ServerErr0r
uid=0(root)
- Katılım
- 12 Eyl 2009
- Mesajlar
- 2,330
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
BIOS Nedir?
Bilgisayarımızın Power düğmesine bastıktan sonra, bilgisayarın donanımsal denetlemesini yapan bir yazılım devreye girer. Çalışan bu yazılıma kısaca Bios adı verilir.Bir tür güvenlik kontrolü olarakta düşünebilirsiniz.Eğer bu yazılım olmasaydı işlemcimiz ne yapacağını bilmezdi ve işlemci hiçbirşey yapmadan çalışırdı.Bu durumda da bilgisayarımız açılmazdı.
*Bios Nerden Gelir?
Basic Input – Output System kelimelerinin baş harflerinden oluşur.Temel(Basic) giriş(Input) çıkış(Output) sistemi(System) anlamına geliyor.
Adının anlamından da anlaşılacağı üzere, bilgisayarınızın açılışında çalışarak bilgisayarınıza o an takılı olan veya takılı olmayan donanımları kontrol eden ve duruma göre rapor verip işlem yapan küçük ama işlevi büyük bir yazılımdır.Yazılım dememiz sizi yanıltmasın, işletim sisteminiz gibi sizin yükleyebileceğiniz veya kaldırabileceğiniz bir yazılım değildir.Siz sadece kurulu ayarları değiştirebilir veya eğer bilginiz varsa Bios’unuzu güncelleyebilirsiniz.Bu yazılımın sizin kurmanıza veya kaldırmanıza olanak vermemesinin sebebi, diğer yazılımlar gibi Harddiskinizde değil sadece okunabilen ve anakart üzerinde olan ROM belleğin içindeki chip(yonga)’te olmasıdır.Bunun istisnalarıda vardır.ROM belleğinde çeşitleri vardır, mesela EEPROM elektriksel bir etkiyle silinebilir ve programlanabilir.
*Bios’taki değişiklikler nereye kaydedilir?
Bios’taki değişiklikler ROM belleğe kaydedilemediği için CMOS adı verilen bir belleğe kaydedilir.Bios pilinede bu yüzden ihtiyaç duyulur.CMOS’a bios pili ile kesintisiz elektrik sağlandığı için yapılan değişiklikler kaybolmaz.
Bios Sıfırlama(Fabrika Ayarlarına Çevirme)
Bios üzerinde yaptığınız yanlış ayarlar, düzeltemeyeceğiniz sorunlara yol açabilir.Bu yüzden biosunuzu fabrika ayarlarına döndürmeniz gerekir. Anakartınızdaki bios chipinin yanında, bios için kullanılan saat piline benzer bir pil görürsünüz.Bios için kullanılan bu pil düşündüğünüz gibi bulunamayacak bir pil değil, sıradan saat piline benzer.Tek görevi bios üzerinde yaptığınız değişiklikleri, bilgisayar elektriğinin kesildikten sonrada CMOS’a ayarları kaydedecek kadar küçük bir enerji sağlamaktır.Kasanızın güç kablosunu çıkardıktan sonra, pili de çıkarıp yaklaşık 3 dk. kadar bekledikten sonra pili geri takıp bilgisayarınızı açın. Böylece bios ayarlarınız fabrika çıkışı ayarlara döner.Unutulan bios şifreleri için de bu pili çıkarıp bir süre bekledikten sonra tekrar takmanız yeterli olur.Bu yöntem işe yaramazsa bios pilinin yanında clear cmos veya clr cmos jumper(2 adet iğne ucu gibi görünür)’ı yerinden çıkarıp birkaç dakika sonra tekrar yerine takın.Takarken Jumper’ın tam oturduğuna dikkat edin.Sonra bilgisayarınızı açıp bios ayarlarınızı default yapıp kaydederseniz biosunuzun ayarları sıfırlanır.
*Aynı IDE kablosuyla 2 Harddisk çalıştırmak
Eğer tek bir IDE kablosuyla 2 harddiski(Cd-Rom vb gibi başka donanımlarda olabilir) bağladıysanız Bios’ta bazı ayarlamalar yapmalısınız.Yoksa iki donanımdan birini görmeyebilir ya da ikisinide görmeyebilir.Bu yüzden Bios SETUP’a girerek hangi donanımı önce görmesini istiyorsak onu Master,diğer donanımı ise Slave olarak ayarlamalıyız.Eğer 2 farklı IDE kablosuyla ya da Sata kablosuyla 2 harddisk bağladıysanız bu ayarı yapmanız gerekmez.
Bios Çalışma Prensibi
Bios yazılımı bilgisayarınızın açılışında takılı olan ve olmayan donanımları denetler(Bu işleme POST testi denir).Eğer bir sorunla karşılasırsa yazılı veya sesli(anakartınızda takılı ise) olarak uyarır.Peki ne tür hatalardır bunlar?
Mesela “floppy disk fail” hatası disket sürücünün okunamaması durumunda karşımıza gelen bir yazılı hata mesajıdır.Veya klavye takılı değilse bunu algılayarak “keyboard error or no keyboard present “ hata mesajını gösterir.Fakat burada mantıksız ve biraz da komik bir durum vardır.Bu hata mesajının devamında “Press F1 to continue.” yazar.Bu mesajda ”Klavye takılı değil veya algılanamadı.Devam etmek için F1 tuşuna basın.” demektedir.Tabi olmayan bir klavyenin F1 tuşuna basamayacağımız için klavye taktıkran sonra F1 tuşuna basmalıyız.Bilgisayarı satın aldığınızda anakart kitapçığı verilir, bu kitapçıkta bios markanıza göre yazılı ve sesli hata mesajlarının sebebini öğrenebilirsiniz.Eğer bios test sırasında sorun algılamazsa işletim sistemini yükler.Bilinen 4 bios çeşidi vardır;
* Award
* Ami
* Phoenix
* Amd
İşletim sistemi yüklenmeden önce gelen siyah ekranı ve size anlamsız gelen birçok yazı veya kod görürsünüz. Biosunuzun ayar menüsü için, bu ekranın sağ alt köşesinde “ Press ….. to enter SETUP “ yazar.Burada “…..” yazmamın sebebi bios çeşidine göre değişmesidir, burada “Del(Delete) , F1 , F2 , ESC“ veya başka bir tuş kombinasyonu yazabilir.Siz hangi bios markasını kullanıyorsanız ona göre orada yazan kısayol tuşları ile bios ayarlarınızı değiştirmenizi sağlayacak bölüme erişebilirsiniz.Award marka bios için burada gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra F10 tuşuna basarak ayarlarınızı kaydedebilirsiniz.Eğer ayarları kaydetmek istemiyorsanız ESC tuşuna basın, size İngilizce olarak kaydedilsin mi diye sorar.Kaydetmek istiyorsanız Y(Yes), kaydetmek istemiyorsanız N (No) tuşuna basın der, n tuşuna basarak devam edin.Bilgisayarı yeniden başlattığında işleminize göre ayarları kaydeder veya kaydetmez.Eğer her şeyi doğru yapmanıza rağmen biosta yaptığınız değişiklikleri kaydetmiyorsa veya bilgisayar her açılışında sizin F1 tuşuna basmanızı istiyorsa bios piliniz bitmiş olabilir.Bios pili bittiği zaman her bilgisayarı kapatıp açışınızda saatin sıfırlanması gibi durumlarla da kaşılaşabilirsiniz.Böyle bir durumla karşılaştığınızda anakarttan çıkardığınız pil boyutunda ve aynı voltajda olan bir saat pili, biten bios pilinizin yerine takılabilir.Fakat alacağınız pilin kaliteli olmasına dikkat edin, aksi takdirde pil akarak anakartta kısadevrelere yol açabilir.
Aşağıdaki ekran görüntülerinden hangisi sizin bilgisayarınızın açılışında ekrana geliyorsa ona göre bios markanızı belirleyebilirsiniz.Ya da anakartınızda takılı olan bios chip’inin üzerindeki firma adından da bios markanızı öğrenebilirsiniz.
Award Marka Bios Ekran Görüntüsü
AMI(American Megatrends Inc.) Marka Bios Ekran Görüntüsü
Phoenix Marka Bios Ekran Görüntüsü
Hemen hemen her yazılıma virüs bulaşabileceği gibi Bios’a da bazı virüsler zarar verebilir.Bu nedenle sisteminize güvenilir bir antivirüs programı kurmanızı tavsiye ederim.
Bilgisayarımızın Power düğmesine bastıktan sonra, bilgisayarın donanımsal denetlemesini yapan bir yazılım devreye girer. Çalışan bu yazılıma kısaca Bios adı verilir.Bir tür güvenlik kontrolü olarakta düşünebilirsiniz.Eğer bu yazılım olmasaydı işlemcimiz ne yapacağını bilmezdi ve işlemci hiçbirşey yapmadan çalışırdı.Bu durumda da bilgisayarımız açılmazdı.
*Bios Nerden Gelir?
Basic Input – Output System kelimelerinin baş harflerinden oluşur.Temel(Basic) giriş(Input) çıkış(Output) sistemi(System) anlamına geliyor.
Adının anlamından da anlaşılacağı üzere, bilgisayarınızın açılışında çalışarak bilgisayarınıza o an takılı olan veya takılı olmayan donanımları kontrol eden ve duruma göre rapor verip işlem yapan küçük ama işlevi büyük bir yazılımdır.Yazılım dememiz sizi yanıltmasın, işletim sisteminiz gibi sizin yükleyebileceğiniz veya kaldırabileceğiniz bir yazılım değildir.Siz sadece kurulu ayarları değiştirebilir veya eğer bilginiz varsa Bios’unuzu güncelleyebilirsiniz.Bu yazılımın sizin kurmanıza veya kaldırmanıza olanak vermemesinin sebebi, diğer yazılımlar gibi Harddiskinizde değil sadece okunabilen ve anakart üzerinde olan ROM belleğin içindeki chip(yonga)’te olmasıdır.Bunun istisnalarıda vardır.ROM belleğinde çeşitleri vardır, mesela EEPROM elektriksel bir etkiyle silinebilir ve programlanabilir.
*Bios’taki değişiklikler nereye kaydedilir?
Bios’taki değişiklikler ROM belleğe kaydedilemediği için CMOS adı verilen bir belleğe kaydedilir.Bios pilinede bu yüzden ihtiyaç duyulur.CMOS’a bios pili ile kesintisiz elektrik sağlandığı için yapılan değişiklikler kaybolmaz.
Bios Sıfırlama(Fabrika Ayarlarına Çevirme)
Bios üzerinde yaptığınız yanlış ayarlar, düzeltemeyeceğiniz sorunlara yol açabilir.Bu yüzden biosunuzu fabrika ayarlarına döndürmeniz gerekir. Anakartınızdaki bios chipinin yanında, bios için kullanılan saat piline benzer bir pil görürsünüz.Bios için kullanılan bu pil düşündüğünüz gibi bulunamayacak bir pil değil, sıradan saat piline benzer.Tek görevi bios üzerinde yaptığınız değişiklikleri, bilgisayar elektriğinin kesildikten sonrada CMOS’a ayarları kaydedecek kadar küçük bir enerji sağlamaktır.Kasanızın güç kablosunu çıkardıktan sonra, pili de çıkarıp yaklaşık 3 dk. kadar bekledikten sonra pili geri takıp bilgisayarınızı açın. Böylece bios ayarlarınız fabrika çıkışı ayarlara döner.Unutulan bios şifreleri için de bu pili çıkarıp bir süre bekledikten sonra tekrar takmanız yeterli olur.Bu yöntem işe yaramazsa bios pilinin yanında clear cmos veya clr cmos jumper(2 adet iğne ucu gibi görünür)’ı yerinden çıkarıp birkaç dakika sonra tekrar yerine takın.Takarken Jumper’ın tam oturduğuna dikkat edin.Sonra bilgisayarınızı açıp bios ayarlarınızı default yapıp kaydederseniz biosunuzun ayarları sıfırlanır.
*Aynı IDE kablosuyla 2 Harddisk çalıştırmak
Eğer tek bir IDE kablosuyla 2 harddiski(Cd-Rom vb gibi başka donanımlarda olabilir) bağladıysanız Bios’ta bazı ayarlamalar yapmalısınız.Yoksa iki donanımdan birini görmeyebilir ya da ikisinide görmeyebilir.Bu yüzden Bios SETUP’a girerek hangi donanımı önce görmesini istiyorsak onu Master,diğer donanımı ise Slave olarak ayarlamalıyız.Eğer 2 farklı IDE kablosuyla ya da Sata kablosuyla 2 harddisk bağladıysanız bu ayarı yapmanız gerekmez.
Bios Çalışma Prensibi
Bios yazılımı bilgisayarınızın açılışında takılı olan ve olmayan donanımları denetler(Bu işleme POST testi denir).Eğer bir sorunla karşılasırsa yazılı veya sesli(anakartınızda takılı ise) olarak uyarır.Peki ne tür hatalardır bunlar?
Mesela “floppy disk fail” hatası disket sürücünün okunamaması durumunda karşımıza gelen bir yazılı hata mesajıdır.Veya klavye takılı değilse bunu algılayarak “keyboard error or no keyboard present “ hata mesajını gösterir.Fakat burada mantıksız ve biraz da komik bir durum vardır.Bu hata mesajının devamında “Press F1 to continue.” yazar.Bu mesajda ”Klavye takılı değil veya algılanamadı.Devam etmek için F1 tuşuna basın.” demektedir.Tabi olmayan bir klavyenin F1 tuşuna basamayacağımız için klavye taktıkran sonra F1 tuşuna basmalıyız.Bilgisayarı satın aldığınızda anakart kitapçığı verilir, bu kitapçıkta bios markanıza göre yazılı ve sesli hata mesajlarının sebebini öğrenebilirsiniz.Eğer bios test sırasında sorun algılamazsa işletim sistemini yükler.Bilinen 4 bios çeşidi vardır;
* Award
* Ami
* Phoenix
* Amd
İşletim sistemi yüklenmeden önce gelen siyah ekranı ve size anlamsız gelen birçok yazı veya kod görürsünüz. Biosunuzun ayar menüsü için, bu ekranın sağ alt köşesinde “ Press ….. to enter SETUP “ yazar.Burada “…..” yazmamın sebebi bios çeşidine göre değişmesidir, burada “Del(Delete) , F1 , F2 , ESC“ veya başka bir tuş kombinasyonu yazabilir.Siz hangi bios markasını kullanıyorsanız ona göre orada yazan kısayol tuşları ile bios ayarlarınızı değiştirmenizi sağlayacak bölüme erişebilirsiniz.Award marka bios için burada gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra F10 tuşuna basarak ayarlarınızı kaydedebilirsiniz.Eğer ayarları kaydetmek istemiyorsanız ESC tuşuna basın, size İngilizce olarak kaydedilsin mi diye sorar.Kaydetmek istiyorsanız Y(Yes), kaydetmek istemiyorsanız N (No) tuşuna basın der, n tuşuna basarak devam edin.Bilgisayarı yeniden başlattığında işleminize göre ayarları kaydeder veya kaydetmez.Eğer her şeyi doğru yapmanıza rağmen biosta yaptığınız değişiklikleri kaydetmiyorsa veya bilgisayar her açılışında sizin F1 tuşuna basmanızı istiyorsa bios piliniz bitmiş olabilir.Bios pili bittiği zaman her bilgisayarı kapatıp açışınızda saatin sıfırlanması gibi durumlarla da kaşılaşabilirsiniz.Böyle bir durumla karşılaştığınızda anakarttan çıkardığınız pil boyutunda ve aynı voltajda olan bir saat pili, biten bios pilinizin yerine takılabilir.Fakat alacağınız pilin kaliteli olmasına dikkat edin, aksi takdirde pil akarak anakartta kısadevrelere yol açabilir.
Aşağıdaki ekran görüntülerinden hangisi sizin bilgisayarınızın açılışında ekrana geliyorsa ona göre bios markanızı belirleyebilirsiniz.Ya da anakartınızda takılı olan bios chip’inin üzerindeki firma adından da bios markanızı öğrenebilirsiniz.
Award Marka Bios Ekran Görüntüsü
AMI(American Megatrends Inc.) Marka Bios Ekran Görüntüsü
Phoenix Marka Bios Ekran Görüntüsü
Hemen hemen her yazılıma virüs bulaşabileceği gibi Bios’a da bazı virüsler zarar verebilir.Bu nedenle sisteminize güvenilir bir antivirüs programı kurmanızı tavsiye ederim.