İşte 'O' An Kareleri -26

[Tunyukuk]

Abu Garip Hapishanesi. Olaydan sonra hapishane basına açıldı, içeride filmler, fotoğraflar çekildi. Reuters fotoğrafçısı Anja Neidrinhaus da koridorda yürüyen bir Amerikalı askeri fotoğrafladı. Öyle bir ‘o’ andı ki, Amerikalı askerin vücut dili utanmak fiilini çağrıştırdı.

Bağdat'ta sivil asker Amerikalılar’ın karargahı olarak bilinen yeşil alanın girişinde bir patlama oldu. Amerikalılar oralardan geçerken yaralanan Iraklılar’a da ilk yardım hizmeti verdi. Reuters fotoğrafçısı da bu ‘o’ anı yakaladı, Amerikalı askerden yardım gören Iraklı’nın yüzündeki ‘o’ anı... Ya da Iraklıların genellikle Amerikalılar için neler hissettiklerini anlatan ‘o’ anı...

Gazze Şeridi'nde, El-Aksa Şehitleri üyesi bir Filistinli, Raaft Ebad'ın cenazesi… İsrail askerleriyle girdikleri çatışmadan sağ çıkamamış ve akrabaları, yakınları onu cenazesinde yalnız bırakmamış. Kadınların kimi ağlıyor, kimi feryat ediyor, kimi öfkeyle bakıyor. Ortadoğu'nun yıllardır değişmeyen kaderini anlatan bir ‘o’ an daha oluşturuyorlar.

Hollandalılar, 59 yıl önce Naziler’den kurtuldu ve o günden bugüne her yıl bu mutlu günlerini törenlerle kutluyorlar. Fotoğraf da ülkenin doğusundaki Wageningen kentindeki törenler sırasında çekilmiş. Dinç, genç ve bakımlı bu beyefendi tam 92 yaşında ama nitelikleri bunlarla da bitmiyor. Bu zat, Kraliçe Beatrix'in babası Prens Bernhard. Naziler’den kurtuluşun yıldönümü törenlerinde, başındaki askeri beresiyle vatandaşları selamlıyor. Yaşından ötürü kırılgan bir hali var ama ‘o’ anda çok mutlu...

Dünya yörüngesindeki Hubble teleskopundan elde edilen, uzayın derinliklerindeki bir ‘o’ an... Kozmik olarak hüzünlü bir ‘o’ an çünkü bir yıldızın ya da uzayın derinliklerinde bir güneşin ölüm anı bu... Ortada olağanüstü sıcaklıktaki ölen yıldız ve çevresinde de gaz ve toz bulutun oluşturduğu o şekil, yani bir nebula. İnsanoğlunun bugüne kadar görebildiği en parlak nebula. Bakıp bakıp bu olağanüstü ‘o’ anda çeşitli şekiller görebilirsiniz. Biz buna ‘Kozmik Kelebek’ adını koyduk...

''Botswana'da Okavango Deltası’ndayım. Afrika'da insanoğlunun henüz bozmayı başaramadığı bir cennet. Avına yaklaşırken doğaya olan uyumu ve geliştirdiği başarılı strateji ile beni kendine hayran bırakan bir Afrika aslanı. Özgürlük, özgüven, uyum, liderlik ve sabır öğretisi gibi onu izlemek. Hedeflediğimiz ve hayran olduğumuz her şeyin örneği hep doğada. Ben kendi adıma bir çok şeyi en çok doğadan ve vahşi kedilerden öğrendim diyebilirim. Müdahale etmeden, yenmeye çalışmadan ve sabırla izleyerek… Keşke onlar gibi olabilsek.'' Bu sözler fotoğrafı çeken sanatçıya ait... 20 yıllık profesyonel fotoğrafçı Süha Derbent'in “Vahşi Yaşam” adlı sergisi Fototrek Nikon Fotoğraf Merkezi’inde 8 Mayıs-4 Haziran tarihleri arasında, ''Kedilerin Dünyası'' adlı sergisi de İstanbul Tepe-Nautilus Alışveriş Merkezi'nde, 8-31 Mayıs tarihleri arasında fotoğrafseverlerle buluşuyor.

Tanzanya'nın kırsal bölgelerinden birinde çekilmiş bir ‘o’ an. Güçlü ama yorgun eller... Fotoğrafın sol köşesinde eteği biraz sıyrıldığı için ipucu veriyor ve tabii biraz dikkatli bakınca ellere tezat narin kollar... O bir anne... Bir toprak işçisi... Toprak anayla o kadar haşir neşir olmuş ki, çamurdan bir kadına dönüşmüş ve en zor işlerin bile altından kalkabilmeyi başaran dünya kadınlarına bir örnek oluşturmuş.

Afganistan'da burkaların arasında kalmış küçük bir çocuk. Biraz ürkek, biraz da çekingen bir hali var. Babası savaşta ölmüş ve onu annesi büyütmüş. Her zamanki gibi de yanından ayırmıyor. Annesi diğer dul Afgan kadınları gibi karneyle dağıtılan her ayki erzakını almak için kuyrukta bekliyor. Kabil'deki Uluslararası Koruma Örgütü verilerine göre şehirde eşlerini kaybeden 10 bin savaş mağduru kadın var.

Filistin'den bir annenin ‘o’ anı… 28 yaşındaki Beşir Ümran'ın cenazesinde çekilen bir fotoğraf. O bir polis memuruydu ama bir Hamas intihar komandosunun eylemini gerçekleştirmesi sonucu o da hayatını kaybetti. Yüreğinin acısı gözyaşlarıyla bütünleşmiş ve ‘o’ anda belki de sadece Beşir Ümran için değil, onbinlerce Beşir Ümranlar için gözyaşı döküyor...

Anne her yerde annedir. Onların yüreği o kadar geniştir ki, hiçbir karşılık beklemeden severler. Bakışlarından anladığımız kadarıyla fotoğraftaki çocuklar onların çocukları değil, onlarınki bu kareye girmemiş. Her anne gibi sevgileri yüzlerindeki gülüşlerinden ve gözlerinden anlaşılıyor.

Hindistan dünyanın en çok HIV virüsü taşıyan insanın yaşadığı ikinci ülke. Bu ‘o’ anda da Kalküta’da AIDS’li bir kadın, çocuğunu sevgiyle öpüyor. 27 yaşındaki bu anne, geçen yıla kadar çocuğuna bakabilmek için para karşılığı fuhuş yapıyormuş. Yapılan tahlillerde AIDS olduğu ortaya çıkınca bu işi bırakmış. Beş yaşındaki Sanjiv'in sağlık durumu iyi ve o daha annesinin hasta olduğunu bilmiyor…

Fotoğraf Moskova'dan... O da bir anne ve adı Simona. İkiz çocuklarıyla birlikte Moskova Hayvanat Bahçesi'nde yaşıyor. İkizlerden biri sevgiyle sarılırken bir annenin en güzel anlarından biri ortaya çıkıyor.

Yer Filistin, Gazze Şeridi. Geçen hafta burada sekiz aylık hamile bir Yahudi yerleşimci ve 4 çocuğu, Filistinli gerillaların açtığı iddia edilen ateş sonucu can verdi. Yahudi yerleşimciler de katledilenleri anma töreni ve protesto için olay yerinde toplandı. O sırada uzaklardan bir yerden topluluğun üzerine ateş açıldı. Bütün göstericiler yere yattı, ama mermiler havada uçuşurken bir tek gösterici o ortamda hayatını tehlikeye atarak yer değiştirdi. Yahudi yerleşimci, kolunun altında kızı olay yerine getirilen otobüse koştu. ‘O’ anlarda kızını kurtarma dürtüsüyle hareket etti. Oysa bu topraklara kendisine ait olmadığı halde ''Buraları bize Tanrı verdi'' dürtüsüyle ya da inancıyla yerleşmişti.

Irak'ta işkence fotoğraflarıyla gündeme gelen mekanda yönetim değişti. Yeni yönetim Associated Press Ajansı'na yeni haliyle Ebu Garip Hapishanesi içindeki yaşamdan ‘o’ anlar saptamasına izin verdi. Foto muhabiri John Moore da içeride onca fotoğrafın yanısıra bu ‘o’ anı saptadı. Hapisliği demir parmaklılarla, tutuklunun dinini elindeki tespihle, tutuklunun ruh halini karanlıklar içindeki öne eğik başıyla, tutuklunun özgürlük arzusunuysa demir parmaklıkları kavrayan kanı çekilmiş ama tutkulu elleriyle vurguladı...

Yer Afganistan ve tüm dünya için Afganistan'ın simgesi neredeyse bu esaret burkaları. Kadına verilen değerin, daha doğrusu hiç verilmeyen değerin bir kanıtı daha bu ‘o’ anda görülüyor. Sanki birer eşya, birer valizlermiş gibi bir arabanın bagajına koyulmuş bu üç Afgan kadını yolculuk ediyor.

Kırmızıyla siyahın mükemmel birlikteliği… Burası Almanya'daki bir sergi salonu. Hindu kökenli İngiliz heykeltraş Anish Kapoor ''Benim Kırmızı Ülkem'' adlı bir sergi açmış. İki ziyaretçi yanyana oturmuş Kapoor'un eserlerini seyrediyor. Kırmızının her yere sindiği sergi salonunda elde edilen bu ‘o’ an da sanat eseri havası veriyor. Verilen bilgide de fotoğrafın altında hem foto muhabiri Miro Kuzmanoviç'in hem de serginin sahibi Kapoor'un imzası bulunuyor.

Bu ‘o’ an, orada, o pencerenin o aralığında 50 yıldır var. Elbette insanlar değişiyor ama ‘o’ an değişmiyor. Kuzey Koreli bir asker, sınır köyü Panmunjom'daki karakoldan Güney Kore topraklarını gözlüyor. O pencerenin gerisindeki dünyaya kapalı ülkede yöneticiler, nükleer silah üretme kararlılığını sürdürüyor. Ve o pencerenin gerisindeki 22 milyon nüfuslu ülkede 6 buçuk milyon insan açlıkla karşı karşıya bulunuyor.

Alevler ve boşluk ve bir insan. Köktendinci Yahudiler, Kudüs'te geleneksel bir şenlik için yakılan ateşin etrafında eğleniyorl. Bu şenlik, yüzyıllar önce insanları kırıp geçiren veba salgının sona ermesi şerefine başlamıştı. Artık veba yok ama bölgede insanlar olağanüstü nedenlerden ötürü hala biçiliyor.

Fotoğraf, İspanya'nın Başkenti Madrid'deki Avrupa Yüzme Şampiyonası’ndan. 200 metre karışık yarı finalinde İtalyan yüzücü Alessia Boggiatto finalde yarışacak 8 yüzücü arasında yer almak için çabalıyor.

Fotoğraf, merkezi Hindistan'da bulunan Gülme Kulübü’nün üyelerinin, Dünya Gülme Günü’nde gerçekleştirdikleri etkinlikten. Kulübün kurucusunun iddiasına göre, gülme vücudun bağışıklık sistemine iyi geliyor. Eğer Gülme Kulübü’nün kurucusu haklıysa hep ‘o’ an sayesinde şu anda hep birlikte kendi bağışıklık sistemlerimizi güçlendiriyoruz.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Kansas Eyaleti’ndeki Hay Kasabası’nda bulunan hububat depolarına aynı anda iki yıldırım düşüyor. Ve ‘o’ anda sanki yeryüzündeki bazı noktaları elleriyle control ediyor.

Fotoğraf Afganistan'dan... 1933 yılında bir suikaste kurban giden eski Afgan Kralı Nadir Şar'ın mezarı, Tapae Maranyan. Bu yağıyla artık ilgilenen yok, pek çok yeri de yıkılmış, harabeye dönmüş. Ve Kabil'de ender rastlanan yağmurlu bir günde, tepedeki bu tarihi yapının bir ziyaretçisi var...

Sarılmak en büyük sevgi gösterisidir... İnsan sevmediğine sarılamaz. Fotoğraf, Ürdün'de, Amman yakınlarındaki Polis Eğitim Merkezi'nde çekilmiş. Bir Iraklı ve bir İngiliz, Irak’ta görev yapacak yeni polislerin mezuniyet töreninde. Sekiz haftalık eğitimin ardından mezun olup Irak'ta güvenliği sağlamak ve yasaları hakim kılmak için diğer arkadaşları gibi memleketine gidecek olan bir polis, İngiliz eğitmenine minnetle ve sevgiyle sarılıyor. İngilizler pek alışkın değildir böyle sevgi gösterilerine. Nitekim İngiliz polisin yüz ifadesinden de bunu anlamak mümkün.

İtalya’da, tek başına bir adam ‘o’ anda merakla önünde olup bitenleri izliyor. Bir güruh halinde adamın üstüne geliyormuş gibi görünen bu kalabalık, bisiklet yarışçılarından oluşuyor. Giro D'italia Yarışları’nın üçüncü aşaması ve yarışın 191'inci kilometresine geldiklerinde Reueters foto muhabiri Stefano Rellandini bu ilginç ‘o’ anı yakalamayı başarmış. Yüzlerce bisikletli bir kişiye karşı...

Avustralyalı eski dünya sörf şampiyonlarından Mark Occhilupo'nun dalgalarla mücadele ettiği bir ‘o’ an. Fotoğraf, Tahiti’te, Billabong Pro adı verilen ve dünyanın en iyi sörfçülerinin belirlendiği bir ön eleme yarışı sırasında çekilmiş. İyi de acaba nasıl çekilmiş?

Hindistan'da aşırı sıcaklarla boğuşan Kalküta'da çekilmiş bir ‘o’ an. Yer yer 38 dereceye yükselen sıcaklıklar ve yüzde 90'lık nem oranı, herkes gibi bu çocuğu da bunaltmış. O da biraz olsun serinlemek için bir meyvalı buz almış. Sürekli bir serinlik vermese de ‘o’ anda biraz olsun rahatladığını yüz ifadesinden anlayabiliyoruz.​

18 Mayıs 2004