Yolsuzluk, yoksulluk ve şeffaflık
Metin Ercan-30/08/2006
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün (Transparency International, TI) '2006 Dünya Yolsuzluk Raporu'nda Müslüman ülkelerin yolsuzluk performansının kötüye gittiği görülüyor. Müslüman ülkelerin 'yolsuzluk' imajıyla özdeşlemeye başlaması, bu konudaki hassasiyetleri artırdı ve İslam Konferansı Örgütü'nün (İKÖ) Kuala Lumpur'da düzenlediği toplantıda yolsuzluk konusu masaya yatırıldı. Konferansta söz alan Malezya Başbakanı Abdullah Ahmet Bedevi özellikle yoksulluk ve kötü yönetimlerin yolsuzluğun önünü açtığını belirterek, dinsel boyutun bu süreçte etkili olmadığını vurguladı.
Türkiye'nin de 69'uncu sırada yer aldığı TI raporunda, İKÖ'ye üye 57 Müslüman ülke içinden 'en şeffaf' ülke olarak gözüken Umman 29'uncu sırayı alırken en son sıradaki ülkeler arasında birçok Müslüman ülke bulunuyor. Hemen belirtmek gerekir ki, Müslüman ülkeler 'yolsuzluk' konusunda başarısızlık sergilerken, İslam dini yolsuzluğu kesinlikle hoş görmüyor. Bakara Sûresi'nin 188'inci ayetinde 'Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin. İnsanların mallarından bir kısmını bile bile günaha girerek yemek için onları hâkimlere (rüşvet olarak) vermeyin' denirken, Hz. Muhammed bir hadisinde 'Rüşveti alan da, veren de cehennemdedir' diye buyuruyor*. Yani İslam dini yolsuzluğa karşı kesin bir tavır alıyor.
Konuyu dinsel boyuttan soyutlarsak, yolsuzluğun en büyük sebebinin yoksulluk olduğu görülüyor. IMF'nin 'Dünya Ekonomik Görünüm' raporunun veritabanında, satın alma gücü paritesine göre hesaplanan kişi başına GSYİH sıralamasında en 'fakir' 20 ülkenin 9'unu İslam ülkeleri oluşturuyor. Bu dokuz ülkenin 'şeffaflık' sıralamaları da 89 ile 154 arasında değişiyor. İKÖ ülkeleri arasında 'şeffaflık' sıralamasında daha üstlerde yer alan Umman, BAE, Katar, Bahreyn gibi ülkelerin ise kişi başına gelir bakımından daha üstlerde bulunan ülkeler olduğu görülüyor. Malezya Başbakanı Bedevi'nin yolsuzluğu bağladığı ikinci konu olan 'kötü yönetim' ise bürokrasinin etkin işlemeyişi ve yolsuzluğu takip eden ve cezalandıran bir yasal sistemin eksikliğinden kaynaklanıyor.
İKÖ'nün dikkat çektiği 'yolsuzluk' konusunun çözülmesinin özünde, toplumu 'yolsuzluğa' iten maddi sebeplerin ortadan kaldırılması, yani gelir artışının sağlanması ve bürokratik ve yasal yapının 'şeffaflaştırılması' yer alıyor. Uzun vadede, misyonu gelir adaletsizliğini iyileştirmek olan Dünya Bankası ve İKÖ arasındaki dayanışma ve ekonomik refaha sahip İslam ülkelerinin katkılarıyla gelir dağılımı iyileştirilebilir ve yolsuzluğun azaltılması için ilk adımlar atılabilir. Fakat şeffaflık sağlanmadan gelir tek başına yolsuzluğu önlemeye yetmiyor. Bürokratik yapıda, işleyişteki hantallıkların ortadan kaldırılması, bürokratik süreç ve prosedürlerin hızlandırılması ve kurumsal yapı içerisinde 'hesap verebilirliğin' ve 'hukukun üstünlüğünün' tesis edilmesi ile yolsuzluğa karşı önlemler alınabiliyor. Böylelikle, gelir artışı ve şeffaflığın sağlanması ile yolsuzluğun önü kesilebiliyor.
*Diyanet İşleri Başkanlığı resmi web sitesi
Metin Ercan arşivi - Diger Yazarlar
http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=197219
Metin Ercan-30/08/2006
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün (Transparency International, TI) '2006 Dünya Yolsuzluk Raporu'nda Müslüman ülkelerin yolsuzluk performansının kötüye gittiği görülüyor. Müslüman ülkelerin 'yolsuzluk' imajıyla özdeşlemeye başlaması, bu konudaki hassasiyetleri artırdı ve İslam Konferansı Örgütü'nün (İKÖ) Kuala Lumpur'da düzenlediği toplantıda yolsuzluk konusu masaya yatırıldı. Konferansta söz alan Malezya Başbakanı Abdullah Ahmet Bedevi özellikle yoksulluk ve kötü yönetimlerin yolsuzluğun önünü açtığını belirterek, dinsel boyutun bu süreçte etkili olmadığını vurguladı.
Türkiye'nin de 69'uncu sırada yer aldığı TI raporunda, İKÖ'ye üye 57 Müslüman ülke içinden 'en şeffaf' ülke olarak gözüken Umman 29'uncu sırayı alırken en son sıradaki ülkeler arasında birçok Müslüman ülke bulunuyor. Hemen belirtmek gerekir ki, Müslüman ülkeler 'yolsuzluk' konusunda başarısızlık sergilerken, İslam dini yolsuzluğu kesinlikle hoş görmüyor. Bakara Sûresi'nin 188'inci ayetinde 'Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin. İnsanların mallarından bir kısmını bile bile günaha girerek yemek için onları hâkimlere (rüşvet olarak) vermeyin' denirken, Hz. Muhammed bir hadisinde 'Rüşveti alan da, veren de cehennemdedir' diye buyuruyor*. Yani İslam dini yolsuzluğa karşı kesin bir tavır alıyor.
Konuyu dinsel boyuttan soyutlarsak, yolsuzluğun en büyük sebebinin yoksulluk olduğu görülüyor. IMF'nin 'Dünya Ekonomik Görünüm' raporunun veritabanında, satın alma gücü paritesine göre hesaplanan kişi başına GSYİH sıralamasında en 'fakir' 20 ülkenin 9'unu İslam ülkeleri oluşturuyor. Bu dokuz ülkenin 'şeffaflık' sıralamaları da 89 ile 154 arasında değişiyor. İKÖ ülkeleri arasında 'şeffaflık' sıralamasında daha üstlerde yer alan Umman, BAE, Katar, Bahreyn gibi ülkelerin ise kişi başına gelir bakımından daha üstlerde bulunan ülkeler olduğu görülüyor. Malezya Başbakanı Bedevi'nin yolsuzluğu bağladığı ikinci konu olan 'kötü yönetim' ise bürokrasinin etkin işlemeyişi ve yolsuzluğu takip eden ve cezalandıran bir yasal sistemin eksikliğinden kaynaklanıyor.
İKÖ'nün dikkat çektiği 'yolsuzluk' konusunun çözülmesinin özünde, toplumu 'yolsuzluğa' iten maddi sebeplerin ortadan kaldırılması, yani gelir artışının sağlanması ve bürokratik ve yasal yapının 'şeffaflaştırılması' yer alıyor. Uzun vadede, misyonu gelir adaletsizliğini iyileştirmek olan Dünya Bankası ve İKÖ arasındaki dayanışma ve ekonomik refaha sahip İslam ülkelerinin katkılarıyla gelir dağılımı iyileştirilebilir ve yolsuzluğun azaltılması için ilk adımlar atılabilir. Fakat şeffaflık sağlanmadan gelir tek başına yolsuzluğu önlemeye yetmiyor. Bürokratik yapıda, işleyişteki hantallıkların ortadan kaldırılması, bürokratik süreç ve prosedürlerin hızlandırılması ve kurumsal yapı içerisinde 'hesap verebilirliğin' ve 'hukukun üstünlüğünün' tesis edilmesi ile yolsuzluğa karşı önlemler alınabiliyor. Böylelikle, gelir artışı ve şeffaflığın sağlanması ile yolsuzluğun önü kesilebiliyor.
*Diyanet İşleri Başkanlığı resmi web sitesi
Metin Ercan arşivi - Diger Yazarlar
http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=197219