Şehir, şehitleriyle İslambol oldu

[Y£$!L]

Şehir, şehitleriyle İslambol oldu

​

Osmanlı döneminde bayram sabahları namazdan çıkan İstanbullular, Edirnekapı’daki Sır Tekke’ye gelir Fatiha’lar okurdu. Bugün bu tekke kayıp.

İstanbul’un fethi sırasında şehir içindeki çatışmalar sırasında şehit olan sekbanlar ve yeniçeriler Fatih’in emriyle bulundukları yere defnedilmiş, bu defin işlemi günlerce sürmüş, bittiğinde İstanbul bir anda bu manevi atmosferle bir İslam şehri haline dönüşüvermiştir. Bugüne kadar varlığını koruyan ve sokak aralarında muhafaza edilen minik şehitlikler ya da kabirler fethin yadigârı olmaya devam ediyor. Yeri kesin olarak bilinen en eski şehitlik, Rumeli Hisarı üstünde yer alan tepedeki mezarlıktır. A. Süheyl Ünver, 1922 yılında bu şehitliğin yerini belirleyen taş kitabeyi gördüğünü söyler. (Ayanoğlu, Fazıl İsmail, “Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitabeleri’’, Vakıflar Dergisi, c. IV, Ankara 1958.) Buradaki kabir taşlarının hepsinin 1971 yılında yok olduklarını Ekrem Hakkı Ayverdi bildirmektedir. (Ergin, Nilüfer “Tayyare Şehitleri Anıtı’’, İstanbul Ansiklopedisi, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, c7, İstanbul 1996, s. 229. Aktaran: Kültür Bakanlığı İstanbul Türbeler Müzesi Müdürü Erman Güven.)

İstanbul’un en büyük şehitliği Edirnekapı Şehitliği’dir. 1453’te İstanbul’u fethetmek için Bizans surları önünde savaşırken şehit düşen ecdadımızın Edirnekapı, Topkapı Maltepe ve Topçular arasında kalan geniş bir araziye gömülmeleri ile bu şehitlik oluşmuştur. Osmanlı devrinde Sır Tekke adıyla anılan bu ilk şehitliğimizin yeri bugün için maalesef kesin olarak bilinememektedir. Osmanlı devrinde, bayram sabahları camilerden çıkan cemaatler, Sır Tekke’de toplanır ve şehitlerimizin ruhlarına dualar ederlerdi. E-5 karayolunu Haliç Köprüsü’ne birleştiren tünelin yapımı sırasında tünelin üstüne düşen kısımdaki şehitlerimizin kabirleri buradan alınarak başka yerlere nakledilmişlerdir. Sır Tekke denilen yer de bu tünelin üst kısmına rastladığından, buranın orjinal görünümü değişikliğe uğramıştır. Çanakkale Zaferi özel sayımızda bahsettiğimiz savaş kıyafetiyle ve yeni gömülmüş gibi sağlam vaziyette çıkan şehidimiz de burada bulunmuştur.

İstanbul’un fethinde sokak muharebeleri sırasında şehit düşen fetih askerlerinin kabirleri de, İstanbul şehrinin içinde açan cennet bahçeleri gibi şehrin kalabalığı içinde sokakların, caddelerin, evlerin arasına serpilmiş gibidir. Aslında birer şehitlik olmalarına rağmen, günümüzün kendi işleriyle meşgul insanlarının dikkatinden kaçan bu mekânlara örnek vermek istersek, Fatih/Malta’daki 7 Emirler Türbesi’ni, Fatih Evlendirme Dairesi yanındaki 18 Sekbanlar Mezarlığını ve Kumkapı’daki Çifte Gelenler Türbesi’ni sayabiliriz. Süheyl Ünver, İstanbul’daki fetih şehitleri ve bunların kabirleri üzerine detaylı bir kitap neşretmiştir. (A.Süheyl Ünver, İstanbul’un Mutlu Askerleri ve Şehit Olanlar, TTK yayını, Ankara 1976) Diğer büyük zâtlar olarak Zuhurat Baba’yı (Bakırköy’de), Tuzcu Baba’yı (Beşiktaş’ta) sayabiliriz.

Asıl önemli “ev sahipleri” ise sahabe hazretleri. Bugün İstanbul’da 22 sahabe kabri var, oysa araştırmalar bunun çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Dr. Necdet Yılmaz ve Dr. Coşkun Yılmaz’ın araştırmalarına göre sadece Haliç’teki Tokludede Haziresi’nde yatan sahabelerin sayısı bini buluyor.

MUSTAFA AYDIN

(Bkz: İstanbullu Sahabeler, Dr. N. Yılmaz, Dr. C. Yılmaz,
Bilge Yay 0216 461 01 97)​