uLash
Kaleidoscope
“ Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür. Kültür; okumak, anlamak, görebilmek, görebildiğinden mânâ çıkarmak, ders almak, düşünmek, zekâyı terbiye etmektir.” K.Atatürk (1936)
TARİHTEN BİR BELGE
Yıl 1935...CHP Dördüncü Kurultayındayız...
Yapılan konuşmalar sırasında, Genel Sekreter Recep Peker, bir görüş dile getirir:
” Türkiye Cumhuriyeti bir parti devletidir ”...
CHP’nin kurucusu ve ilk genel başkanı olan Mustafa Kemâl, bu tehlikeli yaklaşımdan rahatsız olmuştur. Bir parti programı taslağı hazırlığına başlar.
Bu çalışmasını 1937 yılında tamamlar. Fakat ne yazık ki, bu çalışmasını, 1938 yılında yapılan kongrede sunmaya ömrü yetmez. Hiç kimse de bu programdan söz etmez ve öylece unutturulur.
Oysa kanımca; eğer bu program gün ışığına çıkarılabilseydi, bu gün her aklına geleni Mustafa Kemâl’e mal etmeye kalkanların pek çoğu daha baştan rezil olacaklardı.
İsterseniz hiç konuşmayalım. Kültür’ün bir bölümü de “okumak, anlamak, ders çıkarmak”tı değil mi?
Büyük Önder’in kendi el yazısıyla kaleme aldığı bu programı ve yazdıklarını, diline ve yazım şekline sadık kalarak, olduğu gibi sunuyorum:
Girit
Belge-1
Cumhuriyet Halk Partisinin programına temel olan ana fikirler, Türk Devrimi’nin başlangıcından bugüne kadar yapılmış olan işlerle yalın olarak ortaya konmuştur(1931).
Bundan başka, bu fikirlerin başlıcaları, 1927 yılında Kurultayca da kabul olunan Parti Tüzüğü’nün genel esaslarında ve aynı Kurultayca onaylanan, Genel Başkanlığın bildiriğinde ve 1931 Kamutay seçimi dolayısiyle çıkarılan Bildirikte saptalanmıştır.
Yalnız birkaç yıl için değil, geleceği de kapsıyan tasarlarımızın ana hatları, burada, toplu bir halde yazılmıştır(1931).
Bunlardan başka, 1935 Kurultayında saptalanan ana fikirlir de bu programa ulanmıştır. Partinin güttüğü bütün bu esaslar “Kamâlizm Prensipleri”dir.
Birinci Kısım
Esaslar: 1) Vatan, 2) Ulus, 3) Devletin esas kuramı, 4) Kamu Hakları.
1- Vatan; Türk Ulusunun, eski, yüksek tarihile ve topraklarının derinliklerindeki izerlerile üstünde yaşadığı,bugünkü siyasal sınırlarımız içindeki kutsal yurttur. Vatan, hiçbir bağ ve şart altında ayrılık kabul etmez bir küldür.
2- Ulus; dil, kültür ve ülkü birliği ile birbirine bağlı yurtdaşlardan örgün siyasal ve sosyal bir bütündür.
3- Devletin esas kuramı;Türkiye; Ulusalcı, halkçı, devletçi, dış dinselci ve devrimci bir cumhuriyettir.
Türk Ulusunun yönetim şekli “Kuvvet birdir”esasına dayalıdır. Egemenlik birdir; bağsız,şartsız ulusundur. Kamutay, Ulus adına Egemenlik Hakkını Kullanır.
Belge-2
Kanun koyma yetkesi ve yürütme kuvveti Kamutayda toplanır. Kamutay kanun koyma yetkesini doğrudan doğruya kendi kullanır.
Yürütme yetkesini kendi arasından seçtiği Cumhurbaşkanı ile(3)onun orunlayacağı hükümeti bırakır.
Belge-3
Türkiye’de hak yerleri erkindir.
Devlet kurumlarınınen son onayı bu olduğuna parti kanığdır.
4- Kamuğ Hakları:
A) Yurtdaşların, kişisel ve sosyal özgenlik, eşitlik, dokunulmazlık ve mülksellik haklarını saklı bulundurmak partimizce önemli esaslardandır.
Bu haklarınsınırı Devlet varlığıotorite sınırı içindedir. Ferdin ve hükümsel şahsiyetlerin kınavı kamusal asığlara aykırı olmayacaktır.
Kanunlar bir asla göre yapılacaktır.
B) Parti yurtdaşlara hak ve vazife vermede kadın-erkek ayırmaz.
C) Saylav seçim kanunu yenilenecektir. Yurdumuzun genel şartlarına göre, vatandaşı, yakından tanıdığı ve inal bildiği (4)şahısları ikinci seçmen olarak ayırtlamakta özgür bırakmayı ve saylav seçimini bu yöndemle yapmayı demokrasi gereğine en uygun buluruz.
Belge-4-5
(5)İkinci Kısım Cumhuriyet Halk Partisi’nin ana vasıfları;
5- Cumhuriyet Halk Partisi;
a) Cumhuriyetçi,
b) Ulusaltçı,
c) Halkçı,
ç) Devletçi,
d) Dış dinseltçi,
e) Devrimcidir.
Parti, Cumhuriyetin, Ulusal Egemenlik ülküsünü en iyi ve en sağlam surette imsiler ve taplar Devlet
şekli olduğuna kanığdır. Parti bu sarsılmaz kanaatla Cumhuriyeti tehlükeye karşıher araçla müdafaa eder.
Parti, ilerleme ve gelişme yolunda ve arsı ulusal değerlerde ve ilgilerde, bütünçağdaş
uluslarla bir uyumda yanyana yürümekle beraber, Türk sosyâl örütüne
-ikinci maddede izah olunan anlamda-özgüîralarî ve başlıbaşına erkin benliği korumayı esas sayar.
Enerji ve Egemenlik kaynağı Ulustur; Bu enerji ve Egemenliği Devletin yurtdaşa ve yurtdaşın devlete karşılıklı vazifelerinin tamamiyle yapılmasını düzenleme yolunda kullanılması partice büyük esastır.
Kanunlar(6)önünde, saltık bir eşitlik kabul eden ve hiçbir yerde, hiçbir aileye, hiç bir kılasa, hiç bir cemaate bırakığ tanımayan fertleri Halktan ve Halk çıolarak kabul ederiz.
Belge-6
Türkiye Cumhuriyeti Halkını,ayrı ayrı,kilâslardan karışıtdeğil ve lâkin fertsel ve sosiyal hayat i
çin işbölümü bakımından türlü çalışma erlerine ayrılmış bir sosiyete saymak esas prensiplerimizdendir.
(7)Çiftçiler, küçük sanat sahipleri, esnaf, emekçi, işçi,özgür ertik ve endüstri erleri, tecimerler Türk örgütünün başlıca çalışma örgenleridir; bunların herbirinin çalışması, öbürününve kamunun hayatı ve genliği için bir zarağdır. Partimizin bu prensiple gözönünde tuttuğu amaç,sınıfç eteleşmesi yerine sosyal düzenlik ve dayanışma sağlamak ve birbirine karşıt olmayacak surette asîğlarda uyum kurmaktır.
Belge-7
Asığlar, kapasite ve çalışma derecesine göre olur.
ç) Özel çalışmayı ve kınavı esas tutmakla beraber imkân derecesinde az zamanda ulusu genli
ğe ve yurdu bayındırlığa kavuşturmak için ulusun genel ve yüksek asığlarının lüzum gösterdi
ğim işlerde hele ekonomik alanda devleti gerçekten ilgili kılmak önemli esaslarımızdandır.
Ekonomik işlerde devletin ilgisi, kendisi iş yapmakla beraber(8)özel grişitlere ön vermek ve yap
ılmış işleri düzenlemek ve kontrol de etmektir.
Belge-8
Devletin hangi ekonomik işleri yapacağını yüksek ulusal asığlar gösterir. Devletin bu yüksek lüzum yüzünden kendi eline almaya karar verdiğiiş,özel bir girişite elinde bulunuyorsa, onun alınması özgü bir kanuna bağlıdır. Bu kanunda,özel girişitin uğrayacağı zararın devlet tarafından ödenme şekli gösterilecektir.
Zarar oranlanırken gelecekte olabilecek kazanç düşünülmez.
Parti, devlet yürütümünde bütünkanunların, tüzüklerin ve usüllerin, en son ilim ve teknik esaslar
ına ve dünya ihtiyacına göre yapılmasını ve o yolda toplanmasını(9)prensip kabul etmiştir.
Belge-9
Din kavramı vicdansel olduğundan, parti, din ile dünya işlerini ve devlet siyasasını birbirinden ayrıt utmayı ulusumuzun çağdaş sosyallık yolunda ilerleyebilmesi için başlıca başarıtetkesi görür.
Parti, devlet yürütümün de tedbir bulmak için derecel ve evrimsel prensiple kendini bağlı
tutmaz. Parti, Ulusumuzun birçok özverilerle yaptığı devrimlerden doğan ve olgunlaşan prensiplere bayr
ıkalmayı ve onları korumayı esas tutar.(10)
Belge-10
Üçüncü Kısım Tarım, endüstri, madenler, ormanlar, tecim ve bayındırlık işleri.
6.- Ekonomide hareketli kapital önemlidir. Nomal kapitalin tek kaynağı ulusal çalışma ve tutumdur. Bunun için çalışmayı artırmak ve fert ile aile hayatın da ve genel olarak yersel, ulusal, yönedgelerde, devlet yurütümün de ökonomi fikrini kökleştirmek partimizin başlıca prensibidir.
7.- Kredi işlerile ihtiyaç derecesinde uğraşılacaktır. Bunun, borç veren kurumlarda doğru ve sağlam inancası birinci derecede gözönünde tutulmakla yerine getirileceğine ve ancak bu yoldan kredi ile işgörmek hevesinin hakiki işadamlarına hasredilmesine imkân olacağı kanığındadır.”
Fazla söze gerek yok değil mi?“
Anlayana sivrisinek saz...”demiş atalarımız.
Belgenin aslı Anıtkabir Arşivinde saklıdır.
Saygılarımla...
R.Hilâl KÖSEOĞLU
********
Bu paylaşımından ötürü sayın KÖSEOĞLU'na teşekkürler.
Ahmet Dursun
http://ahmetdursun374.blogcu.com/chp-tarihten-bir-belge-1935-chp-dorduncu-kurultayi_32068161.html
TARİHTEN BİR BELGE
Yıl 1935...CHP Dördüncü Kurultayındayız...
Yapılan konuşmalar sırasında, Genel Sekreter Recep Peker, bir görüş dile getirir:
” Türkiye Cumhuriyeti bir parti devletidir ”...
CHP’nin kurucusu ve ilk genel başkanı olan Mustafa Kemâl, bu tehlikeli yaklaşımdan rahatsız olmuştur. Bir parti programı taslağı hazırlığına başlar.
Bu çalışmasını 1937 yılında tamamlar. Fakat ne yazık ki, bu çalışmasını, 1938 yılında yapılan kongrede sunmaya ömrü yetmez. Hiç kimse de bu programdan söz etmez ve öylece unutturulur.
Oysa kanımca; eğer bu program gün ışığına çıkarılabilseydi, bu gün her aklına geleni Mustafa Kemâl’e mal etmeye kalkanların pek çoğu daha baştan rezil olacaklardı.
İsterseniz hiç konuşmayalım. Kültür’ün bir bölümü de “okumak, anlamak, ders çıkarmak”tı değil mi?
Büyük Önder’in kendi el yazısıyla kaleme aldığı bu programı ve yazdıklarını, diline ve yazım şekline sadık kalarak, olduğu gibi sunuyorum:
Girit
Belge-1
Cumhuriyet Halk Partisinin programına temel olan ana fikirler, Türk Devrimi’nin başlangıcından bugüne kadar yapılmış olan işlerle yalın olarak ortaya konmuştur(1931).
Bundan başka, bu fikirlerin başlıcaları, 1927 yılında Kurultayca da kabul olunan Parti Tüzüğü’nün genel esaslarında ve aynı Kurultayca onaylanan, Genel Başkanlığın bildiriğinde ve 1931 Kamutay seçimi dolayısiyle çıkarılan Bildirikte saptalanmıştır.
Yalnız birkaç yıl için değil, geleceği de kapsıyan tasarlarımızın ana hatları, burada, toplu bir halde yazılmıştır(1931).
Bunlardan başka, 1935 Kurultayında saptalanan ana fikirlir de bu programa ulanmıştır. Partinin güttüğü bütün bu esaslar “Kamâlizm Prensipleri”dir.
Birinci Kısım
Esaslar: 1) Vatan, 2) Ulus, 3) Devletin esas kuramı, 4) Kamu Hakları.
1- Vatan; Türk Ulusunun, eski, yüksek tarihile ve topraklarının derinliklerindeki izerlerile üstünde yaşadığı,bugünkü siyasal sınırlarımız içindeki kutsal yurttur. Vatan, hiçbir bağ ve şart altında ayrılık kabul etmez bir küldür.
2- Ulus; dil, kültür ve ülkü birliği ile birbirine bağlı yurtdaşlardan örgün siyasal ve sosyal bir bütündür.
3- Devletin esas kuramı;Türkiye; Ulusalcı, halkçı, devletçi, dış dinselci ve devrimci bir cumhuriyettir.
Türk Ulusunun yönetim şekli “Kuvvet birdir”esasına dayalıdır. Egemenlik birdir; bağsız,şartsız ulusundur. Kamutay, Ulus adına Egemenlik Hakkını Kullanır.
Belge-2
Kanun koyma yetkesi ve yürütme kuvveti Kamutayda toplanır. Kamutay kanun koyma yetkesini doğrudan doğruya kendi kullanır.
Yürütme yetkesini kendi arasından seçtiği Cumhurbaşkanı ile(3)onun orunlayacağı hükümeti bırakır.
Belge-3
Türkiye’de hak yerleri erkindir.
Devlet kurumlarınınen son onayı bu olduğuna parti kanığdır.
4- Kamuğ Hakları:
A) Yurtdaşların, kişisel ve sosyal özgenlik, eşitlik, dokunulmazlık ve mülksellik haklarını saklı bulundurmak partimizce önemli esaslardandır.
Bu haklarınsınırı Devlet varlığıotorite sınırı içindedir. Ferdin ve hükümsel şahsiyetlerin kınavı kamusal asığlara aykırı olmayacaktır.
Kanunlar bir asla göre yapılacaktır.
B) Parti yurtdaşlara hak ve vazife vermede kadın-erkek ayırmaz.
C) Saylav seçim kanunu yenilenecektir. Yurdumuzun genel şartlarına göre, vatandaşı, yakından tanıdığı ve inal bildiği (4)şahısları ikinci seçmen olarak ayırtlamakta özgür bırakmayı ve saylav seçimini bu yöndemle yapmayı demokrasi gereğine en uygun buluruz.
Belge-4-5
(5)İkinci Kısım Cumhuriyet Halk Partisi’nin ana vasıfları;
5- Cumhuriyet Halk Partisi;
a) Cumhuriyetçi,
b) Ulusaltçı,
c) Halkçı,
ç) Devletçi,
d) Dış dinseltçi,
e) Devrimcidir.
Parti, Cumhuriyetin, Ulusal Egemenlik ülküsünü en iyi ve en sağlam surette imsiler ve taplar Devlet
şekli olduğuna kanığdır. Parti bu sarsılmaz kanaatla Cumhuriyeti tehlükeye karşıher araçla müdafaa eder.
Parti, ilerleme ve gelişme yolunda ve arsı ulusal değerlerde ve ilgilerde, bütünçağdaş
uluslarla bir uyumda yanyana yürümekle beraber, Türk sosyâl örütüne
-ikinci maddede izah olunan anlamda-özgüîralarî ve başlıbaşına erkin benliği korumayı esas sayar.
Enerji ve Egemenlik kaynağı Ulustur; Bu enerji ve Egemenliği Devletin yurtdaşa ve yurtdaşın devlete karşılıklı vazifelerinin tamamiyle yapılmasını düzenleme yolunda kullanılması partice büyük esastır.
Kanunlar(6)önünde, saltık bir eşitlik kabul eden ve hiçbir yerde, hiçbir aileye, hiç bir kılasa, hiç bir cemaate bırakığ tanımayan fertleri Halktan ve Halk çıolarak kabul ederiz.
Belge-6
Türkiye Cumhuriyeti Halkını,ayrı ayrı,kilâslardan karışıtdeğil ve lâkin fertsel ve sosiyal hayat i
çin işbölümü bakımından türlü çalışma erlerine ayrılmış bir sosiyete saymak esas prensiplerimizdendir.
(7)Çiftçiler, küçük sanat sahipleri, esnaf, emekçi, işçi,özgür ertik ve endüstri erleri, tecimerler Türk örgütünün başlıca çalışma örgenleridir; bunların herbirinin çalışması, öbürününve kamunun hayatı ve genliği için bir zarağdır. Partimizin bu prensiple gözönünde tuttuğu amaç,sınıfç eteleşmesi yerine sosyal düzenlik ve dayanışma sağlamak ve birbirine karşıt olmayacak surette asîğlarda uyum kurmaktır.
Belge-7
Asığlar, kapasite ve çalışma derecesine göre olur.
ç) Özel çalışmayı ve kınavı esas tutmakla beraber imkân derecesinde az zamanda ulusu genli
ğe ve yurdu bayındırlığa kavuşturmak için ulusun genel ve yüksek asığlarının lüzum gösterdi
ğim işlerde hele ekonomik alanda devleti gerçekten ilgili kılmak önemli esaslarımızdandır.
Ekonomik işlerde devletin ilgisi, kendisi iş yapmakla beraber(8)özel grişitlere ön vermek ve yap
ılmış işleri düzenlemek ve kontrol de etmektir.
Belge-8
Devletin hangi ekonomik işleri yapacağını yüksek ulusal asığlar gösterir. Devletin bu yüksek lüzum yüzünden kendi eline almaya karar verdiğiiş,özel bir girişite elinde bulunuyorsa, onun alınması özgü bir kanuna bağlıdır. Bu kanunda,özel girişitin uğrayacağı zararın devlet tarafından ödenme şekli gösterilecektir.
Zarar oranlanırken gelecekte olabilecek kazanç düşünülmez.
Parti, devlet yürütümünde bütünkanunların, tüzüklerin ve usüllerin, en son ilim ve teknik esaslar
ına ve dünya ihtiyacına göre yapılmasını ve o yolda toplanmasını(9)prensip kabul etmiştir.
Belge-9
Din kavramı vicdansel olduğundan, parti, din ile dünya işlerini ve devlet siyasasını birbirinden ayrıt utmayı ulusumuzun çağdaş sosyallık yolunda ilerleyebilmesi için başlıca başarıtetkesi görür.
Parti, devlet yürütümün de tedbir bulmak için derecel ve evrimsel prensiple kendini bağlı
tutmaz. Parti, Ulusumuzun birçok özverilerle yaptığı devrimlerden doğan ve olgunlaşan prensiplere bayr
ıkalmayı ve onları korumayı esas tutar.(10)
Belge-10
Üçüncü Kısım Tarım, endüstri, madenler, ormanlar, tecim ve bayındırlık işleri.
6.- Ekonomide hareketli kapital önemlidir. Nomal kapitalin tek kaynağı ulusal çalışma ve tutumdur. Bunun için çalışmayı artırmak ve fert ile aile hayatın da ve genel olarak yersel, ulusal, yönedgelerde, devlet yurütümün de ökonomi fikrini kökleştirmek partimizin başlıca prensibidir.
7.- Kredi işlerile ihtiyaç derecesinde uğraşılacaktır. Bunun, borç veren kurumlarda doğru ve sağlam inancası birinci derecede gözönünde tutulmakla yerine getirileceğine ve ancak bu yoldan kredi ile işgörmek hevesinin hakiki işadamlarına hasredilmesine imkân olacağı kanığındadır.”
Fazla söze gerek yok değil mi?“
Anlayana sivrisinek saz...”demiş atalarımız.
Belgenin aslı Anıtkabir Arşivinde saklıdır.
Saygılarımla...
R.Hilâl KÖSEOĞLU
********
Bu paylaşımından ötürü sayın KÖSEOĞLU'na teşekkürler.
Ahmet Dursun
http://ahmetdursun374.blogcu.com/chp-tarihten-bir-belge-1935-chp-dorduncu-kurultayi_32068161.html
