- Katılım
- 20 Ağu 2007
- Mesajlar
- 4,147
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
TELESKOPLAR
* Öncelikle bu köşeyi yaparak; bir teleskop alırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini; sizin isteklerinizi ne tür bir teleskobun karşılayacağını ve bunlara ek olarak teleskoplar ile ilgili teknik bilgi vermeği amaçladım. Öncelikle bir teleskop almaya karar verdiğinizi varsayıyorum. Ne de olsa geceleri gökyüzüne baktığınızda, en azından ayın görüntüsünü daha yakından görmek istemişsinizdir. İşte bu istek bile insana bir teleskop aldıracak kararı verdirebilir.
* Bir teleskop ile; daha doğrusu başlangıç için aldığınız küçük bir teleskop ile, görebileceğiniz gök cisimlerinin başında tabi ki ay gelmektedir.Ayın üzerindeki kraterleri ve dağları yakından görmek, ay tutulmalarını daha yakından seyredebilmek, geceleri gökyüzüne bakan herkese mutlaka daha fazla bir keyif verecektir. Ay'ın dışında gezegenleri de rahatlıkla gözlemleyebileceksiniz. Özellikle Jüpiterin bantları, lekesi ve uyduları; Satürn'ün halkaları ve Titan uydusu; Venüs'ün etkileyici görüntüsü ve Mars üzerindeki bölgeleri görmek size ayrı bir haz ve mutluluk verecektir. Tabi ki ay ve gezegenlerin yanında, derin uzay cisimleri olan; bulutsuları, gökadaları ve hatta kuyruklu yıldızları dahi 60mm lik başlangıç seviyesi bir teleskopla görmeniz mümkün olur. Ayrıca teleskoplar ile; özellikle mercekli teleskoplar ile, yeryüzü görüntülerinide rahatlıkla izleyebilirsiniz. Teleskobunuzu doğayı, kuşları veya uzaktaki cisimleri izleyebilmek için de çekinmeden kullanabilirsiniz.
* Şimdi sizlere teleskop türlerini tanıtıp, onlar hakkında biraz teknik bilgi vermeye çalışacağım. Bu sayfaları okuduktan sonra size kalan tek şey; bu bilgiler ışığında kendiniz için gerekli ve yeterli olan teleskop türüne karar verebilmek. Ayrıca her teleskop türünün kendine göre avantaj ve dezavantajlarınıda tablo halinde göstereceğim. Şunu tekrar belirmeliyim ki; eğer ilk kez teleskopla tanışıyorsanız, (tahminimce bu sayfayı okuyan hemen herkes ilk kez bir teleskopla tanışmaya aday kişiler) size 60mm çapında mercekli bir teleskop, başlangıç için fazlasıyla yeterli olacaktır. Zaten bilginiz geliştikçe ve gözlem için teleskobunuz yetersiz gelmeye başlayınca, daha iyisini kendi deneyimlerinizle alacaksınız.
TELESKOP TÜRLERİ :
* Teleskop türlerini 3 ana grup altında toplayabiliriz:
1. Mercekli Teleskoplar : Bu türde uzun bir tüp içindeki mercekten geçen ışık, göz merceğine gelir.
2. Aynalı Teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında ikiye ayrılır.
a. Newtonian Türü : Newtonian türü teleskoplar ışığı toplayan ve ikinci bir düz aynaya odaklayan bir çukur aynaya sahiptirler. İkinci ayna ise görüntüyü ana tübün dışına açılan bir penceredeki göz merceğine yansıtır.
b. Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplar büyük bir küresel veya parabolid çukur ayna ile hiperbolid tümsek bir ikinci aynadan oluşur. Gelen ışınlar önce çukur ayna tarafından toplanır ve ikinci aynaya yansıtılır. Bu aynadan yansıyan ışınlar ise birinci aynanın merkez bölgesindeki delikten geçerek gözmerceğine odaklanır.
3. Hem aynalı Hem mercekli (Katadioptrik) teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında üçe ayrılır.
a. Schmidt-Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplarda ışık ince bir Schmidt düzeltici mercekten geçerek gelir. Daha sonra küresel çukur aynaya çarparak tekrar geri yansır. Yansıyan bu ışınlar birinci aynanın göbeğindeki delikten geçerek gözmerceğinde odaklanırlar. Bu tür teleskoplar teleskop türleri içinde en modern olanlarıdır.
b. Maksutov-Cassegrain Türü : Bu tür genel olarak Schmidt-Cassegrain teleskoplara benzer. Bu tür teleskoplarda bir tarafı iç bükey bir tarafı dış bükey olan ince bir düzeltici mercek kullanılır. İkinci ayna, merceğin merkez bölgesi aluminyum kaplanarak oluşturulur.
c. Schmid-Newtonian Türü : Bu tür teleskoplar diğerlerine benzemekle birlikte; bunlarda Newtonian aynaları ve Schmidt düzeltici mercekleri kullanılmıştır. Daha çok sönük uzay cisimlerini gözlemek için kullanılırlar.
Teleskop Türlerinin Birbirlerine Göre Avantaj ve Dezavantajlarını Gösteren Tablo :
OPTİK VE MEKANİK BİLGİ
1. Açıklık : Bütün teleskopların asıl fonksiyonu ışık toplamaktır. Teleskobun açıklığı demek, merceğin yada aynanın çapı demektir. Açıklık genellikle " (inç) ile tanımlanır. 1" = 2.54cm dir. Açıklık ne kadar büyükse teleskop o kadar fazla ışık toplar. Daha çok ışık toplanması ise daha parlak ve daha iyi bir görüntü oluşmasını sağlar.
2. Odak Uzaklığı : Odak uzaklığı = Açıklık (mm) * Odak Oranı olarak tanımlanabilir. Ya da mercekten veya birinci aynadan itibaren teleskobun odak noktasına kadar olan uzaklığıdır. Odak uzaklığı uzun olan teleskopların gücü daha fazla olup, elde edilen görüntüde daha büyüktür.
3. Çözümleme : Bir teleskobun daha fazla ayrıntıyı gösterebilme yeteneğine denir. Çözümleme ne kadar yüksekse, teleskop o kadar ince ayrıntı verir.
4. Çözümleme Gücü : Birbirine çok yakın olan çift yıldızları ayrı ayrı görebilmemizi gerçekleştiren teleskop yeteneğine denir.
5. Kontrast : Elde edilen görüntünün daha net ve daha parlak olmasıdır. Kontrastın iyi olabilmesi için hava ve görüş koşullarının iyi olması gereklidir.
6. Işık Toplama Gücü : İnsan gözü ile teleskobun kuramsal olarak ışık toplama yeteneğinin karşılaştırılmasıdır.
7. Airy Disk Parlaklık Faktörü :
Yıldızlar dünyadan çok uzakta oldukları için teleskopla bakıldığında disk şeklinde değil, nokta şeklinde görünürler. Ancak yıldızın görüntüsünü çok fazla büyütürsek teleskoptan kaynaklanan disk şeklinde bir görüntü belirir. Yani yıldız teleskobun görüş alanının merkezinde olduğunda, yıldızın bu büyütülmüş görüntüsünde iki şey göze çarpmaktadır : Birincisi Airy Disk adıyla bilinen parlak bir merkezi alan, ikincisi ise Kırınım halkaları adıyla bilinen bir halka veya sönük halkalar serisidir.
8. Çıkış Açıklığı : Açıklık (mm) / Göz merceğinin gücü olarak tanımlanabilir. Gözmerceğinden çıkan dairesel olan ışık demeti için kullanılmaktadır.
9. Güç (Büyütme) : Teleskobun gücü, teleskobun kendisi ve kullanılan göz merceği (oküler) arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Teleskop alınırken açıklık ve teleskobun gücüne çok dikkat edilmelidir. Büyütme = Teleskobun odak uzaklığı / gözmerceğinin odak uzaklığı formülü ile hesaplanır. Normal şartlar altında en yüksek büyütme teleskobun açıklığının 60 katına eşittir. Mesela 3.5" lik bir teleskobun max. büyütmesi 210X dir. Genelde amatör astronomlar gözlemlerinin çoğunu açıklığın 20-25 katı bir büyütme ile yaparlar.
10. Parlaklık Sınırı : Parlaklık birimi kadir (m) dir. 7.5 + 5 * logA (cm biriminde teleskobun açıklığının logaritması) formülü ile görsel parlaklık sınırı hesaplanır.
11. Odak Oranı (Fotoğrafik Hız) : Odak Oranı = Odak Uzaklığı (mm) / Açıklık (mm) ile hesaplanır. Odak oranı size teleskobunuzla fotoğraf çekebilme hızını verir.
12. Yakın Odak : Görsel veya fotoğrafik çalışılabilecek en yakın yer cisminin odaklanabileceği en yakın uzaklıktır.
13. Görüş Alanı : Teleskop ile görülebilecek gökyüzü parçasına gerçek görüş alanı denir. Bu açısal alan yay derecesi cinsinden ölçülür. Formülü : Teleskobun gücü / Gözmerceğinin görüş alanı (derece) dir.
14. Optik Dizayn Sapınçları : Görüntünün oluşumu sırasında ortaya çıkan hatalara denir. Renk sapıncı, Küresel sapınç, Koma, Astigmat, Alan eğriliği ve Alan bozulması bazı teleskop sapınçlarıdır.
15. Teleskop Kurguları : İkiye ayrılır :
a. Alt Azimut Kurgu : En basit kurgudur. Üzerindeki kollar yardımı ile teleskoba; aşağı yukarı doğru düşey hareket ve yatay hareket yaptırılabilir.
b. Eşlek Kurgu : Eşlek kurgu ile gök cisimlerini izlemek çok daha kolaydır. Çünkü gökyüzündeki cisimler sürekli bir hareket halindedir ve alt azimut kurgu ile bunların hareketlerine ayak uydurmak son derece zordur. Ancak eşlek kurgu, enleme göre ayarlanmış bir eksen üzerinde döndüğü için gökcisimleri telekobun görüş alanı içinde kalırlar. Alman ve Çatal kurgu adı altında iki ayrı çeşidi vardır.
16. Enlem Ayarlayıcı : Teleskobun gök uçlağına göre eğimini ayarlar.
17. Saat Sürücü : Eşlek kurgularda buluna motorları ve dişlileri kontrol eden elektrik sistemine denir.
18. Konsayı Ayarlayıcı : Yıldızların konsayılarını kullanarak gökyüzündeki yerlerini bulmaya yarayan sağaçıklık ve dikaçıklık ayarlayıcılarıdır.
19. Arayıcı : Teleskobun üzerine yerleştirilmiş küçük dürbüne denir.
20. Gözmerceği : Teleskopta oluşturulan görüntüler, farklı oranlarda gözmercekleri tarafından büyütülürler.
* GENEL BİLGİLER :
a. Görüş koşulları : Gökyüzünün durumu gözlem koşullarını önemli ölçüde etkilemektedir. Hava akımları, sıcaklık değişimleri, toz parçacıklarının olması yıldızların kıpırdıyormuş gibi görünmesine neden olur. İşte bu tür atmosferik olayların bulunması, gözlem için kötü koşulların olması anlamına gelir. Genellikle yıldızların ışığının sabit olduğu geceler gözlem için uygun gecelerdir.
b. Taşınabilirlik : Taşınabilirlik derken, teleskobun taşınabilirliğinden bahsederiz. Genellikle amatör astronomide tüm yan bileşenleri ile birlikte kolay taşınabilir teleskoplar tercih edilmelidir. Çünkü özellikle büyük şehirlerden birinde yaşıyorsanız, teleskobunuzu sık sık uygun bir yere götürmek zorunda kalabilirsiniz.
c. Yetenek : Teleskobun belli yetenekleri olmalıdır. Genel olarak bunlar; astronomi gözlemlerini yapabilmek, yeryüzü gözlemlerini yapabilmek ve hem gökyüzü hemde yeryüzü cisimlerinin fotoğraflarını rahatlıkla çekebilmeyi sağlayabilmek olmalıdır.
* Bu kadar bilgiden sonra size küçük bir satın alma rehberi hazırlamaya çalıştım ve bunu tabloladım. Bu arada şunu söylemeliyim ki en iyi teleskopların Meade ve Celestron markaları olduğu hakkında yoğun bir ortak görüş vardır.
NOT : Alıntıdır.
