[Fotoğraf galerisi konunun en alt kısmındadır]
GÜVERCİN YETİŞTİRİCİLİĞİNİN TARİHCESİ
Kültür tarihinde hiçbir hayvan yoktur ki kendisinden bu denli sözettirmiş olsun. yunan mitolojisinde,yahudilerin, hiristiyanların ve Müslümanların tarihinde ondan iyilikle sözedilir. Hz. Nuh'a tufandan sonra suların çekildiğini haber veren, Hz. Muhammed'in(s.a.v) düşmanlarını şaşırtan hep güvercindir.
Güvercinlerle ilgili en eski kayıtlar M.Ö. 3000 yıllarına dayanmaktadır. Bu kayıtlarda yarı evcil güvercinlerin gübrelerinden faydalanıldığı belirtilmektedir. Yine aynı kayıtlardan Mısır fıravunlarının sofralarından güvercinin eksik olmadığını anlıyoruz. Gübre elde etmek için yetiştirilen güvercinlere, güvercin kulesi adı verilen yüksek ve üzerinde çok sayıda delikler bulunan yuvalık yerleri hazırlanmıştır. Daha sonraki dönemlerde güvercin yetiştiriciliği renk ve yapısal olarak daha güzellerini yetiştirme üzerine yoğunlaşmıştır.
Bu arada güvercinler haberleşme amacıyla da kullanılmaya başlanmıştır. Romalı'lar, özellikle savaşlar esnasında haberleşmek için güvercinlerden yararlanmışlardır. Bağdat halifeleri posta güvercinlerine çok değer verirlerdi. M.Ö. 300 yılında, güvercinlerle tüm Çin'i kapsayan bir posta sistemi kurulmuştu.
Ticaret yollarıyla güvercin ve güvercin yetiştiriciliği Güneydoğu Akdeniz üzerinden, o zaman var olan tüm ülkelere yayılmıştır. Bu yayılmada savaşların da büyük etkisi olmuştur. Özellikle Hollanda'lı denizciler, o zamanlar değişik ırkların geliştirildiği bir ülke olan Hindistan'dan farklı güvercin ırklarının ülkelerine götürmüşlerdir. Bu kuşlar bu günkü ırkların ilkel atalarıdır.
DÜNYADA GÜVERCİN YETİŞTİRİCİLİĞİ
"Güvercin yüzyıllardır tüm dünya uluslarının sevgilisi olmuş ve hiçbir güç bu sevginin önüne geçemez" Alman kuşsever Schachtzabel tarafından dile getirilen bu sözlerin şüphesiz birçok nedeni vardır. Ancak bunların en önemli nedeni kanımızca güvercinin yuvasına, evine olan bağlılığıdır.Yüzlerce ırkı bulunan güvercinin tüm Dünya'da milyonlarca yetiştiricisi bulunmaktadır. Her biri farklı bir güvercin ırkını yetiştiren bu kuşseverler, yetiştirdikleri ırkın soyunu, özelliklerini korumak ve yetiştirme sorunlarına çözüm bulmak amacıyla dernekler kurmuşlardır.
Günümüzde güvercinler üzerine çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Güvercinler için bakım, besleme ve ıslah metodları geliştirilmiştir. Bunların dışında her ırk için farklı yarışmalar düzenlenmektedir.
Özellikle posta güvercini yetiştiricileri oldukca ciddi organizasyonlar altında birleşmişlerdir. Spor olarak kabul edilen "posta" yarışları uluslararası boyuta ulaşmıştır. Bu sporun yayıldığı ülke olarak kabul edilen Belçika'da "Uluslararası Posta Güvercini Yetiştiricileri Birliği" adı altında uluslararası bir organizasyon bulunmaktadır. Bu birliğe bağlı, 36 ülkede "Posta Güvercini Yetiştiricileri Federasyonları" bulunmaktadır. Bu ülke federasyonları zaman zaman aralarında posta güvercini olimpiyatları düzenlemektedirler.
TÜRKİYE'DE GÜVERCİN YETİŞTİRİCİLİĞİ
Ülkemizde güvercin yetiştiriciliği oldukca yaygındır. Eski dönemlerde güvercin yetiştiricilerine "kuşbaz" adı verilmekteydi. Günümüzde bu terim kullanılmamakta, buna karşılık genellikle kuşcu terimi güvercin yetiştiricisini tanımlamaktadır.Eski dönemlerde güvercinlerin daha çok açıkta, saçak veya çatı altlarına konmuş basit yuvalıklarda barındırılmışlardır. Bu gün dahi, özellikle kırsal bölgelerde aynı tip yetiştiriciliğe rastlamaktayız. Ancak bu şekilde güvercinlerin kontrolü zor olduğu için genelde günümüzde güvercin artık kümeslerde barındırılmaktadır. Kümeste yetiştiricilik ile kontrollü çiftleştirme, hastalıklarla etkin savaşım, istenen kuşların damızlığa ayrılması diğerlerinin elden çıkarılması gibi yetiştiriciliğe ait rutin işler kolaylaşmıştır.
Her ne kadar ülkemizde kuşculuk yaygınsa da diğer ülkelerde olduğu gibi ciddiyetle ele alınmamaktadır. Meraklılarımızın olaya çok ciddi ve büyük bir şevkle baktıklarına hiç şüphe yoktur. Ancak çeşitli nedenlerle diğer ülkelerde bu konuda yapılan etkinlikler ülkemizde henüz yapılamamaktadır. Buna rağmen son yıllarda güvercin yetiştiricilği konusunda organizasyonların yaygılaşmaları oldukca sevindiricidir. Hatta aynı konuda zaman zaman sergiler ve yarışmalar da düzenlenmeye başlanmıştır.
Doç. Dr. Türker SAVAŞ
IRKLAR ve ÖZELLİKLERİ
Irk adı: ADANA
Dünyada tanındığı ad: Adana - Dewlap, Wamnentauben
Verilen yerel adlar: Cins, Yerli, Töme, Tartaç
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Adana, Mersin ve çevreleri
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: AĞ
Dünyada tanındığı ad: Sharabi, Syrian Dewlap
Verilen yerel adlar: ---
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: ALABADEM
Dünyada tanındığı ad: ---
Verilen yerel adlar: ---
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Edirne, Uzunköprü ve Havsa çevresi
Özelliği: Takla / Form
Irk adı: AMBERİ
Dünyada tanındığı ad: Irjani, Urnari, Lebenon
Verilen yerel adlar: ---
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: ANADOLU ÇEMBER DÖVÜCÜSÜ
Dünyada tanındığı ad: Anatolian Ringbatter, Anatolian Ringbeater, Trabzon Rinschalager
Verilen yerel adlar: Tek gugul, Tepeli
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Trabzon, Kelkit, Erzincan ve çevreleri
Özelliği: Çember Dövücü
Irk adı: ANKUT
Dünyada tanındığı ad: Ankut Trumpeter
Verilen yerel adlar: Gut, Gud
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Diyarbakır
Özelliği: Ses
Irk adı: AZMAN
Dünyada tanındığı ad: - - -
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Denizli ve çevresi
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: BAĞDAT
Dünyada tanındığı ad: Bagdad
Verilen yerel adlar: Posta, Burunlu, Homoma
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu
Irk adı: BANGO
Dünyada tanındığı ad: Bango
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: İstanbul
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: BASKA
Dünyada tanındığı ad: Baska
Verilen yerel adlar : - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Ege, Trakya
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: BAŞTANKARA
Dünyada tanındığı ad: Nun
Verilen yerel adlar: Rahibe
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu
Irk adı: BAYBURT
Dünyada tanındığı ad: Turkish Whisperer
Verilen yerel adlar: Çift gugul
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Bayburt, Trabzon, Gümüşhane ve çevreleri
Özelliği: Ses
Irk adı: BAYRAMLI
Dünyada tanındığı ad: Bayroumi, Beyrut, Beyrouth
Verilen yerel adlar: Karanfilli, Payami
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu
Irk adı: BULUDİ
Dünyada tanındığı ad:Rehani, reehani, Syrian dewlap
Verilen yerel adlar: Nahesli
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu
Irk adı: BURMALI
Dünyada tanındığı ad:Burmali, Burmalı mövchen
Verilen yerel adlar: ---
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu / Form
Irk adı: BURSA
Dünyada tanındığı ad: Bursa Roller
Verilen yerel adlar: Oynar
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Bursa, İstanbul, İnegöl ve çevreleri
Özelliği: Makaracı
Irk adı: ÇAKAL
Dünyada tanındığı ad: Cakal Roller
Verilen yerel adlar: Nalbant
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Ege ve Marmara bölgeleri
Özelliği: Makaracı
Irk adı: ÇAKÇIRLI
Dünyada tanındığı ad: tumbler, Schirastümmler, Şiraz
Verilen yerel adlar: Çakşırlı, Şıhşelli, Panda
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu/ Taklacı
Irk adı: ÇİÇİ
Dünyada tanındığı ad: Urfali, Urfali mövchen
Verilen yerel adlar: Urfalı
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Şanlıurfa
Özelliği: Filo uçucusu / Form
Irk adı: ÇORUM
Dünyada tanındığı ad: Chorum tumbler
Verilen yerel adlar: Çorum Çıplağı, Çıplak
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Çorum, Yozgat ve çevresi
Özelliği: Taklacı
Irk adı: DEMKEŞ
Dünyada tanındığı ad: Demkesh Trumpeter
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Ege, Marmara
Özelliği: Ses
Irk adı: DERVİŞALİLER
Dünyada tanındığı ad: Syrian Taqlaji
Verilen yerel adlar:
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: DOLAPÇI
Dünyada tanındığı ad: Dolapci
Verilen yerel adlar: Oynak
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Denizli - Isparta Burdur ve çevreleri
Özelliği: Dalıcı / Dönücü
Irk adı: DOMİNO
Dünyada tanındığı ad: Domino Bango
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Aydın ve İzmir çevresi
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: DÖNEK
Dünyada tanındığı ad: Donek - Dunek
Verilen yerel adlar: Selanik - Muradiye
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Izmir, Bursa, Denizli, Ayvalık, Bergama, Keşan ve çevreleri
Özelliği: Dalıcı / Dönücü
Irk adı: FIRFIRLI
Dünyada tanındığı ad: Mfattel, Syrian Dewlap
Verilen yerel adlar:
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu / Form
Irk adı: GÖĞSÜAK
Dünyada tanındığı ad: Atlas
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Diyarbakır
Özelliği: Form / Taklacı
Irk adı: HALEBİ
Dünyada tanındığı ad: Syrian Halabi, Halabi Tümmler
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: HÜNKARİ
Dünyada tanındığı ad: Oriental Frill, Oriental Mövchen
Verilen yerel adlar: Fındık, Paralı, Paralı fındık
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: İzmir, Manisa ve çevreleri
Özelliği: Form
Irk adı: İÇAĞLI
Dünyada tanındığı ad: Yusufi
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Diyarbakır ve çevresi
Özelliği: Form / Taklacı
Irk adı: İSKENDERUN
Dünyada tanındığı ad: Scandaroon
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: İskenderun ve çevresi
Özelliği: Filo uçucusu / Form
Irk adı: İSPİR
Dünyada tanındığı ad: ---
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: İSPİR BAĞDATI
Dünyada tanındığı ad: - - -
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: İSTANBULLU
Dünyada tanındığı ad: Damascene, Damascus, Booz, Buz
Verilen yerel adlar: Elagöz, karagöz, muz, buz
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo uçucusu / Form
Irk adı: KARAPERÇEMLİ
Dünyada tanındığı ad: Abu abse
Verilen yerel adlar: Karakaşlı
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güney Doğu Anadolu
Özelliği : Filo Uçucusu
Irk adı: KARAKAN
Dünyada tanındığı ad: Karakand
Verilen yerel adlar: Gümüşkuyruk, gez, Gümüşdestekuyruk
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güney Doğu Anadolu
Özelliği : Form
Irk adı: KARAKUYRUK
Dünyada tanındığı ad: Syrian Owl, Colored tail owl
Verilen yerel adlar: Bülbül
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güney Doğu Anadolu
Özelliği : Filo Uçucusu
Irk adı: KELEBEK
Dünyada tanındığı ad: Kelebek
Verilen yerel adlar: Saya
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: İzmir, Manisa, Bursa, Balıkesir ve çevreleri
Özelliği: Dalıcı / Dönücü
Irk adı: KEŞPİR
Dünyada tanındığı ad: Arans
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güney Doğu Anadolu
Özelliği : Filo Uçucusu
Irk adı: KETME
Dünyada tanındığı ad: - - -
Verilen yerel adlar: Ketme Atlas
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Diyarbakır ve çevresi
Özelliği: Form / Taklacı
Irk adı: KINIFIRLI
Dünyada tanındığı ad: Shikli, shicki, Lebanon
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı:MAVİBAŞ
Dünyada tanındığı ad: Mavibash
Verilen yerel adlar : Mavibaş
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Diyarbakır
Özelliği: Form / Taklacı
Irk adı: KUMRU
Dünyada tanındığı ad: Kumru Trumpeter
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Sivas ve çevresi
Özelliği: Ses
Irk adı: MAZONİ
Dünyada tanındığı ad: Mazoni
Verilen yerel adlar: Akkuyruk
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: MEVERDİ
Dünyada tanındığı ad: Mawardi, Dewlap
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: MISIRİ
Dünyada tanındığı ad: - - -
Verilen yerel adlar: Musuri, Mısırlı, Mısr, Güllü, Misir
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Yurt Geneli
Özelliği: Dalıcı
Irk adı: MÜLAKAT
Dünyada tanındığı ad: Mulakat Roller, Bursa
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Bursa, İstabul ve çevreleri
Özelliği: Makaracı
Irk adı: MÜSEVVET
Dünyada tanındığı ad: Msawad, msawwad, Syrian dewlap
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: NAKIŞLI
Dünyada tanındığı ad: Shikli, shicki
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: ORYANTAL
Dünyada tanındığı ad: Oriental Roller
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Trakya
Özelliği: Makaracı
Irk adı: ÖDEMİŞ
Dünyada tanındığı ad: Spot Kelebek
Verilen yerel adlar: Ödemiş yerlisi, Ödemiş Kelebeği
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Ödemiş
Özelliği: Dalıcı / Dönücü
Irk adı: POSTA
Dünyada tanındığı ad: Homer, Racing pigeon, Homing pigeon, Messenger
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: İstanbul, İzmir, Bursa, Manisa
Özelliği: Yarış
Irk adı: SELÇUK
Dünyada tanındığı ad: Sedjucken, Seljuk Fantail, Seljuk Tumbler, Seldjuken Tümmler
Verilen yerel adlar: Enseli, Saraylı
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Konya
Özelliği: Form
Irk adı: ŞAFRA
Dünyada tanındığı ad: Shafari, Omari
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: SIRTIKIZIL
Dünyada tanındığı ad: İrinfili, Lebenon
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güneydoğu Anadolu
Özelliği: Filo Uçucusu
Irk adı: TAKLACI
Dünyada tanındığı ad: Asiatic Clap Tumbler, Turkish Tumbler, Crack Tumbler
Verilen yerel adlar: Taklacı, Mardin, Döner
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Yurt geneli
Özelliği: Taklacı
Irk adı: TAKLAMBAÇ
Dünyada tanındığı ad: Taklambach tumbler
Verilen yerel adlar: Pirinç dıkdık
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Konya
Özelliği: Form / Taklacı
Irk adı: TAVUSKUYRUK
Dünyada tanındığı ad: Fantail
Verilen yerel adlar: Teskel, Tersgel, Hindi, Sepetkuyruk, Fenerkuyruk, Ganrık, Rakkas, Kırkkuyruk, Hendavi
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Türkiye geneli
Özelliği: Form
Irk adı: TRAKYA MAKARACISI
Dünyada tanındığı ad: Thrace Roller
Verilen yerel adlar: Trakya Yerlisi, Rumeli Taklacısı, Yerli
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Kırklareli, Tekirdağ ve çevreleri
Özelliği: Makaracı
Irk adı: VAN YÜKSEK UÇUCUSU
Dünyada tanındığı ad: Van highflier
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Van ve çevresi
Özelliği: Yüksek uçucu / Taklacı
Irk adı: YAŞMAKLI
Dünyada tanındığı ad: Syrian turbiteen, Barbarisi mövchen
Verilen yerel adlar: Güllü, gövgüllü
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Güney Doğu Anadolu
Özelliği : Filo Uçucusu / Form
Irk adı: YOZ
Dünyada tanındığı ad: - - -
Verilen yerel adlar: - - -
Türkiye'de yetiştirildikleri yöre: Denizli
Özelliği: Dalıcı
GALERİ
