Kim ne kadar çöktü?
2009'un ilk ayına ilişkin sanayi üretim endeksi pazartesi günü açıklandı. Oran, oldukça yüksek. Geçen yılın ikinci yarısında başlayan gerilemenin ocak ayında yüzde 21,3 ile zirveye çıktığı görülüyor.
Yani, 2009 Ocak ayında yapılan sanayi üretimi, 2008'in aynı ayında yapılan üretimden yüzde 21,3 daha az.
Yaşanan küresel krizden dolayı daralan iç ve dış talep, sanayiyi sarsmış durumda. Satış olmayınca üretim de olmuyor.
Peki, bu sert düşüşler sadece bizde mi?
Hayır, bütün dünya genelinde dramatik düşüşler yaşanıyor. Ve bizden çok daha kötü oran açıklayan ülkeler var. Az sayıda ülkenin sanayi üretimi "artı"da. Ama onların da yakında "eksi" rakamlar açıklama ihtimali var.
Evet, krizin merkezinde bulunan ABD başta olmak üzere bazı gelişmiş ülkelerdeki düşüşler bizdeki kadar keskin ve yüksek oranlı değil ama o rakamlar bile en az bizdeki kadar yaralayıcı. Bundan önce daha ılımlı büyüme oranlarına sahip olan bu ekonomiler, ciddi bir şok yaşıyor.
Bu arada bir şeye de dikkat etmemiz gerekiyor. Bizdeki sanayi üretimi, önceki yılın aynı ayına göre yapılan kıyaslamalarla haber oluyor. Ama bazı ülkelerin verilerinde öne çıkansa aylık değişim. Böyle olunca kafalarda yanlış kanaatler oluşabiliyor.
En çarpıcı örnek, ABD'deki sanayi üretimine ilişkin haberlerdi. Pek çok insan, sanayi üretimi bizde yüzde 21,3 düşerken ABD'de yüzde 1,8 düştüğünü zannetti. Ama aslında hiç de öyle değil. Amerika'daki yüzde -1,8 oranı, 2008 Aralık ayı ile 2009 Ocak ayının mukayesesinden ortaya çıkan (aylık) rakam. Bunun bizdeki karşılığı -5,2. ABD'deki sanayi üretimini, aynı dönemle, yani geçen yılın ocak ayıyla kıyasladığımızda yüzde -10 rakamı çıkıyor.
Bazı Avrupa ülkeleri için de düşük aylık oranlar öne çıksa da, "aynı dönem" kıyaslamalarındaki oranın yüksek olduğu bir gerçek. Mesela, Avro Bölgesi sanayi üretiminde geçen kasım ayında yüzde 8,9, aralıkta yüzde 12 düşüş kaydedildi. Ocak ayındaki manzaranın daha kötü çıkması bekleniyor.
Dünya genelindeki sonuçlara bakacak olursak, Türkiye'nin en kötüler arasında olmadığını söyleyebiliriz. En azından, iddia edildiği gibi ilk 5 arasında olduğu doğru değil.
Benim tespit edebildiğim ve şu ana kadar ocak verisini açıklayan ülkeler arasında en fazla üretim kaybı yaşayan ülke Tayvan. Ülke ihracatının sert bir şekilde gerilemesi, sanayi üretimini neredeyse yarı yarıya düşürmüş. Kayıp yüzde 43,1 ve bu bir rekor.
Onun hemen arkasından Ukrayna geliyor. Ciddi bir darboğazdan geçen, IMF ile anlaşmak zorunda kalan ülkede sanayi, yüzde 34,1 gerilemiş.
Üçüncü sırada ise dünyanın ikinci büyük ekonomisi Japonya var. İhracatı yüzde 46 daralan bu ülkenin kaybı da, son yarım asrın en yüksek oranı: Yüzde 30,8.
Başı çeken diğer ülkelerle ilgili oranlar tabloda mevcut. Türkiye, bu veriler ışığında, Tayland'la birlikte 12. sırada. Fakat burada hemen şu uyarıyı yapalım. 2008 Aralık ayında Türkiye'den daha fazla üretim düşüşü yaşayıp da, henüz ocak ayı verilerini açıklamamış ülkeler var. Muhtemelen, bu veriler açıklandıktan sonra Türkiye daha aşağı sıralarda yer alacak.
Bu yüzden, kendimize o kadar da haksızlık etmeyelim. Bütün dünyada çarklar durmuş vaziyette. Daha beter durumda olanlar var. Ve görünen o ki, pek çoğunun krizden çıkışı bizden daha geç ve güç olacak. Üretim kayıpları az görünen bazı gelişmiş ülkelerin bile...
Sanayide Çöküş (%)
Tayvan -43,1
Ukrayna -34,1
Japonya -30,8
Singapur -29,1
Slovakya -27,0
Estonya -26,8
Güney Kore -25,6
Moldova -25,1
İspanya -23,6
İsveç -22,9
Macaristan -22,9
Tayland -21,3
Türkiye -21,3
Malezya -20,2
Finlandiya -19,5
Brezilya -17,2
Sırbistan -17,1
Makedonya -16,7
Rusya -15,9
Polonya -14,9
Kırgızistan -14,6
Fransa -13,8
Bulgaristan -13,3
İngiltere -11,4
Güney Afrika -11,1
ABD -10,0
kaynak