilişinde 1926 yılında 755 sayılı kazanacvergisi
kanunu ile baslamıs. 1946 yılında cagdas bir vergi reformu yapılmıs modem anlamda 5421
sayılı gelir vergisi kanununda yer almıstır bu kanun bazı degişiklikler tabi tutulurak 1961 yılında
uygulanmıstır. 1961 yılında 193 sayılı gelir vergisi kanunu uygulamaya konulmustur .
cagdas ülkelerin gelir vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı %60 ülkemizde %30 dur
*gelir vergisi türleri : üniter ve sedüler gelir vergisi , birleşik gelir vergileri söz edebiliriz
üniter vergi: üniter vergilemede kanunun kabul etmiş oldugu gelir unsurlarından elde edilmiş olan
tüm gelirler
sedüler vergi : sedüler gelir vergileri uygulamasında vergi konusu olan gelirler çeşitli katagorilere ayrılarak
her katagori ayrı ayrı düzenlemeler içinde vergilendirilir.
birleşik gelir vergileri : sedüler sistemin ortaya cıkardıgı bazı sakıncaları bir dereceye kadar giderebilmek düşüncesiyle
getirilmiş olan bir uygulama biçimidir .
* mükellefiyet kavramı 3 nokta üzerine oturur. bunlar ; verginin konusu , mükellefi ve vergiyi doguran olaydır.
verginin konusu : verginin ne üzerine konuldugunu belirler
gelir vergisinin konusu : gerçek kişilerin elde etmiş oldukları kazanç ve iratlar yani gelirlerdir.
* gelir ile ilgili ileri sürülmüş olan teoriler , kaynak ve net artış teorisi 2 ye ayrılır
kaynak teorisine göre gelir : emek sermaye dogal kaynaklar ve teşebbüs olarak bilinen üretim faktörlerinin bir veya bir kacının
üretim sürecine sokulması karşılıgı sürekli olarak elde edilen degerlerdir.
* kaynak teorisine göre degerin gelir sayılabilmesi için gelirin üretim faktörlerinden biri veya birkaçının etkisi sonucu ortaya çıkması
ve sürekli bir biçimde elde edilmesi gerekmektedir.
net artış teorisi göre gelir : kişilerin sahip oldugu degerlerde artış yaratan her türlü fazlalıklar şeklinde tanımlanabilir .bir diger tanım:
bir kimsenin belirli bir dönem içinde yaptıgı tüketim ile o dönem içinde varlıgında meydana gelen artış ve azalışlar arasındaki müspet
farktır
Türk gelir vergisinin geliri kabul ediş biçimi : 1961 yılında yürürlüge giren ve o tarihte bir çok degişiklige ugrayan 193 sayılı gelir
vergisi kanunu günümüzde halen uygulanmaktadır. bu kanun üzerine yapılan en kapsamlı degişiklik 01/01/1999 tarhininden itibaren yürürlüge
girmek üzere 4369 sayılı kanun ile yapılan degişikliktir . ülkemizde gelirin vergilendirmesinde kaynak teorisinin de faydalanılmıstır
gelirin konusu : bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettigi kazanç ücdret ve ıratların safi tutarıdır .
gelirin unsurları : tiçari kazanç - zirai kazanç - serbest meslek kazancı - gayrimenkul sermaye iradı - menkul sermaye ıradı -ücret seklinde
- sair kazanç ve iratlar
gelir : bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettigi tasaruf ve harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.
gelirin özellikleri : gelir kişiseldir - gelir yıllıktır - gelir gerçektir - gelir safidir
mükellef : üzerine vergi borcu düşen gerçek veya tüzel kişilerdir
mükellef türleri : tam ve dar mükellefler 2 ye ayrılır
tam mükellifler : türkiyede yerleşmiş olan kimseler
dar mükellefler : türkiyede ikametgahı olmayan veya yerleşmiş sayılayan kimseler dar mükelleftir
tam ve dar mükellefiyetin dogurdugu sonuclar : esas sonuclar ve diger sonuclar
esas sonuç : gelir vergisi kanunu mükellefleri vergilendirmede esas olarak şahsilik kuralının uygulanacagını kabul etmektedir
diger sonuçlar : - dar mükelleflerin ihracattan sagladıgı kazançlar kanunun 7 mad. belirtilen esaslar içersinde ihracat istisnasından yararlanırlar
tam mükelleflerin bu tür kazançlarda böle istisna söz konusu degildir
- dar mükellefler hükümetin izni ile açılan sergi ve panayırlardan sagşadıkları ticari ve serbest meslek kazançları gelir vergisinden isnisnadır
tam mükellefler için bu tür bi istisna söz konusu degildir
- gelir vergisi kanunun 15 ve 16 mad. sadece dar mükelleflerde uygulanmak üzere diplomat muaflıgı ve ücret istisnası getirmiştir
- tam mükellefler kanunun 31 mad. sakatlık indiriminden yararlanırlar dar mükellefler ise yararlanamazlar
- tam mükellefler sigorta indiriminden yararlanırlar dar mükellefler yararlanamazlar
vergiyi doguran olay : mükellefin yani gerçek kişinin geliri elde etmesidir gelir tahakkuk esasına veya tahsil esasına göre elde edebilir .
ticari kazançlar : gerçek usulde tesbit edilir
zirai kazançlar : işletme hesabı usulune göre tespit edilir
serbest meslek kazancı : elde etme tahsil hesabına baglanmıstır
ücretlerde : elde etme tahsil ile gerçeklesir
gayri menkul sermaye iratlar : tahsil esası
menkul sermaye iratları : elde etme çok degişik şekilde çıkabilir
diger kazanç ve iratlarla elde etme : tahsil ile
vergiyi doguran olay : vergi kanunlarının vergiyi bagladıkları olayın meydana gelmesi veya hukuk durumunun tamamlanmasıyla ortaya çıkar
UNITE 2
=========
ticari kazanç : her türlü ticari ve sınai faliyetlerden dogan kazançlardır
üçret : emegin getirdigi gelirdir
özel olarak ticari kazanç sayılan gelirler :
-maden taş ve kiremit ocakları kum ve çakıl istihsal yerleri ile tugla ve kremit harmanlarının işletilmesi
-borsada kayıtlı olup kendi nam ve hesabına hisse senedi ve tahvil alıp satma yoluyla borsa spekülasyon işleriyle ugrasanların bu tür işlerden
-özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden
-gayrimenkul alım satım ve inşa işleriyle sürekli olarak ugrasanların bu işlerden
-kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım ve satım işleriyle ugrasanların bu faaliyetlerinden
-satın alınan veya trampa süretiyle elde edilen arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu süre içinde veya daha sonraki yıllarda
kısmen veya tamamen satılmasından
*şirketler şahıs ve sermaye şirketleri diye 2 ye ayrılır birde bu iki türün dışında adi şirketten de söz edilir
*şahıs şirketleri , kolektif ve adi komandit şirketinden meydana gelir
*kollektif şirketler gelir vergisi mükellefi degildirler
adi komandit şirket : bu tür şirketlerde 2 ortak bulunur .komandite ortak ve komanditer ortak sd
komandite ortak : şirket faliyetlerinden dolayı alacaklılara karşı sorumludur
komanditer ortak : sadece koymus oldugu sermayeden sorumludur
sermaye şirketinin kavramı : anonim limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri kapsar. sermaye şirketleri gelir vergisi mükellefi degil
kurumlar vergisi mükellefidir.
adi şirket ortakları : adi ortakların tüzel kişilikleri yoktur be neden le vergi mükellefiyetleri yoktur ancak adi şirket ortaklarının payları ticari kazanç
olarak kabul edilip gelir vergisine tabi tutulmaktadır ortaklar kendi paylarına düşen gelirleri ticari kazanç olarak beyan etmeleridir
ticari kazancın gerçek usulde tespiti : bilenço veya işletme hesabı esasına göre yapılır. bunun yanı sıra birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işleri
için özel olarak getirilen usulde ticari kazancın gerçek usulde tespitinden baska bir şey degildir .
bilenco esasına göre tespit : birinci sınıf tüccarlar gelirlerini bilenco esasına göre tespit ederler bilenço esasına göre ticari kazanç işletmedeki öz sermayenin
hesap dönemi sonu ve hesap dönemi basındaki degerler arasında müspet farktır.
*kazançlarını bilenço hesaplarına göre tespit edenler , yemiye defteri - büyük defter envanter ve bilenço defteri tutarlar ve zorunludur
vergi bilançosu : vergi kanunları göz önüne alınarak hazırlanan bilençodur
vergi bilencosunun unsurları :
- işletmede bulunan varlıklar degerlendirilirken v.u.k. unun 258-298 mad. arasında yer alan degerleme ölçüleri göz önüne alınır
-amortismanlar , sözü edilen kanunun 313-321 mad. düzenlemelere göre ayrılır
-ticari kazançtan gider indirimi g.v.k in ilgili hükümleri cercevesinde yapılır
-yapılan ekonomik ve sosyal indirimler sözü edilen kanunların hükümleri içersinde dikkate alınır
-işletmeden çekilen veya işletmeye eklenen varlılar matrahın hesaplanmasında ya kazanca eklenir yada kazançtan düşülür
-vergi matrahı kanunlarda belirtilen muafiyet ve istisnalar göz önüne alınarak hesaplanır
öz sermaye : vergi usul kanunun 192 mad. öz sermayeyi aktif toplam ile borçlar arasındaki farktır.
İşletme hesabı esasına göre tespit : ikinci sınıf tüccar işletme hesabı defteri tutar
a) işletme defterinin sol tarafı gider kısmıdır yılın basında fatura giderleri ve bedelleri yazılır
b) defterin sag kısmı ise gelir kısmıdır bu kısma malların maliyet tutarı yazılır
Birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde ticari kazancın tespiti
*birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde ticari kazancın tespiti GVK nın 42 il 44 mad. Arasında
Düzenlenmiştir bu konuda önce işin niteliğinden daha sonrada tespit usulünden söz edilir
İşin Niteliği : buradaki inşaat ve onarma işleri sadece taahüde baglı olarak yapılan işleri kapsar
Yani diger bi anlatımla bu işler, Borçlar kanunun (B,K) 355 mad. Tanımlanan istisna akdi içine giren işlerdir. Adı gecen madde istisna akdi , istisna öle bir akittir ki , onunla bir taraf( müteahhit ) diger tarafın ( iş sahibi ) vermeyi tahhüt eylediği semen ( bedel ) karşılıgında bir şeyin imalini iltizam eder. Biçiminde tanımlamıstır.
Tespit usulü : birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde kesin kar veya zarar işin bittigi yılda belli olur. Kar veya uğranılan zararın tümü işin bittigi yıla göre degerlendirilir
İşin bittigi zaman : bir kısım işler gecici ve kesin kabul usulune tabidir burada iş geçici klubun yapıldıgı yıl bitmiş sayılır elde edilen kar veya zarar gecici klubun yapıldıgı yılı izleyen mart ayında beyan eldir
Gecici kabul tarihi kabul tutanağın düzenlendiği tarihtir
Ortak genel giderlerin dagıtımı : 2 şekilde dir
a) birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması
b) inşaat ve onarma işinin veya işlerinin diger işlerle birlikte yapılması
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Tespitinde İndirilebilecek ve İndirilemeyecek Giderler:
İndirilebilecek Giderler:
1) ticari kazancın elde edilmesi ve devamının saglanması için yapılan genel giderler
2) mükellefin işinde çalışan hizmetli işcilerin işyerinde veya işyerinin eklentilerinde yiyecek veya barınma tedavi ve ilaç giderleri
3) mükellefin işinde çalışan hizmetli veya işciler için mükellef tarafından ödenen sigorta primleri ve emekli aidatları
4) mükellefin işinde çalışan hizmetli veya işcilere işin geregi olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları durumunda geri alınan giyim eşyası giderleri
5) işle ilgili olmak şartıyla yazılı bir sözleşmeye veya ilama ve kanunun emrine dayanarak ödenen zarar ziyan ve tazminatlar
6) işle ilgili yapılan işin önemi ve kapsamı ile orantılı olarak seyahat ve ikamet giderleri
7) kiralama yolu ile elde edilen veya işletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanları ile ilgili giderlerin tamamı
8) işletme ile ilgili olmak şartıyla emlak giderleri istihlak damga belediye vergileri harclar ve kaydiyeler gibi aynı vergi resim ve harçlar
9) vergi usul kanunun hükümlerine göre ayrılan amortismanlar
10) işverenlerce sendikalar kanun hükümlerine göre sendikalara ödedikleri aidatlarda gider olarak yazılır
11) fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılıgı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara maliye bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bagışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelleri
12) işverenler tarafından ücretler adına bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı payları
İndirilemeyecek Giderler:
1) teşebbüs sahibi ile eşinin ve cocuklarının işletmeden çektikleri paralar ve mal olarak aldıkları diger degerler
2) teşebbüs sahibinin kendisine eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar ücretler , ikramiyeler,komisyonlar ve tazminatlar
3) teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülücek faizler
4) teşebbüs sahibinin eşinin ve kücük cocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülücek faizler
5) indirilebilecek giderlerle ilgili kısımda da belirttiğimiz üzere MTVK da yer alan I , III , IV sayılı tariye göre ödenen motorlu kara taşıtları vergisi
6) her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçundan doğan tazminattır
7) kanundan hertürlü alkol ve alkollü içecekler ceza puanları gider olarak yazmak mümkün
8) kiralama yolu ile elde edilen veya işletmede kayıtlı olan yat kotra tekne sürat teknesi gibi motorlu deniz ucak ve helikopter gibi hava taşımalarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları
9) basın yoluyla işlenen filimlerden veya radyo ve tv yayınlarından dogacak maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminattır
Ticari kazancın basit usulde tespiti : gerçek usulde vergilendirilenler ile esnaf muaflığı sınırları arasında ticari kazanç elde eden gerçek kişiler basit usulde vergilendirilir
Basit usulde tabi olmanın şartları : genel ve özel olmak üzere ikiye ayrılır
Basit usulde tabi olmanın genel şartları
1) mükellef kendi işinde bilfiil çalışmalı veya bulunmalı
2) işyerinin mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli 2008 yılı için kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyük şehir belediye sınırları içinde 4300 tl diger yörelerde ie 3000 tl i aşmamalıdır. Emsal iş yeri kira bedeli emlak vergisi degerinin %5 dir
3) ticari zirai veya serbest meslek faaliyeti dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamalıdır
Basit usule tabi olmanın şartları :
a)Alım-Satım, imal, inşa, küçük sanat işi yapanlar bir dönemde satın aldıkları mal bedeli 56.000 TL yi, sattıkları maş bedeli(satış bedeli)80.000 TL yi aşmamalıdır.
b)Yukarıda yazılı olanlar dışında bir işle uğraşanlar bir dönemde gayrisafi hâsılatının 27.000 TL yi aşmamalıdır.
c)İş sahibi bir fiil çalışmalı veya bulunmalıdır. Bu çırak çalıştıramaz anlamında değildir.
Basit usulden yararlanamayacak olanlar :
1) kolektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketin komandite ortakları
2) sarraflar ile degerli maden ve mücevherat alım ve satım yapanlar
3) ödünç para verme işleriyle ugraşanlar
4) sigorta prodüktörleri
5) her türlü reklam ve ilan işleriyle ugrasanlar veya bu işlere aracılık edenler
6) komisyoncu ve tellal gibi aracılık işleri yapanlar
7) gayrimenkul ve gemi alım satımlarıyla ugrasanlar
kara ulaştırmaları için %12
deniz ulaştırmalrı için %15
hava %5
Esnaf : bir işyeri açmaksızın nakdi sermayesinden çok bedeni güç ile çalışan ve ancak geçimini sağlayacak kadar kazanç elde eden sanat ve ticaret erbabıdır
Ticaret ve sanat erbabından aşagıda belirtilen şekilde çalışanlar gelir vergisinden muaf ;
1) motorlu nakil aracı kullanmamak şartı ile gezici olarak veya işyeri açmaksızın perakende ticaret ile ugrasanlar
2) bir işyeri açmaksızın gezici olarak veya doğrudan doğruya tüketiciye iş yapan hallaç kalaycı odun ve kömür gibi kücük sanat erbabı
3) köylerde gezici olarak her türlü sanat işleriyle ugrasanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanlar
4) nehir göl ve denizlerde 50ton rüsum tonilatoya makinesiz ve motorsuz taşıt aracı işltenler
5) ziraat işlerinde kullandıkları hayvan , hayvan arabası ,motor , traktör gibi araçlar veya sandallarla zaman zaman eşya ve insan taşıyan çiftciler
6) oturdukları evde ürettikleri havlu örtü vb dükkan açmaksızın satanlar
7) yukarıdalki gibi maliye bakanlıgınca kabul ve ilan olunan sanat ve ticari işlerle ugrasanlar
yatırım indirimi : bu uygulama 01.01.2006 yılında yürürlükten kaldırılmıstır yatırım indirimi en son 2008 yılında yararlanıcaktır
İhracat İstisnası şartları :
1) bu istisnadan yararlana bilmek için; her şeyden önce Türkiye dışında bulunan gerçek kişilere ait bir işletmenin iniş merkezinin türkiyede bulunmaması gerekir
2) diger bir husus ise türkiyede satın alınan veya imal edilen malların türkiyede satılmaksızın yurt dışına gönderilmesi
3) malın veya üretilen mamülün türkiyede satılmaması
BÖLÜM 3
=============
zirai kazanç : zirai faaliyetten dogan kazanç zirai kazançtır
zirai faaliyet konusundaki düzenlemeyi şu şekilde sistamatik anlatım :
1) kanun zirai faaliyeti önce; zirai faaliyet, arazide deniz göl ve nehirlerde ekim
dikim bakım üretme yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut dogrudan dogruya tabiattan
istifade etmek suretiyle nebat orman hayvan balık ve bunların mahsullerinin istihsalini
avlanmasını ve yetiştiricileri tarafından muhafazısını taşınmasını satılmasını veya bu
mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.
2) kanunun zirai faaliyet olarak gördügü diger bir faaliyet türü ise, zirai faaliyette kullanılan
her türlü makine ve aletlerin başka çiftcilerin zirai işlerinde çalıştırılmasıdır
3) ürünlerin degerlendirmek amacıyla zirai üretime baglı olarak işlenmesi de zirai faaliyet
olarak kabul edilmiştir
4) elde edilen ürünlerin satılması amacıyla mağaza ve dükkan acılması durumunda zirai
faaliyet ürünlerin açılan iş yerlerine gelmesine kadar dewam eder ürünlerin işyerlerine
gelmesinden sonra sürdürülen faaliyet ticari faaliyet şekline dönüşür
Zirai işletme : zirai faaliyetlerin yapıldığı işletmelerdir
Çiftçi : zirai işletmeleri işleten gerçek kişilerdir
Ürün : zirai faaliyet sonucunda üretilen maddelerdir
Not : zirai kazançlar gerçek usul ve stopaj yolu ile vergilendirilir
Zirai kazancın gerçek usulde tespiti :
Zirai kazancın gerçek usulde tespiti bilenço ve zirai işletme hesabı esasına göre yapılır
mükellefler isterse kazancın bilenco esasına göre isterse işletme hesabı esasına göre
tespit edebilir ancak bu istegin yazılı olarak yapılması gerekmektedir
Zirai kazancının bilenco esasına göre tespiti : Dönem sonu öz sermayeden dönem
bası öz sermaye çıkarıldıgında arada kalan müsbet fark zirai kazançtır
Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç : bir hesap dönemi içinde nakden tahsil
edilen veya alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile ödenen veya borçlanılan giderler
arasındaki müspet farktır. zirai kazanç sahibi kişiler , işletme defteri tutarlar defterin sol
tarafına giderler sag tarafına ise gelirler yazılır
Gerçek usulde Hasılat ve Giderler
Hasılat ( GVK nın 56 mad. hangi gelirlerin hasılat sayıldığını şu şekilde özetlenir:
1) önceki yıllardan devredilenler de dahil olmak üzere istihsal olunan satın alınan ve diger
şekilde elde edilen her türlü zirai ürünlerin satış bedelleri.
2) ziraat makine ve aletlerinin başka çiftcilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması karşılıgında
alınan bedeller
3) gider yazılan degerlerin satılması halinde bunların satış tutarları
4) ürünlerinin yetiştirilmesinden önce veya sonra hasara ugramaları dolayısıyla alınan sigorta
tazminatları
5) amortismana tabi iktisadi degerlerin satılması halinde VUK un 328 mad göre hesaplanan
hasılat
6) Zirai ürünlerin üretim araçları veya kişisel veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak üzere
tüketim maddeleriyle degiştirilmesi halinde verilen ürünün emsal bedeli
7) Ziraat makine ve aletlerin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalışması karşılığında herhangi
bir tüketim maddesi veya üretim aracı alınması halinde alınan ürün veya malın emsal bedeli
8) işletmede üretilipte tohum yem ve diger biçimlerde işletmede kullanılan zirai ürünlerin
emsal bedeli
Giderler( indirilmesi kabul edilen giderler ve indirilmesi kabul edilmeyen giderler):
İndirilmesi kabul edilen giderler ;
1) işletme ile ilgili olarak tohum gübre fide yem ilaç ve benzeri mad. saglanması için yapılan
giderler
2) satılmak üzere alınan hayvanların, zirai ürünlerin ve diger mad. bedelleri
3) işletmede çalıştırılanlara ücret , prim ve sair adlarla hizmet karşılığı yapılan ödemeler
4) işçilerin yemek tedavi ilaç giderleri ile sigorta primleri
5) işletmede kullanılan tesisat makine aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için harcanan
yakıt yağ elektirik yedek parça vs. ile tamir giderleri
6) VUK a göre ayrılan amortismanlar ( VUK nın 313 mad göre işletmelerde kullanılan ve değeri
2009 yılında 670 lirayı aşmayan alet edevat mefruşat ve demirbaşlar amortismanlara tabi
tutulmayarak dogrudan dogruya gider yazılabilir )
7) kira ve ücret karşılğı kullanılan üretim araçları için yapılan ödemeler
8) işletme için alınan ve işletme için harcanan paraların faizleri
9) işletmeyle ilgili olmak şartıyla sözleşmeye veya ilama veya kanun emrine göre ödenen zarar
ziyan ve tazminatlar
10) Zirai üretimde kullanılan gayrimenkuller hariç amortismana tabi iktisadi degerlerin satılması
halinde yukarıda sözü edilen vergi usul kanunun 328 mad. göre hesaplanan zararlar
11) işletmeye dahil olup aynı zamanda zati ailevi ihtiyaçlar içinde kullanılan taşıtlarının amortismanların
tamamı ile giderlerinin yarısı
İndirilmesi kabul edilmeyen giderler
1) çiftçinin kendisinin eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar
2) kendisine eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar ücretler ikramiyeler ve tazminatlar
3) kendisinin eşinin ve küçük çocuklarının işletmeye yatırdıkları sermaye için yürütülecek faizler
4) hertürlü para cezaları vergi cezaları gelir vergisi ve işletme sahibinin kusurundan dolayı ödenen
tazminatlar ve 41 mad yer alınan diger giderler
Zira kazançta vergilendirme :
ülkemizde esas olarak zirai kazançların vergilendirilmesi stopaj yolu ile yapılmaktadır yani çiftçilerin
ürünlerini satın alanlar zirai ürünlerin bedellerini öderlerken vergisinini kaynakta keserek vergi sorumlusu
sıfatı ile vergi dairesine yatırmaktadırlar kesilen vergiler genellikle zirai vergi olarak kabul edilmektedirler
stopaj oranları :
1) hayvanlar ve bunların ürünleri ile kara ve su avcılığı için ; ticaret borsalarında tecil ettirilerek satın alınanlar
için %1 borsada tecil ettirilmeyenler için %2
2) diger zirai ürünlerde ( bugday , pancar , portakal gibi ) ticaret borsalarında tescil ettirenler için %2 tecil ettirilmeyenler
için %4
3) Hizmetlerde ise orman idaresine agacların bakımı kesimi vb. hizmetler için %2 diger hizmetler için%4 stopaj yapılır
Zirai kazançta istisnalar
2 ye ayrılır. Yatırım indirimi -- Teşvik ikramiyesi
Yatırım indirimi : 01.01.2006 yılında itibaren yatırım indirimi uygulamasına son verilmiştir
Teşvik ikramiyesi : GVK nın 29 mad. birinci bendi ziraati ve hayvan yetiştirilmesini teşvik amacıyla verilen
ikramiye ve ödülleri istisnaya tabi tutmustur ör: en iyi portakalı ve fındıgı yetiştirene verilen ödül gibi
Serbest meslek kazancı
kazanç: sermaye ve emegin birleşik çalışmasından dogan gelir unsurudur.
serbest meslek kazancı : GVK nın 65 mad. serbest meslek kazancını " her türlü serbest meslek faaliyetinden dogan
kazançlar serbest meslek kazancıdır
Serbest meslek faaliyeti : Gelir Vergisi Kanunun 65 mad. ikinci fıkrası serbest meslek faaliyetini sermayeden ziyade
şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin bir işverene tabi
olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Serbest Meslek Faaliyetinin özellikleri ve nitelikleri :
1) serbest meslek faaliyetleri bagımsızdır :
2) serbest meslek faaliyeti şahsi sorumluluk altında serbest meslek erbabı nam ve hesabına yapılır
3) serbest meslek faaliyeti uzmanlıga dayanır
4) serbest meslek faaliyetinde sermaye unsuru ikinci plandadır
5) serbest meslek faaliyeti ticari nitelikte bir faaliyet olmamalıdır
6) serbest meslek faaliyeti sürekli olmalıdır
7) Muayenehane yazıhane atölye gibi özel iş yeri açmak
8) her ne şekilde olursa olsun dewamlı olarak mesleki faaliyette bulundugunu gösteren ilanlar yapmak
9) serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki kuruluşlara kayıtlı olmak
Serbest meslek erbabı : bir kimsenin serbest meslek erbabı olabilmesi için hem serbest meslek faaliyetinde
bulunması ve hemde faaliyetin sürekli olması gerekir
serbest meslek erbabı kişiler :
1) gümrük komisyoncuları , tüm borsa ajan ve acenteler , noterler , noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar
2) bizzat serbest meslek erbabı tanımına girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek örgütlemek
veya bunlara sermaye saglamak suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından pay alanlar
3) serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar adi komandite şirkette komandite
ortaklar
4) dava vekilleri müşavirler kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işlerini
takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları
5) VUK un 155 mad açıklanan serbest meslek erbabında işe başlamanın belirtileri sayılan muayenehane yazıhane
atölye gibi özel iş yerlerini açmak çalışılan yere tabela ve levha gibi mesleki faaliyette bulundugunu gösteren şeyler asmak
her ne şekilde olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette oldugunu gösteren ilanlar yapmak serbest olarak mesleki faaliyette
bulunmak üzere mesleki teşeküllere kaydolmak koşullarından en az ikisini taşıyan ebe sünnetci saglık memuru arzuhalcı
rehber gibi mesleki faaliyetlerde bulunanlardır
serbest meslek kazancı tanımına girmeyen bazı kazanc ve ücretlerde serbest meslek kazancı olarak da
sayılmıştır bunlar ?? ?
1) tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin almış oldukları ücretler
2) kolektif , adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyetlerinin sonucu elde edilen gelirler
3) telif kazançları
serbest meslek kazancının tespit şekli : serbest meslek kazancı, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyetinin
karşılıgı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diger suretlerle saglanan ve para ile temsil edilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla
yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır. Serbest meslek kazancının tespiti için serbest meslek kazanç defteri tutulur
Tahsil : nakden veya aynen veya menfaat elde etme biçiminde olabilir.
serbest meslek kazancında nelerin hasılat kapsamı içine girdigini sıralayabiliriz .
1) serbest meslek faaliyeti karşılıgı olarak tahsil edilen para ve ayınlarla diger suretlerle saglanan ve para ile temsil edilen
menfaatler hasılatın en önemli kısmını meydana getir
2) serbest meslek erbabının müşteri veya müvekkillerinden gider karşılıgı olmak üzere aldıkları para ve ayınlarda serbest meslek kazancı
olarak kabul edilmektedir .
3) amortismana tabi iktisadi degerlerin elden çıkarılması halinde alınan bedel ile bunların kayıtlı degerleri
arasındaki müspet fark serbest meslek kazancıdır
4) müşteri veya müvekkilden vergi resim harç vb konularda harçanmak üzere alınan ve sözü edilen alanlarda sarf edilmeyen
para ve ayınlar da serbest meslek kazancı defterinin gelir tarafına kaydedilir
indirilebilecek giderler ( serbest meslek kazancı )
1) mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler
2) Hizmetli ve işciler için yapılan sosyal giderler
3) mesleki faaliyet ile ilgili seyahat ve ikamet giderleri
4) amortismanlar
5) taşıt giderleri
6) mesleki yayınlar için yapılan harcamalar
7) mal ve hizmet alım bedelleri
8) emekli aidatları ile mesleki kuruluşlara ödenen aydatlar
9) ödenen vergi resim ve borçlar
10) tazminatlar
indirilmeyecek giderler ( serbest meslek kazancı )
1) envantere dahil olmayan otomobillerin giderleri
2) her çeşit para ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından dogan tazminatlar
3) gelir vergisi diger şahsi vergiler ve amme alıcakları tahsil usulü hakkındaki kanun hükümlerine
göre ödenen gecikme zamları ve faizlerdir
Serbest Meslek kazançlarında muaflık ve istisnalar
istisnadan yararlanacak olanlar : istisnadan yararlanabilecek kanuni mirascılar ise, eser sahibinin
füruu ana ve babaları bunların füruu ve büyükbaba ve analar ile bunların füruu dur tabiki eş de kanuni mirascılar
arasında yer alır
istisna konusu olan eserler : GVK nın 18 mad. istisnaya konusu olan eserler , kitap , resim , heykel , nota
şiir , hikaye , roman , makale , röportaj , karikatür , flim radyo ve televizyon seneryosu ve oyun gibi eserler sayılmıstır
BÖLÜM 4
===========
NOT : gayrimenkul konusunu esas olarak düzenleyen kanun medeni kanundur
Medeni kanunda gayrimenkul ( taşınmaz ) kavramı : sözü edilen kanunun 704 mad. arazi tapu kütügünde ayrı
sayfaya kayıt edilen bagımsız ve sürekli ve haklar ile kat mülkiyeti kütügüne kayıtlı bagımsız bagımsız bölümleri
gayrimenkul sayılmıstır.
gelir vergisi kanununda gayrimenkul kavramı : M.K da kabul edilen daha geniş ve kapsamlıdır. Çünkü bir kısım varlık ve haklar
MK hükümlerine göre gayrimenkul olarak sayılmadıgı halde gelir vergisi bakımından gayrimenkul olarak kabul edilmektedir
malik : mülkiyet hakkına sahip bulunan kimseler
zilyet : bir şey üzerinde fiili hakimiyetti bulunan kimsedir
mutasarrıf : ender de olsa bazen gayrimenkullere sahip ve zilyetleri dışında kalan bazı kimsilerin de tasarruf ettigi görülür işte
gayrimenkullere tasarruf eden bu kişilere mutasarrıf denir.
irtifak hakkı sahibi : sahiplerine baskasına ait bir şey üzerinde sadece kullanma ve yararlanma veya hem kullanma hemde
yararlanma yetkisini veren haktır
intifa sahibi : Gayrimenkuller , menkuller ve haklar üzerinde kurulabilen ve sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma ve ondan
yararlanma ve yetkilerini veren bir irtifak hakkıdır
kiracı : menkul veya gayrimenkul niteligindeki varlık ve hakları kiraya tutan kimsedir
geliri meydana getiren kiralamalar
arazi : saınırları tabi veya suni işartelerle belirtilmiş olan yer yüzü parçasıdır
bina : inşa edildigi madde ne olursa olsun kara ve su üzerindeki her türlü sabit inşaatlardır
maden suları : tabiatta mevcut sıcak ve soguk maden suları ile kaplıcalar maden suları kapsamına dahildir maden sularının mülkiyeti
diger madenler gibi devlete aittir
memba suları : kaynak sularına aynı zamanda memba sularıda denilmektedir. arazi sahibi istedigi gibi kullanır
madenler . bulundugu araziden bagımsız olarak gayrimenkul sayılmaktadırlar maden kanuna göre madenler devlette aittir
taş ocakları : taş ocakları kaldırım , granit ve degirmen taşlarının mermer kireç ve alçı gibi maddelerin çıkarıldıgı yerlerdir
kum ve çakıl istihsal yerleri : kum ve çakıl üretimi için açılmış ocakların mülkiyeti taş ocakları gibi arazi sahibine aittir
tugla ve kremit harmanları : tugla ve kremit harmanları yaz aylarında basit usullerde tugla ve kremit yapılan yerlerdir
tuzlalar : deniz ve göl kıyılarında tuz üretmek amacıyla kurulan üretim yerlerine denir
Voli ve dalyanlar : deniz nehir ve göllerde balık avlayabilmek için su üstünde ve altında herhangi bir engelle cevrili olmayan tabi su
alanlarına denir
NOT : zirai kazançlar ünitesinde görüldügü üzere voli alanlarıyla dalyanların işletilmesinden elde edilen kazanç zirai kazançtır.
Mütemmim cüz : yerel adetlere göre asıl şeyin temel unsuru olan ve o şey yok edilmedikçe zarara ugramadıkça veya yapısı
degiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanak bulunmayan parçalardır
Tefferruat ( eklenti ) : asıl şey malikinin anlaşabilen arzusuna veya yerel adetlere göre işletilmesi korunması veya yarar
saglanması asıl şeye sürekli olarak özgülünen ve kullanılmasında birleştirme takma veya baska bir biçimde asıl şeye baglı kılınan
taşınır maldır
tesisat demirbaş eşya ve döşemeleri : ticari sınai veya zirai faaliyetlerin yürütüldügü yerlerde gayrimenkullerin mütemmim cüzü niteliginde olmayan
makine tesisat demirbas eşya ve döşemelerin uygulamada ayrı olarak kiraya verildigi görülmektedir
gayrimenkul olarak tescil edilen haklar : haklar irtifak hakları gayrimenkul mükellefiyeti ve rehin hakları olmak üzere başlıca üçe ayrılır
irtifak hakkı : esas olarak ikiye ayrılır . bunlar ayni irtifak hakkı , şahsi irtifak hakkıdır
ayni irtifak hakkı : bir gayrimenkul malikinin lehine ve diger gayrimenkul malikinin aleyhine olmak üzere kullanılan irtifak haklardır
şahsi irtifak hakkı : gayri menkulun sahibi olup olmadıgına bakılmaksızın bir kimse lehine kurulan irtifak haklarıdır
başlıca şahsi irtifak hakları : intifa hakkı , sükna hakkı , kaynak haklarıdır
intifa hakkı : gayrimenkuller menkuller ve haklar üzerinde kurulan ve sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma ve ondan yararlanma
yetkisini veren bir irtifak hakkıdır
sükna( oturma ) hakkı : sahibine bir binada veya onun bir kısmında oturma hakkı veren irtifak hakkıdır
üst hakkı : bir kişinin başka bir kişiye ait arsa üstünde veya altında inşaat yapabilmesine ve mevcut inşaatı muhafaza edebilmesine
yetki veren irtifak hakkıdır
kaynak hakkı : başkasının arkasındaki kaynak üzerinde hakkı bulunan kimsenin bu arsa malikini suyun alınması veya akıtılması
için izin vermeye zorlayan bir haktır
gayrimenkul mükellefiyeti : bir gayrimenkul malikinin mülkiyeti dolayısıyla o gayrimenkul karşılık olmak üzere diger bir kimse lehine
bir şey yapmaya veya vermeye mecbur tutulmasıdır
rehin hakkı : alacaklıya alacagını borçludan alamadıgı taktirde rehin konusu varlığı paraya cevirerek alacagını alma yetkisi veren bir
ayni haktır
NOT : MK ya göre üç türlü gayrimenkul rehni bulunmaktadır bunlar ; ipotek , irat senedi , ipotek borç senedi
ipotek : bir alacagın teminatı olarak bir gayrimenkulun karşılık gösterilmesidir
Teslim şartlı rehin : bir menkul eşyanın bir alacagın teminattı olarak rehneden tarafından alacaklıya veya üçüncü bir kişiye teslim
edilmesiyle dogar
arama işletme ve imtiyaz hakları : bir aramanın (maden araması gibi ) veya bir hizmetin yerine getirilmesinin bir kişiye verilmesidir
arama hakkı ruhsat ile işletme ve imtiyaz hakkı ise sözleşme ile verilir
ihtira beratı : yeni bir makine ve alet keşfeden veya topluma yararlı bir şekilde icatta bulunan kimselere bu keşif ve icatlardan yararlanmayı
saglaya bilmek için tanınmış bir haktır
alameti farika : imal edilen eşyalara konulan bunların yapıldıgı yer ile sahiplerinin isim unvan ve şöhretlerini belirten ve bunları benzerlerinden
ayıran harf isim damga ve benzeri gibi işaretlerdir
marka : sanayide küçük sanatlarda ve tarımda istihsal olunan veya ticarette satışa çıkarılan her türlü ürünü başkasından ayırt etmek için
bu ürün veya ambalajı üzerine konulan işaretlere denir
Ticaret Ünvanı : ticari bir işletmenin digerlerinden ayırt edilmesini saglayan ve işletmenin ticari işlemlerinde kullanılması ve tescili
zorunlu olan bir haktır
telif hakları : ilim edebiyat ve güzel sanatlar alanında bilgi ve fikir ürünü olarak meydana getirilen eserlerden eser sahibinin kullanma yararlanma
ve imtiyaz hakkıdır
telif hakkı sahibleri : bu hakkı ya kendileri yada baskalarına kullanımına bırakılır
gemiler : tahsis edildigi amaca uygun olarak kullanılması denizde hareket etme imkanına baglı bulunan ve belirli bir büyüklüge sahip bulunan her türlü
tekne gemi sayılır
gemi payları : birden çok kişinin müşterek mülkiyet şeklinde sahip oldukları bir gemiyi aralarında yapmış oldukları anlaşmaya göre tümünün nam
ve hesabına deniz ticaretinde kullanmaları halinde donanma iştiraki mevcut sayılır bu şekilde donatanların gemideki müşterek mülkiyet halindeki
paylarına denir
motorlu yükleme ve boşaltma araçları : tren istasyonlarında vagonlardan deniz nehir ve göller gemi ve benzeri şeylerden ve diger yerlerde
kamyonları ile diger araclardan yük bosaltmaya veya yüklemeye yarayan araçlara denir
motorlu nakil ve çekme araçları ile her türlü motorlu araç makine ve tesisat : motor gücü ile hareket eden ve yolcu yük gibi şeyleri taşıyan
araçlara denir
hasılat : gayrimenkul sermaye iratlarında hasılat yukarıda belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya
geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedeli tutarıdır
NOT : hasılat 2 ye ayrılır , hasılatın tahsil zamanı , hasılatın tahsil şekli ,
hasılatın tahsil zamanında şu hususlara deginmek gerekir
1) tahsilat o yıla ait kirayla ilgili oldugunda tahsil edildigi yılın hasılatı sayılır
2) geçmiş yıllara ait olmak üzere tahsil edilen kira bedelleri tahsil edildigi yılın geliri sayılır
3) gelecek yıllara ait olup peşin olarak tahsil edilen kira bedelleri iligli yılın hasılatı olarak kabul edilir
tahsil hükmünde haller ;
1) gayrimenkulun sahibi adına kamu müesseselerine icra dairesine bankaya notere veya postaya para yatırılması ancak bu gibi
durumların tahsil olarak kabul edilebilmesi için mal sahibinin para yatırma işlemlerinden haberdar olması gerekmektedir
2) kira olarak dogan alacagın başka bir kişiye temliki veya kiracısına olan borcu ile takas edilmesi burada kira alacagının başka
bir kişiye temlikine karşılık karşı taraftan bir şey alınmış olup plmadıgının önemi bulunmamaktadır diger yandan temlikin
karşılıklı olması halinde bu karşılıgın tahsil edilmiş olması da şart aranmamaktadır yukarıdaki belirtilen zamanlarda
hasılat elde edilmiş sayılır
hasılatın tahsil şekli
1) nakden tahsilat: kira bedelinin türk lirası veya yabancı parayla olmasıdır
2) aynen tahsilat: kiranın ayni olarak tahsil edilmesi halinde alınan ayni deger hasılata dahil edilir
emsal kira bedelinin uygulanacagı durumlar
1) kiraya verilen mal mal ve hakların kiralarının emsal kira bedellerinden düşük olmasıdır
2) söz konusu mal ve hakların bedelsiz olarak baskalarının kullanımına bırakılmasıdır
NOT : emsal kira bedelinin tespiti 2 ye ayrılır . bina ve arazilerde emsal kira bedeli , diger mal ve haklarda emsal kira bedeli
emsal kira bedeli esasının uygulanamayacagı durumlar
1) boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak baskalarının ikhametinde bırakılması
2) gayrimenkullerin mal sahiplerinin usul füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi
3) mal sahibi ile birlikte akrabalarında aynı evde veya dairede ikhamet etmesi
4) genel bütceye dahil daireler ve katma bütceli idareler ile il özel idareleri ve belediyeler ile diger kamu kurum ve kuruluşlarca
yapılan kiralamalarda da emsal kira bedeli uygulanmaz
EMSAL KİRA BEDELİ:
Uygulanacağı Durumlar: Kiraya verilen mal ve hakların emsal kira bedelinden düşük olması.Diğeri ise,söz konusu mal ve hakların bedelsiz olarak başkalarına kullandırılması
Emsal Kira Bedelinin Tespiti:
Bina ve Arazilerde: Yetkili özel merciler veya mahkeme yoluyla tespit edilir.Tespit edilmemişse vergi değerinin % 5 dir.(Emlak vergisine göre)
Diğer mal ve Haklarda: Maliyet bedeline göre, bilinmiyorsa, % 10 servet değerlendirilmesindeki gibi vergilenir.
Giderler:
Gerçek Giderin İndirilmesi: Kiraya veren tarafından karşılanan su aydınlatma,asansör,sigorta,vergi,resim,harç,beledi ye ödenen gid.amortismanlar onarım gider
Götürü Gider İndirimi: Hasılatın % 25’dir.Gayrimenkul olarak kabul edilen varlıklardan kiraya verilmesi durumunda elde edilen hasılata uygulanır.
Gayrimenkul Sermaye İradında İstisna:
- 2005’ de 2.000YTL’si hasılatın istisnasıdır.-Gayrimenkul mesken olarak kiraya verilmelidir.
- İstisna tutarı Bakanlar Kurulunca değiştirilir.-Ticari,zirai,mesleki kazançlarını yıllık beyannameye göre verenler yararlanamaz.
- Mükellef eksik bildirim yaparsa yararlanamaz
gayri menkul sermaye iradında istisna :
1) bir takvim yılında elde edilen hasılatın 2008 yılı gelirleri için 2400 lirayı ve 2009 yılı gelirleri için 2600 lirası vergiden istisna kırılmıstır
2) istisna sadece masken olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen kiralara uygulanabilir
3) mükellef istisna haddi üzerinde kira bedeli elde etmesine ragmen bu gelirini bildirmez veya eksik bildirirse bu istisnadan yararlanamayacaktır
4) Ticari zirai ve mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar bu istisnadan yararlanamazlar
5) istisna tutarı bakanlar kurulunca degiştirilebilmektedir
ÖRNEK : 2009 yılında 6600 tl mesken kira geliri elde eden bir mükellefin vergiye tabi safi geliri ( götürü giderin indirimi usulunu seçen bir mükellef)
şöyle hesaplanacaktır
gayrisafi kazanç 6600
istisna 2600
========
4000
%25 götürü gideri 1000
------------
safi GMSI 3000
MENKUL KAVRAMI
iktisadi anlamda gelirin yaratılması faaliyetinin dışında kalıp sadece bu faaliyetleri sürdüren gerçek ve tüzel kişi işletmelerini mali yönden desteklemek amacıyla
yatırılan varlıkları kapsamaktadır
GENEL OLARAK MENKUL SERMAYE İRADI
sahibinin ticari ziyai veya mesleki faaliyetleri dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen degerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde edilen kar payı
faiz kira veya benzeri iratlar menkul sermaye iratıdır şeklinde tanımlanmıstır
Özel olarak sayılan menkul sermaye iradından sayılan Gelirler:
Hisse senedi,Kar Payı,Tahvil,Hazine Bonosu Faizleri,Mevduat Faizleri,Gelir Ortaklığından yani senetlerinden elde edilen gelir,senetlerin ıskonto bedelleri,repo gelirleri,alacak faizlerinin kuponlarından gelen kupon geliri,kuponların satışı,devri,Ticari Kazançtır
NOT.Kooperatiflerin ortaklarına yapmış olduğu işlemler menkul sermaye iradı değildir.
Menkul Sermaye İradı Sayılmayan Gelirler:
Menkul kıymetlerin kuponlu veya kuponsuz satışı,menkul değerler ve iştirak paylarının itfası,iştirak payından yapılan devir ve temliki gelirler.
Menkul Sermaye İradının Tespiti:
Bunun için payın tahsil edilebilir hale gelmesi gerekir.DAR MÜKELLEFTE, özel beyanname verene gelir elde ettiğitarihten15 gün içinde,yılık beyanname veren NİSAN SONUNA kadar bildirir.Diğeri ise, elde etme tarihleri önemlidir.(Gelir)
Safi İrat:
Hesaplamak için,Menkul sermaye iradından, Depo Etme,sigorta ücretleri giderleri Temettü Hisseleri ve faizlerinin giderleri,Yıllık beyanname ile bildirildiği takdirde her türlü vergi,resim harçlar indirilir.
TURK VERGI SİSTEMİ
========================
UNİTE 1
===========
*gelir vergisi 2 ye ayrılır . +gelir vergisinin niteligi +gelir vergisi türleri
gelir vergileri : gerçek kişilerin gelirlerini
kurumlar vergisi : kurumların kurum kazanaclarını vergilendirir
*cumhuriyet döneminde gelirlerin vergilendirilişinde 1926 yılında 755 sayılı kazanacvergisi
kanunu ile baslamıs. 1946 yılında cagdas bir vergi reformu yapılmıs modem anlamda 5421
sayılı gelir vergisi kanununda yer almıstır bu kanun bazı degişiklikler tabi tutulurak 1961 yılında
uygulanmıstır. 1961 yılında 193 sayılı gelir vergisi kanunu uygulamaya konulmustur .
cagdas ülkelerin gelir vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı %60 ülkemizde %30 dur
*gelir vergisi türleri : üniter ve sedüler gelir vergisi , birleşik gelir vergileri söz edebiliriz
üniter vergi: üniter vergilemede kanunun kabul etmiş oldugu gelir unsurlarından elde edilmiş olan
tüm gelirler
sedüler vergi : sedüler gelir vergileri uygulamasında vergi konusu olan gelirler çeşitli katagorilere ayrılarak
her katagori ayrı ayrı düzenlemeler içinde vergilendirilir.
birleşik gelir vergileri : sedüler sistemin ortaya cıkardıgı bazı sakıncaları bir dereceye kadar giderebilmek düşüncesiyle
getirilmiş olan bir uygulama biçimidir .
* mükellefiyet kavramı 3 nokta üzerine oturur. bunlar ; verginin konusu , mükellefi ve vergiyi doguran olaydır.
verginin konusu : verginin ne üzerine konuldugunu belirler
gelir vergisinin konusu : gerçek kişilerin elde etmiş oldukları kazanç ve iratlar yani gelirlerdir.
* gelir ile ilgili ileri sürülmüş olan teoriler , kaynak ve net artış teorisi 2 ye ayrılır
kaynak teorisine göre gelir : emek sermaye dogal kaynaklar ve teşebbüs olarak bilinen üretim faktörlerinin bir veya bir kacının
üretim sürecine sokulması karşılıgı sürekli olarak elde edilen degerlerdir.
* kaynak teorisine göre degerin gelir sayılabilmesi için gelirin üretim faktörlerinden biri veya birkaçının etkisi sonucu ortaya çıkması
ve sürekli bir biçimde elde edilmesi gerekmektedir.
net artış teorisi göre gelir : kişilerin sahip oldugu degerlerde artış yaratan her türlü fazlalıklar şeklinde tanımlanabilir .bir diger tanım:
bir kimsenin belirli bir dönem içinde yaptıgı tüketim ile o dönem içinde varlıgında meydana gelen artış ve azalışlar arasındaki müspet
farktır
Türk gelir vergisinin geliri kabul ediş biçimi : 1961 yılında yürürlüge giren ve o tarihte bir çok degişiklige ugrayan 193 sayılı gelir
vergisi kanunu günümüzde halen uygulanmaktadır. bu kanun üzerine yapılan en kapsamlı degişiklik 01/01/1999 tarhininden itibaren yürürlüge
girmek üzere 4369 sayılı kanun ile yapılan degişikliktir . ülkemizde gelirin vergilendirmesinde kaynak teorisinin de faydalanılmıstır
gelirin konusu : bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettigi kazanç ücdret ve ıratların safi tutarıdır .
gelirin unsurları : tiçari kazanç - zirai kazanç - serbest meslek kazancı - gayrimenkul sermaye iradı - menkul sermaye ıradı -ücret seklinde
- sair kazanç ve iratlar
gelir : bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettigi tasaruf ve harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.
gelirin özellikleri : gelir kişiseldir - gelir yıllıktır - gelir gerçektir - gelir safidir
mükellef : üzerine vergi borcu düşen gerçek veya tüzel kişilerdir
mükellef türleri : tam ve dar mükellefler 2 ye ayrılır
tam mükellifler : türkiyede yerleşmiş olan kimseler
dar mükellefler : türkiyede ikametgahı olmayan veya yerleşmiş sayılayan kimseler dar mükelleftir
tam ve dar mükellefiyetin dogurdugu sonuclar : esas sonuclar ve diger sonuclar
esas sonuç : gelir vergisi kanunu mükellefleri vergilendirmede esas olarak şahsilik kuralının uygulanacagını kabul etmektedir
diger sonuçlar : - dar mükelleflerin ihracattan sagladıgı kazançlar kanunun 7 mad. belirtilen esaslar içersinde ihracat istisnasından yararlanırlar
tam mükelleflerin bu tür kazançlarda böle istisna söz konusu degildir
- dar mükellefler hükümetin izni ile açılan sergi ve panayırlardan sagşadıkları ticari ve serbest meslek kazançları gelir vergisinden isnisnadır
tam mükellefler için bu tür bi istisna söz konusu degildir
- gelir vergisi kanunun 15 ve 16 mad. sadece dar mükelleflerde uygulanmak üzere diplomat muaflıgı ve ücret istisnası getirmiştir
- tam mükellefler kanunun 31 mad. sakatlık indiriminden yararlanırlar dar mükellefler ise yararlanamazlar
- tam mükellefler sigorta indiriminden yararlanırlar dar mükellefler yararlanamazlar
vergiyi doguran olay : mükellefin yani gerçek kişinin geliri elde etmesidir gelir tahakkuk esasına veya tahsil esasına göre elde edebilir .
ticari kazançlar : gerçek usulde tesbit edilir
zirai kazançlar : işletme hesabı usulune göre tespit edilir
serbest meslek kazancı : elde etme tahsil hesabına baglanmıstır
ücretlerde : elde etme tahsil ile gerçeklesir
gayri menkul sermaye iratlar : tahsil esası
menkul sermaye iratları : elde etme çok degişik şekilde çıkabilir
diger kazanç ve iratlarla elde etme : tahsil ile
vergiyi doguran olay : vergi kanunlarının vergiyi bagladıkları olayın meydana gelmesi veya hukuk durumunun tamamlanmasıyla ortaya çıkar
UNITE 2
=========
ticari kazanç : her türlü ticari ve sınai faliyetlerden dogan kazançlardır
üçret : emegin getirdigi gelirdir
özel olarak ticari kazanç sayılan gelirler :
-maden taş ve kiremit ocakları kum ve çakıl istihsal yerleri ile tugla ve kremit harmanlarının işletilmesi
-borsada kayıtlı olup kendi nam ve hesabına hisse senedi ve tahvil alıp satma yoluyla borsa spekülasyon işleriyle ugrasanların bu tür işlerden
-özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden
-gayrimenkul alım satım ve inşa işleriyle sürekli olarak ugrasanların bu işlerden
-kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım ve satım işleriyle ugrasanların bu faaliyetlerinden
-satın alınan veya trampa süretiyle elde edilen arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu süre içinde veya daha sonraki yıllarda
kısmen veya tamamen satılmasından
*şirketler şahıs ve sermaye şirketleri diye 2 ye ayrılır birde bu iki türün dışında adi şirketten de söz edilir
*şahıs şirketleri , kolektif ve adi komandit şirketinden meydana gelir
*kollektif şirketler gelir vergisi mükellefi degildirler
adi komandit şirket : bu tür şirketlerde 2 ortak bulunur .komandite ortak ve komanditer ortak sd
komandite ortak : şirket faliyetlerinden dolayı alacaklılara karşı sorumludur
komanditer ortak : sadece koymus oldugu sermayeden sorumludur
sermaye şirketinin kavramı : anonim limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri kapsar. sermaye şirketleri gelir vergisi mükellefi degil
kurumlar vergisi mükellefidir.
adi şirket ortakları : adi ortakların tüzel kişilikleri yoktur be neden le vergi mükellefiyetleri yoktur ancak adi şirket ortaklarının payları ticari kazanç
olarak kabul edilip gelir vergisine tabi tutulmaktadır ortaklar kendi paylarına düşen gelirleri ticari kazanç olarak beyan etmeleridir
ticari kazancın gerçek usulde tespiti : bilenço veya işletme hesabı esasına göre yapılır. bunun yanı sıra birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işleri
için özel olarak getirilen usulde ticari kazancın gerçek usulde tespitinden baska bir şey degildir .
bilenco esasına göre tespit : birinci sınıf tüccarlar gelirlerini bilenco esasına göre tespit ederler bilenço esasına göre ticari kazanç işletmedeki öz sermayenin
hesap dönemi sonu ve hesap dönemi basındaki degerler arasında müspet farktır.
*kazançlarını bilenço hesaplarına göre tespit edenler , yemiye defteri - büyük defter envanter ve bilenço defteri tutarlar ve zorunludur
vergi bilançosu : vergi kanunları göz önüne alınarak hazırlanan bilençodur
vergi bilencosunun unsurları :
- işletmede bulunan varlıklar degerlendirilirken v.u.k. unun 258-298 mad. arasında yer alan degerleme ölçüleri göz önüne alınır
-amortismanlar , sözü edilen kanunun 313-321 mad. düzenlemelere göre ayrılır
-ticari kazançtan gider indirimi g.v.k in ilgili hükümleri cercevesinde yapılır
-yapılan ekonomik ve sosyal indirimler sözü edilen kanunların hükümleri içersinde dikkate alınır
-işletmeden çekilen veya işletmeye eklenen varlılar matrahın hesaplanmasında ya kazanca eklenir yada kazançtan düşülür
-vergi matrahı kanunlarda belirtilen muafiyet ve istisnalar göz önüne alınarak hesaplanır
öz sermaye : vergi usul kanunun 192 mad. öz sermayeyi aktif toplam ile borçlar arasındaki farktır.
İşletme hesabı esasına göre tespit : ikinci sınıf tüccar işletme hesabı defteri tutar
a) işletme defterinin sol tarafı gider kısmıdır yılın basında fatura giderleri ve bedelleri yazılır
b) defterin sag kısmı ise gelir kısmıdır bu kısma malların maliyet tutarı yazılır
Birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde ticari kazancın tespiti
*birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde ticari kazancın tespiti GVK nın 42 il 44 mad. Arasında
Düzenlenmiştir bu konuda önce işin niteliğinden daha sonrada tespit usulünden söz edilir
İşin Niteliği : buradaki inşaat ve onarma işleri sadece taahüde baglı olarak yapılan işleri kapsar
Yani diger bi anlatımla bu işler, Borçlar kanunun (B,K) 355 mad. Tanımlanan istisna akdi içine giren işlerdir. Adı gecen madde istisna akdi , istisna öle bir akittir ki , onunla bir taraf( müteahhit ) diger tarafın ( iş sahibi ) vermeyi tahhüt eylediği semen ( bedel ) karşılıgında bir şeyin imalini iltizam eder. Biçiminde tanımlamıstır.
Tespit usulü : birden fazla yıl süren inşaat ve onarma işlerinde kesin kar veya zarar işin bittigi yılda belli olur. Kar veya uğranılan zararın tümü işin bittigi yıla göre degerlendirilir
İşin bittigi zaman : bir kısım işler gecici ve kesin kabul usulune tabidir burada iş geçici klubun yapıldıgı yıl bitmiş sayılır elde edilen kar veya zarar gecici klubun yapıldıgı yılı izleyen mart ayında beyan eldir
Gecici kabul tarihi kabul tutanağın düzenlendiği tarihtir
Ortak genel giderlerin dagıtımı : 2 şekilde dir
a) birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması
b) inşaat ve onarma işinin veya işlerinin diger işlerle birlikte yapılması
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Tespitinde İndirilebilecek ve İndirilemeyecek Giderler:
İndirilebilecek Giderler:
1) ticari kazancın elde edilmesi ve devamının saglanması için yapılan genel giderler
2) mükellefin işinde çalışan hizmetli işcilerin işyerinde veya işyerinin eklentilerinde yiyecek veya barınma tedavi ve ilaç giderleri
3) mükellefin işinde çalışan hizmetli veya işciler için mükellef tarafından ödenen sigorta primleri ve emekli aidatları
4) mükellefin işinde çalışan hizmetli veya işcilere işin geregi olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları durumunda geri alınan giyim eşyası giderleri
5) işle ilgili olmak şartıyla yazılı bir sözleşmeye veya ilama ve kanunun emrine dayanarak ödenen zarar ziyan ve tazminatlar
6) işle ilgili yapılan işin önemi ve kapsamı ile orantılı olarak seyahat ve ikamet giderleri
7) kiralama yolu ile elde edilen veya işletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanları ile ilgili giderlerin tamamı
8) işletme ile ilgili olmak şartıyla emlak giderleri istihlak damga belediye vergileri harclar ve kaydiyeler gibi aynı vergi resim ve harçlar
9) vergi usul kanunun hükümlerine göre ayrılan amortismanlar
10) işverenlerce sendikalar kanun hükümlerine göre sendikalara ödedikleri aidatlarda gider olarak yazılır
11) fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılıgı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara maliye bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bagışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelleri
12) işverenler tarafından ücretler adına bireysel emeklilik sistemine göre ödenen katkı payları
İndirilemeyecek Giderler:
1) teşebbüs sahibi ile eşinin ve cocuklarının işletmeden çektikleri paralar ve mal olarak aldıkları diger degerler
2) teşebbüs sahibinin kendisine eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar ücretler , ikramiyeler,komisyonlar ve tazminatlar
3) teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülücek faizler
4) teşebbüs sahibinin eşinin ve kücük cocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülücek faizler
5) indirilebilecek giderlerle ilgili kısımda da belirttiğimiz üzere MTVK da yer alan I , III , IV sayılı tariye göre ödenen motorlu kara taşıtları vergisi
6) her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçundan doğan tazminattır
7) kanundan hertürlü alkol ve alkollü içecekler ceza puanları gider olarak yazmak mümkün
8) kiralama yolu ile elde edilen veya işletmede kayıtlı olan yat kotra tekne sürat teknesi gibi motorlu deniz ucak ve helikopter gibi hava taşımalarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları
9) basın yoluyla işlenen filimlerden veya radyo ve tv yayınlarından dogacak maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminattır
Ticari kazancın basit usulde tespiti : gerçek usulde vergilendirilenler ile esnaf muaflığı sınırları arasında ticari kazanç elde eden gerçek kişiler basit usulde vergilendirilir
Basit usulde tabi olmanın şartları : genel ve özel olmak üzere ikiye ayrılır
Basit usulde tabi olmanın genel şartları
1) mükellef kendi işinde bilfiil çalışmalı veya bulunmalı
2) işyerinin mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli 2008 yılı için kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyük şehir belediye sınırları içinde 4300 tl diger yörelerde ie 3000 tl i aşmamalıdır. Emsal iş yeri kira bedeli emlak vergisi degerinin %5 dir
3) ticari zirai veya serbest meslek faaliyeti dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamalıdır
Basit usule tabi olmanın şartları :
a)Alım-Satım, imal, inşa, küçük sanat işi yapanlar bir dönemde satın aldıkları mal bedeli 56.000 TL yi, sattıkları maş bedeli(satış bedeli)80.000 TL yi aşmamalıdır.
b)Yukarıda yazılı olanlar dışında bir işle uğraşanlar bir dönemde gayrisafi hâsılatının 27.000 TL yi aşmamalıdır.
c)İş sahibi bir fiil çalışmalı veya bulunmalıdır. Bu çırak çalıştıramaz anlamında değildir.
Basit usulden yararlanamayacak olanlar :
1) kolektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketin komandite ortakları
2) sarraflar ile degerli maden ve mücevherat alım ve satım yapanlar
3) ödünç para verme işleriyle ugraşanlar
4) sigorta prodüktörleri
5) her türlü reklam ve ilan işleriyle ugrasanlar veya bu işlere aracılık edenler
6) komisyoncu ve tellal gibi aracılık işleri yapanlar
7) gayrimenkul ve gemi alım satımlarıyla ugrasanlar
kara ulaştırmaları için %12
deniz ulaştırmalrı için %15
hava %5
Esnaf : bir işyeri açmaksızın nakdi sermayesinden çok bedeni güç ile çalışan ve ancak geçimini sağlayacak kadar kazanç elde eden sanat ve ticaret erbabıdır
Ticaret ve sanat erbabından aşagıda belirtilen şekilde çalışanlar gelir vergisinden muaf ;
1) motorlu nakil aracı kullanmamak şartı ile gezici olarak veya işyeri açmaksızın perakende ticaret ile ugrasanlar
2) bir işyeri açmaksızın gezici olarak veya doğrudan doğruya tüketiciye iş yapan hallaç kalaycı odun ve kömür gibi kücük sanat erbabı
3) köylerde gezici olarak her türlü sanat işleriyle ugrasanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanlar
4) nehir göl ve denizlerde 50ton rüsum tonilatoya makinesiz ve motorsuz taşıt aracı işltenler
5) ziraat işlerinde kullandıkları hayvan , hayvan arabası ,motor , traktör gibi araçlar veya sandallarla zaman zaman eşya ve insan taşıyan çiftciler
6) oturdukları evde ürettikleri havlu örtü vb dükkan açmaksızın satanlar
7) yukarıdalki gibi maliye bakanlıgınca kabul ve ilan olunan sanat ve ticari işlerle ugrasanlar
yatırım indirimi : bu uygulama 01.01.2006 yılında yürürlükten kaldırılmıstır yatırım indirimi en son 2008 yılında yararlanıcaktır
İhracat İstisnası şartları :
1) bu istisnadan yararlana bilmek için; her şeyden önce Türkiye dışında bulunan gerçek kişilere ait bir işletmenin iniş merkezinin türkiyede bulunmaması gerekir
2) diger bir husus ise türkiyede satın alınan veya imal edilen malların türkiyede satılmaksızın yurt dışına gönderilmesi
3) malın veya üretilen mamülün türkiyede satılmaması
BÖLÜM 3
=============
zirai kazanç : zirai faaliyetten dogan kazanç zirai kazançtır
zirai faaliyet konusundaki düzenlemeyi şu şekilde sistamatik anlatım :
1) kanun zirai faaliyeti önce; zirai faaliyet, arazide deniz göl ve nehirlerde ekim
dikim bakım üretme yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut dogrudan dogruya tabiattan
istifade etmek suretiyle nebat orman hayvan balık ve bunların mahsullerinin istihsalini
avlanmasını ve yetiştiricileri tarafından muhafazısını taşınmasını satılmasını veya bu
mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.
2) kanunun zirai faaliyet olarak gördügü diger bir faaliyet türü ise, zirai faaliyette kullanılan
her türlü makine ve aletlerin başka çiftcilerin zirai işlerinde çalıştırılmasıdır
3) ürünlerin degerlendirmek amacıyla zirai üretime baglı olarak işlenmesi de zirai faaliyet
olarak kabul edilmiştir
4) elde edilen ürünlerin satılması amacıyla mağaza ve dükkan acılması durumunda zirai
faaliyet ürünlerin açılan iş yerlerine gelmesine kadar dewam eder ürünlerin işyerlerine
gelmesinden sonra sürdürülen faaliyet ticari faaliyet şekline dönüşür
Zirai işletme : zirai faaliyetlerin yapıldığı işletmelerdir
Çiftçi : zirai işletmeleri işleten gerçek kişilerdir
Ürün : zirai faaliyet sonucunda üretilen maddelerdir
Not : zirai kazançlar gerçek usul ve stopaj yolu ile vergilendirilir
Zirai kazancın gerçek usulde tespiti :
Zirai kazancın gerçek usulde tespiti bilenço ve zirai işletme hesabı esasına göre yapılır
mükellefler isterse kazancın bilenco esasına göre isterse işletme hesabı esasına göre
tespit edebilir ancak bu istegin yazılı olarak yapılması gerekmektedir
Zirai kazancının bilenco esasına göre tespiti : Dönem sonu öz sermayeden dönem
bası öz sermaye çıkarıldıgında arada kalan müsbet fark zirai kazançtır
Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç : bir hesap dönemi içinde nakden tahsil
edilen veya alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile ödenen veya borçlanılan giderler
arasındaki müspet farktır. zirai kazanç sahibi kişiler , işletme defteri tutarlar defterin sol
tarafına giderler sag tarafına ise gelirler yazılır
Gerçek usulde Hasılat ve Giderler
Hasılat ( GVK nın 56 mad. hangi gelirlerin hasılat sayıldığını şu şekilde özetlenir:
1) önceki yıllardan devredilenler de dahil olmak üzere istihsal olunan satın alınan ve diger
şekilde elde edilen her türlü zirai ürünlerin satış bedelleri.
2) ziraat makine ve aletlerinin başka çiftcilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması karşılıgında
alınan bedeller
3) gider yazılan degerlerin satılması halinde bunların satış tutarları
4) ürünlerinin yetiştirilmesinden önce veya sonra hasara ugramaları dolayısıyla alınan sigorta
tazminatları
5) amortismana tabi iktisadi degerlerin satılması halinde VUK un 328 mad göre hesaplanan
hasılat
6) Zirai ürünlerin üretim araçları veya kişisel veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak üzere
tüketim maddeleriyle degiştirilmesi halinde verilen ürünün emsal bedeli
7) Ziraat makine ve aletlerin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalışması karşılığında herhangi
bir tüketim maddesi veya üretim aracı alınması halinde alınan ürün veya malın emsal bedeli
8) işletmede üretilipte tohum yem ve diger biçimlerde işletmede kullanılan zirai ürünlerin
emsal bedeli
Giderler( indirilmesi kabul edilen giderler ve indirilmesi kabul edilmeyen giderler):
İndirilmesi kabul edilen giderler ;
1) işletme ile ilgili olarak tohum gübre fide yem ilaç ve benzeri mad. saglanması için yapılan
giderler
2) satılmak üzere alınan hayvanların, zirai ürünlerin ve diger mad. bedelleri
3) işletmede çalıştırılanlara ücret , prim ve sair adlarla hizmet karşılığı yapılan ödemeler
4) işçilerin yemek tedavi ilaç giderleri ile sigorta primleri
5) işletmede kullanılan tesisat makine aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için harcanan
yakıt yağ elektirik yedek parça vs. ile tamir giderleri
6) VUK a göre ayrılan amortismanlar ( VUK nın 313 mad göre işletmelerde kullanılan ve değeri
2009 yılında 670 lirayı aşmayan alet edevat mefruşat ve demirbaşlar amortismanlara tabi
tutulmayarak dogrudan dogruya gider yazılabilir )
7) kira ve ücret karşılğı kullanılan üretim araçları için yapılan ödemeler
8) işletme için alınan ve işletme için harcanan paraların faizleri
9) işletmeyle ilgili olmak şartıyla sözleşmeye veya ilama veya kanun emrine göre ödenen zarar
ziyan ve tazminatlar
10) Zirai üretimde kullanılan gayrimenkuller hariç amortismana tabi iktisadi degerlerin satılması
halinde yukarıda sözü edilen vergi usul kanunun 328 mad. göre hesaplanan zararlar
11) işletmeye dahil olup aynı zamanda zati ailevi ihtiyaçlar içinde kullanılan taşıtlarının amortismanların
tamamı ile giderlerinin yarısı
İndirilmesi kabul edilmeyen giderler
1) çiftçinin kendisinin eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar
2) kendisine eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar ücretler ikramiyeler ve tazminatlar
3) kendisinin eşinin ve küçük çocuklarının işletmeye yatırdıkları sermaye için yürütülecek faizler
4) hertürlü para cezaları vergi cezaları gelir vergisi ve işletme sahibinin kusurundan dolayı ödenen
tazminatlar ve 41 mad yer alınan diger giderler
Zira kazançta vergilendirme :
ülkemizde esas olarak zirai kazançların vergilendirilmesi stopaj yolu ile yapılmaktadır yani çiftçilerin
ürünlerini satın alanlar zirai ürünlerin bedellerini öderlerken vergisinini kaynakta keserek vergi sorumlusu
sıfatı ile vergi dairesine yatırmaktadırlar kesilen vergiler genellikle zirai vergi olarak kabul edilmektedirler
stopaj oranları :
1) hayvanlar ve bunların ürünleri ile kara ve su avcılığı için ; ticaret borsalarında tecil ettirilerek satın alınanlar
için %1 borsada tecil ettirilmeyenler için %2
2) diger zirai ürünlerde ( bugday , pancar , portakal gibi ) ticaret borsalarında tescil ettirenler için %2 tecil ettirilmeyenler
için %4
3) Hizmetlerde ise orman idaresine agacların bakımı kesimi vb. hizmetler için %2 diger hizmetler için%4 stopaj yapılır
Zirai kazançta istisnalar
2 ye ayrılır. Yatırım indirimi -- Teşvik ikramiyesi
Yatırım indirimi : 01.01.2006 yılında itibaren yatırım indirimi uygulamasına son verilmiştir
Teşvik ikramiyesi : GVK nın 29 mad. birinci bendi ziraati ve hayvan yetiştirilmesini teşvik amacıyla verilen
ikramiye ve ödülleri istisnaya tabi tutmustur ör: en iyi portakalı ve fındıgı yetiştirene verilen ödül gibi
Serbest meslek kazancı
kazanç: sermaye ve emegin birleşik çalışmasından dogan gelir unsurudur.
serbest meslek kazancı : GVK nın 65 mad. serbest meslek kazancını " her türlü serbest meslek faaliyetinden dogan
kazançlar serbest meslek kazancıdır
Serbest meslek faaliyeti : Gelir Vergisi Kanunun 65 mad. ikinci fıkrası serbest meslek faaliyetini sermayeden ziyade
şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin bir işverene tabi
olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Serbest Meslek Faaliyetinin özellikleri ve nitelikleri :
1) serbest meslek faaliyetleri bagımsızdır :
2) serbest meslek faaliyeti şahsi sorumluluk altında serbest meslek erbabı nam ve hesabına yapılır
3) serbest meslek faaliyeti uzmanlıga dayanır
4) serbest meslek faaliyetinde sermaye unsuru ikinci plandadır
5) serbest meslek faaliyeti ticari nitelikte bir faaliyet olmamalıdır
6) serbest meslek faaliyeti sürekli olmalıdır
7) Muayenehane yazıhane atölye gibi özel iş yeri açmak
8) her ne şekilde olursa olsun dewamlı olarak mesleki faaliyette bulundugunu gösteren ilanlar yapmak
9) serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki kuruluşlara kayıtlı olmak
Serbest meslek erbabı : bir kimsenin serbest meslek erbabı olabilmesi için hem serbest meslek faaliyetinde
bulunması ve hemde faaliyetin sürekli olması gerekir
serbest meslek erbabı kişiler :
1) gümrük komisyoncuları , tüm borsa ajan ve acenteler , noterler , noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar
2) bizzat serbest meslek erbabı tanımına girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek örgütlemek
veya bunlara sermaye saglamak suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından pay alanlar
3) serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar adi komandite şirkette komandite
ortaklar
4) dava vekilleri müşavirler kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işlerini
takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları
5) VUK un 155 mad açıklanan serbest meslek erbabında işe başlamanın belirtileri sayılan muayenehane yazıhane
atölye gibi özel iş yerlerini açmak çalışılan yere tabela ve levha gibi mesleki faaliyette bulundugunu gösteren şeyler asmak
her ne şekilde olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette oldugunu gösteren ilanlar yapmak serbest olarak mesleki faaliyette
bulunmak üzere mesleki teşeküllere kaydolmak koşullarından en az ikisini taşıyan ebe sünnetci saglık memuru arzuhalcı
rehber gibi mesleki faaliyetlerde bulunanlardır
serbest meslek kazancı tanımına girmeyen bazı kazanc ve ücretlerde serbest meslek kazancı olarak da
sayılmıştır bunlar ?? ?
1) tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin almış oldukları ücretler
2) kolektif , adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyetlerinin sonucu elde edilen gelirler
3) telif kazançları
serbest meslek kazancının tespit şekli : serbest meslek kazancı, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyetinin
karşılıgı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diger suretlerle saglanan ve para ile temsil edilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla
yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır. Serbest meslek kazancının tespiti için serbest meslek kazanç defteri tutulur
Tahsil : nakden veya aynen veya menfaat elde etme biçiminde olabilir.
serbest meslek kazancında nelerin hasılat kapsamı içine girdigini sıralayabiliriz .
1) serbest meslek faaliyeti karşılıgı olarak tahsil edilen para ve ayınlarla diger suretlerle saglanan ve para ile temsil edilen
menfaatler hasılatın en önemli kısmını meydana getir
2) serbest meslek erbabının müşteri veya müvekkillerinden gider karşılıgı olmak üzere aldıkları para ve ayınlarda serbest meslek kazancı
olarak kabul edilmektedir .
3) amortismana tabi iktisadi degerlerin elden çıkarılması halinde alınan bedel ile bunların kayıtlı degerleri
arasındaki müspet fark serbest meslek kazancıdır
4) müşteri veya müvekkilden vergi resim harç vb konularda harçanmak üzere alınan ve sözü edilen alanlarda sarf edilmeyen
para ve ayınlar da serbest meslek kazancı defterinin gelir tarafına kaydedilir
indirilebilecek giderler ( serbest meslek kazancı )
1) mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler
2) Hizmetli ve işciler için yapılan sosyal giderler
3) mesleki faaliyet ile ilgili seyahat ve ikamet giderleri
4) amortismanlar
5) taşıt giderleri
6) mesleki yayınlar için yapılan harcamalar
7) mal ve hizmet alım bedelleri
8) emekli aidatları ile mesleki kuruluşlara ödenen aydatlar
9) ödenen vergi resim ve borçlar
10) tazminatlar
indirilmeyecek giderler ( serbest meslek kazancı )
1) envantere dahil olmayan otomobillerin giderleri
2) her çeşit para ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından dogan tazminatlar
3) gelir vergisi diger şahsi vergiler ve amme alıcakları tahsil usulü hakkındaki kanun hükümlerine
göre ödenen gecikme zamları ve faizlerdir
Serbest Meslek kazançlarında muaflık ve istisnalar
istisnadan yararlanacak olanlar : istisnadan yararlanabilecek kanuni mirascılar ise, eser sahibinin
füruu ana ve babaları bunların füruu ve büyükbaba ve analar ile bunların füruu dur tabiki eş de kanuni mirascılar
arasında yer alır
istisna konusu olan eserler : GVK nın 18 mad. istisnaya konusu olan eserler , kitap , resim , heykel , nota
şiir , hikaye , roman , makale , röportaj , karikatür , flim radyo ve televizyon seneryosu ve oyun gibi eserler sayılmıstır
BÖLÜM 4
===========
NOT : gayrimenkul konusunu esas olarak düzenleyen kanun medeni kanundur
Medeni kanunda gayrimenkul ( taşınmaz ) kavramı : sözü edilen kanunun 704 mad. arazi tapu kütügünde ayrı
sayfaya kayıt edilen bagımsız ve sürekli ve haklar ile kat mülkiyeti kütügüne kayıtlı bagımsız bagımsız bölümleri
gayrimenkul sayılmıstır.
gelir vergisi kanununda gayrimenkul kavramı : M.K da kabul edilen daha geniş ve kapsamlıdır. Çünkü bir kısım varlık ve haklar
MK hükümlerine göre gayrimenkul olarak sayılmadıgı halde gelir vergisi bakımından gayrimenkul olarak kabul edilmektedir
malik : mülkiyet hakkına sahip bulunan kimseler
zilyet : bir şey üzerinde fiili hakimiyetti bulunan kimsedir
mutasarrıf : ender de olsa bazen gayrimenkullere sahip ve zilyetleri dışında kalan bazı kimsilerin de tasarruf ettigi görülür işte
gayrimenkullere tasarruf eden bu kişilere mutasarrıf denir.
irtifak hakkı sahibi : sahiplerine baskasına ait bir şey üzerinde sadece kullanma ve yararlanma veya hem kullanma hemde
yararlanma yetkisini veren haktır
intifa sahibi : Gayrimenkuller , menkuller ve haklar üzerinde kurulabilen ve sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma ve ondan
yararlanma ve yetkilerini veren bir irtifak hakkıdır
kiracı : menkul veya gayrimenkul niteligindeki varlık ve hakları kiraya tutan kimsedir
geliri meydana getiren kiralamalar
arazi : saınırları tabi veya suni işartelerle belirtilmiş olan yer yüzü parçasıdır
bina : inşa edildigi madde ne olursa olsun kara ve su üzerindeki her türlü sabit inşaatlardır
maden suları : tabiatta mevcut sıcak ve soguk maden suları ile kaplıcalar maden suları kapsamına dahildir maden sularının mülkiyeti
diger madenler gibi devlete aittir
memba suları : kaynak sularına aynı zamanda memba sularıda denilmektedir. arazi sahibi istedigi gibi kullanır
madenler . bulundugu araziden bagımsız olarak gayrimenkul sayılmaktadırlar maden kanuna göre madenler devlette aittir
taş ocakları : taş ocakları kaldırım , granit ve degirmen taşlarının mermer kireç ve alçı gibi maddelerin çıkarıldıgı yerlerdir
kum ve çakıl istihsal yerleri : kum ve çakıl üretimi için açılmış ocakların mülkiyeti taş ocakları gibi arazi sahibine aittir
tugla ve kremit harmanları : tugla ve kremit harmanları yaz aylarında basit usullerde tugla ve kremit yapılan yerlerdir
tuzlalar : deniz ve göl kıyılarında tuz üretmek amacıyla kurulan üretim yerlerine denir
Voli ve dalyanlar : deniz nehir ve göllerde balık avlayabilmek için su üstünde ve altında herhangi bir engelle cevrili olmayan tabi su
alanlarına denir
NOT : zirai kazançlar ünitesinde görüldügü üzere voli alanlarıyla dalyanların işletilmesinden elde edilen kazanç zirai kazançtır.
Mütemmim cüz : yerel adetlere göre asıl şeyin temel unsuru olan ve o şey yok edilmedikçe zarara ugramadıkça veya yapısı
degiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanak bulunmayan parçalardır
Tefferruat ( eklenti ) : asıl şey malikinin anlaşabilen arzusuna veya yerel adetlere göre işletilmesi korunması veya yarar
saglanması asıl şeye sürekli olarak özgülünen ve kullanılmasında birleştirme takma veya baska bir biçimde asıl şeye baglı kılınan
taşınır maldır
tesisat demirbaş eşya ve döşemeleri : ticari sınai veya zirai faaliyetlerin yürütüldügü yerlerde gayrimenkullerin mütemmim cüzü niteliginde olmayan
makine tesisat demirbas eşya ve döşemelerin uygulamada ayrı olarak kiraya verildigi görülmektedir
gayrimenkul olarak tescil edilen haklar : haklar irtifak hakları gayrimenkul mükellefiyeti ve rehin hakları olmak üzere başlıca üçe ayrılır
irtifak hakkı : esas olarak ikiye ayrılır . bunlar ayni irtifak hakkı , şahsi irtifak hakkıdır
ayni irtifak hakkı : bir gayrimenkul malikinin lehine ve diger gayrimenkul malikinin aleyhine olmak üzere kullanılan irtifak haklardır
şahsi irtifak hakkı : gayri menkulun sahibi olup olmadıgına bakılmaksızın bir kimse lehine kurulan irtifak haklarıdır
başlıca şahsi irtifak hakları : intifa hakkı , sükna hakkı , kaynak haklarıdır
intifa hakkı : gayrimenkuller menkuller ve haklar üzerinde kurulan ve sahibine hakkın konusu olan şeyi kullanma ve ondan yararlanma
yetkisini veren bir irtifak hakkıdır
sükna( oturma ) hakkı : sahibine bir binada veya onun bir kısmında oturma hakkı veren irtifak hakkıdır
üst hakkı : bir kişinin başka bir kişiye ait arsa üstünde veya altında inşaat yapabilmesine ve mevcut inşaatı muhafaza edebilmesine
yetki veren irtifak hakkıdır
kaynak hakkı : başkasının arkasındaki kaynak üzerinde hakkı bulunan kimsenin bu arsa malikini suyun alınması veya akıtılması
için izin vermeye zorlayan bir haktır
gayrimenkul mükellefiyeti : bir gayrimenkul malikinin mülkiyeti dolayısıyla o gayrimenkul karşılık olmak üzere diger bir kimse lehine
bir şey yapmaya veya vermeye mecbur tutulmasıdır
rehin hakkı : alacaklıya alacagını borçludan alamadıgı taktirde rehin konusu varlığı paraya cevirerek alacagını alma yetkisi veren bir
ayni haktır
NOT : MK ya göre üç türlü gayrimenkul rehni bulunmaktadır bunlar ; ipotek , irat senedi , ipotek borç senedi
ipotek : bir alacagın teminatı olarak bir gayrimenkulun karşılık gösterilmesidir
Teslim şartlı rehin : bir menkul eşyanın bir alacagın teminattı olarak rehneden tarafından alacaklıya veya üçüncü bir kişiye teslim
edilmesiyle dogar
arama işletme ve imtiyaz hakları : bir aramanın (maden araması gibi ) veya bir hizmetin yerine getirilmesinin bir kişiye verilmesidir
arama hakkı ruhsat ile işletme ve imtiyaz hakkı ise sözleşme ile verilir
ihtira beratı : yeni bir makine ve alet keşfeden veya topluma yararlı bir şekilde icatta bulunan kimselere bu keşif ve icatlardan yararlanmayı
saglaya bilmek için tanınmış bir haktır
alameti farika : imal edilen eşyalara konulan bunların yapıldıgı yer ile sahiplerinin isim unvan ve şöhretlerini belirten ve bunları benzerlerinden
ayıran harf isim damga ve benzeri gibi işaretlerdir
marka : sanayide küçük sanatlarda ve tarımda istihsal olunan veya ticarette satışa çıkarılan her türlü ürünü başkasından ayırt etmek için
bu ürün veya ambalajı üzerine konulan işaretlere denir
Ticaret Ünvanı : ticari bir işletmenin digerlerinden ayırt edilmesini saglayan ve işletmenin ticari işlemlerinde kullanılması ve tescili
zorunlu olan bir haktır
telif hakları : ilim edebiyat ve güzel sanatlar alanında bilgi ve fikir ürünü olarak meydana getirilen eserlerden eser sahibinin kullanma yararlanma
ve imtiyaz hakkıdır
telif hakkı sahibleri : bu hakkı ya kendileri yada baskalarına kullanımına bırakılır
gemiler : tahsis edildigi amaca uygun olarak kullanılması denizde hareket etme imkanına baglı bulunan ve belirli bir büyüklüge sahip bulunan her türlü
tekne gemi sayılır
gemi payları : birden çok kişinin müşterek mülkiyet şeklinde sahip oldukları bir gemiyi aralarında yapmış oldukları anlaşmaya göre tümünün nam
ve hesabına deniz ticaretinde kullanmaları halinde donanma iştiraki mevcut sayılır bu şekilde donatanların gemideki müşterek mülkiyet halindeki
paylarına denir
motorlu yükleme ve boşaltma araçları : tren istasyonlarında vagonlardan deniz nehir ve göller gemi ve benzeri şeylerden ve diger yerlerde
kamyonları ile diger araclardan yük bosaltmaya veya yüklemeye yarayan araçlara denir
motorlu nakil ve çekme araçları ile her türlü motorlu araç makine ve tesisat : motor gücü ile hareket eden ve yolcu yük gibi şeyleri taşıyan
araçlara denir
hasılat : gayrimenkul sermaye iratlarında hasılat yukarıda belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya
geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedeli tutarıdır
NOT : hasılat 2 ye ayrılır , hasılatın tahsil zamanı , hasılatın tahsil şekli ,
hasılatın tahsil zamanında şu hususlara deginmek gerekir
1) tahsilat o yıla ait kirayla ilgili oldugunda tahsil edildigi yılın hasılatı sayılır
2) geçmiş yıllara ait olmak üzere tahsil edilen kira bedelleri tahsil edildigi yılın geliri sayılır
3) gelecek yıllara ait olup peşin olarak tahsil edilen kira bedelleri iligli yılın hasılatı olarak kabul edilir
tahsil hükmünde haller ;
1) gayrimenkulun sahibi adına kamu müesseselerine icra dairesine bankaya notere veya postaya para yatırılması ancak bu gibi
durumların tahsil olarak kabul edilebilmesi için mal sahibinin para yatırma işlemlerinden haberdar olması gerekmektedir
2) kira olarak dogan alacagın başka bir kişiye temliki veya kiracısına olan borcu ile takas edilmesi burada kira alacagının başka
bir kişiye temlikine karşılık karşı taraftan bir şey alınmış olup plmadıgının önemi bulunmamaktadır diger yandan temlikin
karşılıklı olması halinde bu karşılıgın tahsil edilmiş olması da şart aranmamaktadır yukarıdaki belirtilen zamanlarda
hasılat elde edilmiş sayılır
hasılatın tahsil şekli
1) nakden tahsilat: kira bedelinin türk lirası veya yabancı parayla olmasıdır
2) aynen tahsilat: kiranın ayni olarak tahsil edilmesi halinde alınan ayni deger hasılata dahil edilir
emsal kira bedelinin uygulanacagı durumlar
1) kiraya verilen mal mal ve hakların kiralarının emsal kira bedellerinden düşük olmasıdır
2) söz konusu mal ve hakların bedelsiz olarak baskalarının kullanımına bırakılmasıdır
NOT : emsal kira bedelinin tespiti 2 ye ayrılır . bina ve arazilerde emsal kira bedeli , diger mal ve haklarda emsal kira bedeli
emsal kira bedeli esasının uygulanamayacagı durumlar
1) boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak baskalarının ikhametinde bırakılması
2) gayrimenkullerin mal sahiplerinin usul füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi
3) mal sahibi ile birlikte akrabalarında aynı evde veya dairede ikhamet etmesi
4) genel bütceye dahil daireler ve katma bütceli idareler ile il özel idareleri ve belediyeler ile diger kamu kurum ve kuruluşlarca
yapılan kiralamalarda da emsal kira bedeli uygulanmaz
EMSAL KİRA BEDELİ:
Uygulanacağı Durumlar: Kiraya verilen mal ve hakların emsal kira bedelinden düşük olması.Diğeri ise,söz konusu mal ve hakların bedelsiz olarak başkalarına kullandırılması
Emsal Kira Bedelinin Tespiti:
Bina ve Arazilerde: Yetkili özel merciler veya mahkeme yoluyla tespit edilir.Tespit edilmemişse vergi değerinin % 5 dir.(Emlak vergisine göre)
Diğer mal ve Haklarda: Maliyet bedeline göre, bilinmiyorsa, % 10 servet değerlendirilmesindeki gibi vergilenir.
Giderler:
Gerçek Giderin İndirilmesi: Kiraya veren tarafından karşılanan su aydınlatma,asansör,sigorta,vergi,resim,harç,beledi ye ödenen gid.amortismanlar onarım gider
Götürü Gider İndirimi: Hasılatın % 25’dir.Gayrimenkul olarak kabul edilen varlıklardan kiraya verilmesi durumunda elde edilen hasılata uygulanır.
Gayrimenkul Sermaye İradında İstisna:
- 2005’ de 2.000YTL’si hasılatın istisnasıdır.-Gayrimenkul mesken olarak kiraya verilmelidir.
- İstisna tutarı Bakanlar Kurulunca değiştirilir.-Ticari,zirai,mesleki kazançlarını yıllık beyannameye göre verenler yararlanamaz.
- Mükellef eksik bildirim yaparsa yararlanamaz
gayri menkul sermaye iradında istisna :
1) bir takvim yılında elde edilen hasılatın 2008 yılı gelirleri için 2400 lirayı ve 2009 yılı gelirleri için 2600 lirası vergiden istisna kırılmıstır
2) istisna sadece masken olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen kiralara uygulanabilir
3) mükellef istisna haddi üzerinde kira bedeli elde etmesine ragmen bu gelirini bildirmez veya eksik bildirirse bu istisnadan yararlanamayacaktır
4) Ticari zirai ve mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar bu istisnadan yararlanamazlar
5) istisna tutarı bakanlar kurulunca degiştirilebilmektedir
ÖRNEK : 2009 yılında 6600 tl mesken kira geliri elde eden bir mükellefin vergiye tabi safi geliri ( götürü giderin indirimi usulunu seçen bir mükellef)
şöyle hesaplanacaktır
gayrisafi kazanç 6600
istisna 2600
========
4000
%25 götürü gideri 1000
------------
safi GMSI 3000
MENKUL KAVRAMI
iktisadi anlamda gelirin yaratılması faaliyetinin dışında kalıp sadece bu faaliyetleri sürdüren gerçek ve tüzel kişi işletmelerini mali yönden desteklemek amacıyla
yatırılan varlıkları kapsamaktadır
GENEL OLARAK MENKUL SERMAYE İRADI
sahibinin ticari ziyai veya mesleki faaliyetleri dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen degerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde edilen kar payı
faiz kira veya benzeri iratlar menkul sermaye iratıdır şeklinde tanımlanmıstır
Özel olarak sayılan menkul sermaye iradından sayılan Gelirler:
Hisse senedi,Kar Payı,Tahvil,Hazine Bonosu Faizleri,Mevduat Faizleri,Gelir Ortaklığından yani senetlerinden elde edilen gelir,senetlerin ıskonto bedelleri,repo gelirleri,alacak faizlerinin kuponlarından gelen kupon geliri,kuponların satışı,devri,Ticari Kazançtır
NOT.Kooperatiflerin ortaklarına yapmış olduğu işlemler menkul sermaye iradı değildir.
Menkul Sermaye İradı Sayılmayan Gelirler:
Menkul kıymetlerin kuponlu veya kuponsuz satışı,menkul değerler ve iştirak paylarının itfası,iştirak payından yapılan devir ve temliki gelirler.
Menkul Sermaye İradının Tespiti:
Bunun için payın tahsil edilebilir hale gelmesi gerekir.DAR MÜKELLEFTE, özel beyanname verene gelir elde ettiğitarihten15 gün içinde,yılık beyanname veren NİSAN SONUNA kadar bildirir.Diğeri ise, elde etme tarihleri önemlidir.(Gelir)
Safi İrat:
Hesaplamak için,Menkul sermaye iradından, Depo Etme,sigorta ücretleri giderleri Temettü Hisseleri ve faizlerinin giderleri,Yıllık beyanname ile bildirildiği takdirde her türlü vergi,resim harçlar indirilir.
