Yenikapıdaki Marmaray/Metro bilimsel kazıları yine olağanüstü bir keşifle kendini hatırlattı: Deniz seviyesinin altında, 8 bin yıl öncesine ait ayak izleri, İstanbul için bir ilk ve dünyada çok nadir rastlanan bir buluntu.
Marmaray ve metro projesi için Yenikapıda yedi yıldır devam eden arkeolojik kazılar kent tarihi için ilk olma niteliği taşıyan bir keşifle kendini hatırlattı: İstanbul Arkeoloji Müzeleri Başkanlığında yürüttülen kazılarda kentteki ilk insanların ayak izlerine ulaşıldı.
Müze arkeologları, Neolitik döneme (İÖ 6 bin 300 ile 5 bin 500) tarihlenen ve deniz seviyesinin 8,2 metre altındaki katmanda, killi tabakanın üzerinde insana ait ayak izlerine ulaştı. İzlerin, suyla taşındığı anlaşılan deniz kumuyla örtülmeden önce kuruduğu ve bu sayede korunageldiği görüldü.
Foto: Gökhan Tan
Arkeolog Halil Yalçındağ, Yenikapı'da deniz seviyesinin 8,2 metre altında rastlanan,
8 bin yıl öncesine ait ilk ayak izlerini inceliyor. İstanbul Arkeoloji
Müzeleri'nin yürüttüğü kurtarma kazılarının bu son keşfi dünyadaki nadir örneklerden.
Kazı başkanı, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Zeynep Kızıltan, Anadolu topraklarında insana ait Kuladan (Manisa) sonra rastlanan ilk ayak izlerine Yenikapıda ulaşılmasını kültür tarihi açısından ve tüm arkeoloji dünyası için heyecan verici buluyor. Tarihöncesi dönem uzmanı Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, bu heyecana yerinde tanık olan isimlerden. Yenikapıda daha önce ulaşılan, aynı döneme tarihlenen ve tümü de ilk olma niteliği taşıyan buluntuları hatırlatan Özdoğan, Mezarlarına ya da evlerine ulaşılan insanların ayak izlerine rastlanması, 8 bin yıl önce orada yaşayanlarla daha sıcak bir bağlantı anlamına geliyor. Sıradan bir buluntu değil ve dünyada da çok az örneği var diyor.
İzler, açığa çıkarıldığında kurumaya başladığı ve kuruyan killi toprağın kolaylıkla kırılabilmesi nedeniyle tümüyle temizlenmedi. Müze arkeologları izlerin tek tek ve yönünün ve sıklığının takip edilebilmesi için toplu olarak kalıbını çıkartıyor. Peki, 8 bin yıl öncesinin ayak izleri bilim dünyasını nereye götürüyor? Mehmet Özdoğan, görebildiği kadarıyla izlerin sandalet giymiş insanlara ait olduğu, ancak çıplak ayakla bırakılmış izlere da rastlanması durumunda daha fazla bilgiye ulaşılabileceği görüşünde: Basış şekli, açısından yola çıkarak dönem insanın vücut ölçüleri ve morfolojisi hakkında somut verilere sahip olabiliriz. O insanlar etli, hacimli hale gelebilir. İzlere bakarak sandaletlerin hasırı andıran organik bir malzemeden yapıldığını düşünen Özdoğan, Böylece Neolitik dönem insanının hep hayal ettiğimiz giyim kuşamını da öğrenebiliriz diyor.
Foto: Gökhan Tan
Yenikapı'daki daha önce hepsi Neolitik döneme (İO 6300 ile 5600)
tarihlenen 8 mezar ve mimari buluntulara ulaşılmıştı. Kazının Metro
bölümünde geçen ay fark edilen ayak izlerinin, killi toprağın deniz
kumuyla örtülmesi nedeniyle korunageldiği anlaşılıyor.
Özdoğanın dikkat çektiği bir başka buluntu grubu ise izlerin bulunduğu açmanın çevresindeki yerleşime ait mimari öğeler. Kazı denizden karaya doğru ilerledikçe mimarinin anıtsallaşmaya başladığı hatta belki de tarihöncesindeki yerleşimin çekirdeğine yaklaşıldığı izlenimi veriyor. Anadolu kültürlerini Avrupa kültürlerine bağlayan çok önemli bir yerleşim bu. O dönemde denizin henüz girmediği bu alan, sel taşkınlarıyla zaman zaman bir bataklığa dönüşüyor. Suların çekilmesi ve zeminin kurumasıyla bataklıklar, kullanılan alana dahil oluyor. Özdoğan Denizin Yenikapıya sokulması İÖ 5100 ile 5000 tarihlerinde olduğuna göre, izler bu tarihten 300 ile 400 yıl öncesine ait olmalı diyor.
