Ata Kızı
Angel Of Revenge
Stoma ile Yaşam
Beslenme
Kolostomili ve ileostomili hastaların yeterli ve dengeli beslenmesi gerekir. Özel bir diyetleri yoktur.
Kilolarını dengede tutmalıdırlar. Kilo değişimleri stoma çapını değiştirebilir. Stoma çapının büyümesi, stomanın içeri kaçmasına ya da stoma çevresinde fıtıklaşmaya yol açar.
Her bireyin yiyeceklere olan tepkisi farklıdır. Beslenme sonrası sorunları en aza indirmek için bazı hususlara dikkat etmek gerekir.
Stomalı bireyler gaz çıkışını kontrol edemezler. Bu nedenle gaz oluşumuna neden olan veya arttıran durumlardan kaçınmaları gerekir.
Stomalı bireyler torbalarından hoş olmayan koku gelecek endişesiyle kendilerini sosyal hayattan geri çekerler. Bunu engellemek için dikkat edilecek noktalar:
İshal özellikle ilesotomili hastalarda kolostomililere göre daha fazla karşılaşılır.
Nedenleri:
Kabızlık, kolostomili hastalarda daha sık görülmekle birlikte bireylerde yoğun endişe yaratan bir durumdur. Nedenleri:
Tıkanma, kolostomili ve ileostomili hastalarda görülebilen bir durumdur. Sindirimi zor olan yiyecekler, bir defada fazla miktarda besin tüketmek, az çiğneyerek yemekleri yutmak tıkanmaya neden olabilir. Tıkanmaya pis kokulu sulu dışkı gelmesi, bulantı kusma, kramp tarzı ağrı şişkinlik eşlik edebilir.Tıkanmanın oluşmaması için şu hususlara dikkat edilmelidir:
Renk Değişikliği
Stomadan gelen dışkının rengi, yenilen besinlerle alakalı kırmızı renkte olabilir. Kanama ile karıştırılmamalıdır. Ayırt etmek için:
Dışkıyı Katılaştıran Besinler
Elma, patates, muz, şeftali, yoğurt, peynir, pirinç lapası, şehriye, havuç, patates püresi
Dışkıyı Sıvılaştıran Besinler
Şeker ve şekerli yiyecekler, kızartma, tam yağlı peynir, yağlı et suları, yağlı soslar, kaymak, kepek ve kepekli yiyecekler, aşırı baharatlı salçalı besinler
Gazı Artıran Besinler
Bezelye, karnıbahar, lahana, brokoli, bürüksel lahanası, taze mısır, nohut, fasülye, pırasa, soğan, yumurta, süt ve süt ürünleri, ağır kokulu peynirler, kavun, turp, salatalık, turşu, limonata, asitli içecekler, kurubaklagiller
Kokuyu Artıran Besinler
BESİNLER Balık, yumurta, soğan, sarımsak, yeşil sebzeler, kurubaklagil, peynir, brokoli, baharatlı yiyecekler
Kokuyu Azaltan Besinler
Yoğurt, yayık ayranı, nane
Sindirimi Zor Besinler
Mısır, mantar, fındık, fıstık, ceviz, kuru üzüm, hindistan cevizi, kurutulmuş meyveler, sucuk salam-sosis gibi besinler meyve çekirdekleri
Giyinme
Stoma torbaları vücuda uyumlu olup özel bir giysi temin etmeye gerek yoktur. Yalnız stomanız bel hizasındaysa, kemer ve beli sıkı pantolon- etek giymekten kaçınınız. Kemerinizin stomanızın altında veya üstünde olmasına dikkat etmelisiniz.
Banyo Yapma
Stoma torbanız takılı iken ya da çıkartıp banyo yapabilirsiniz. Torbalar kısa süreli (10-15 dk) suya dayanıklıdır. Ancak banyo sırasında torbanızın çıkabilme ihtimali az da olsa vardır. Banyo suyunuz aşırı sıcak olmamalıdır. Sabun ve su stomanıza zarar vermez, içine kaçmaz. Bir miktar kaçsa da sorun olmaz.
Kolostomili bireyler torbalarını çıkarıp rahat banyo yapabilirler. İleostomili bireylerde torbanın çıkarılması( geleninin fazla olması sebebiyle) sorun olacağından torbayla banyo yapmaları önerilir.
Stomanızı temizlerken keselemeyiniz. Cilt ve stomayı yumuşak hareketletle sabunlu suyla temizleyiniz.
Fiziksel Aktivite
Ameliyat sonrası kendinizi iyi hissettiğinizde yaklaşık 6-8 hafta sonra doktorunuzun izni ile ağır olmayan hafif sporlar yapabilirsiniz. Yürüyüş, yüzme, masa tenisi,koşu,golf hafif sporlara girerken karın kaslarını zorlayan halter,boks,güreş ağır sporlara girmektedir.Spora başlamadan önce torbanızı boşaltın.Ağır kaldırmamaya dikkat edin.
İşe Dönme
Ameliyattan 6-8 hafta sonra doktorunuzun izni ile ağır fiziksel güç gerektiren iş olmamak kaydıyla çalışabilirsiniz. İşyerinin tuvaletinde stoma temizliği için malzemeler bulundurulmalıdır.
Seyahat
İyileştiğiniz ve stoma bakımını yapabildiğiniz sürece istediğiniz yere seyahat edebilirsiniz.
Doktor önermeden ilaç kullanmamalısınız. İlaç başlanacağı zaman doktorunuza ostominiz-stomanız olduğunu söyleyiniz. Alınan ilaçlar ishal,kabızlık yapabildiği gibi renk değişikliği de yapar. İlaç alırken dışkıda değişiklik söz konusu olabilir.
İbadet
Diyanet kurumu stomalı olmanın, abdest almak ve namaz kılmak için bir engel oluşturmadığını belirtmiştir. Stomanızın olması oruç tutmanıza engel değildir. Fakat oruç yetersiz sıvı alımına, bağırsaktaki sıvının azalmasına ve bulantıya neden olur. Bunlar göz önünde bulundurulup doktorun izniyle hareket etmek gerekir.
Cinsel Yaşam
Stoma normal cinsel hayatınızı sürdürmeye engel değildir. Fakat geçirilen ameliyata göre yaşanılan psikolojik etkinin yanı sıra cinsel fonksiyonu sağlayan sinirlerde de hasar gelişebilir ve buna bağlı sorunlar ortaya çıkabilir. Bunlar, kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrı, cinsel organın iç yüzeyinde daralma ve kuruluk, erkeklerde ise sertleşmede zorluk ya da boşalmada problemler gibi durumlardır. Böyle bir durumda doktora danışmalısınız.
Vücudunuzdaki değişim, endişeleriniz psikolojinizi muhakkak etkilemiştir. Eşiniz ile duygularınızı paylaşmak ve onun endişelerine de cevap vermeniz ikinizi de rahatlatacaktır. Karşılıklı anlayış ve sevgi sorunlarınızı çözmeye yardımcı olacaktır. Mümkün olduğu sürece özel anlarınızda torba kılıfları, küçük torba, kep ya da tıpa kullanabilirsiniz.
Hamilelik
Tıbbi bir sakınca olmadığı takdirde doktor kontrolünde hamile kalabilirsiniz. Eğer gebelikten korunmak için doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, hapın ince bağırsaktan emilmeden dışkı ile atılacağını düşünerek başka yöntem seçmelisiniz. Bebeğinizi emzirmede sakınca yoktur. Bebeğinizi emzirmeden önce torbanızı boşaltmalısınız.
Beslenme
Kolostomili ve ileostomili hastaların yeterli ve dengeli beslenmesi gerekir. Özel bir diyetleri yoktur.
Kilolarını dengede tutmalıdırlar. Kilo değişimleri stoma çapını değiştirebilir. Stoma çapının büyümesi, stomanın içeri kaçmasına ya da stoma çevresinde fıtıklaşmaya yol açar.
Her bireyin yiyeceklere olan tepkisi farklıdır. Beslenme sonrası sorunları en aza indirmek için bazı hususlara dikkat etmek gerekir.
- Ameliyat sonrası ilk 4-6 hafta aşırı gaz yapan, şişkinlik ve ishale neden olan gıdalardan kaçınınız.
- Yiyecekleri düzenli aralıklarla tüketiniz. Küçük parçalar halinde, iyi çiğneyerek lokmalarınızı yutunuz.
- Sizi rahatsız eden yiyecekleri not edin ve diyetinizden çıkarın ya da kısıtlayın.
- Yeni bir yiyecek deniyorsanız az miktarda ve tek başına alınız.
- Aynı gün içinde birden fazla, farklı yiyecek almayınız. Eğer rahatsızlanırsanız hangisinin olduğunu anlayamazsınız.
- Hazır gıdadan uzak durmalı
- Yenilen sebze ve meyve miktarı artırılmalı
- Hafif egzersizler yapılmalı
- Kepekli yiyecekler tüketilmeli
- Günde en az 2 lt su içmeli
- İshale neden olan gıdalardan çok tüketilmemeli (lahana, taze fasülye, ananas, portakal gb)
- Lifli gıdalar iyi çiğnenmeli
Stomalı bireyler gaz çıkışını kontrol edemezler. Bu nedenle gaz oluşumuna neden olan veya arttıran durumlardan kaçınmaları gerekir.
- Çok hızlı yemek yemeyiniz ve yiyecekleri iyi çiğneyiniz
- İçecekleri bir defada hızlı içmeyiniz, yudum yudum içiniz.
- Öğünlerde aşırı yemeyiniz, sık sık ve küçük porsiyonlar halinde yiyiniz.
- Yemek yerken konuşmayınız.(Konuşmak hava yutulmasına neden olur.)
- Sigara içme, sakız çiğneme, ağız yoluyla nefes alma, pipet kullanma gibi havanın büyük miktarda yutulmasına neden olan durumlardan kaçınınız.
- Yemeklerinizi düzenli olarak yemelisiniz. (Bağırsağın boş olması gaz üretiminin artmasına neden olur) Öğün atlamayınız.
- Gaz oluşumunu artıran yiyecek ve içeceklerin alımını azaltın.
Stomalı bireyler torbalarından hoş olmayan koku gelecek endişesiyle kendilerini sosyal hayattan geri çekerler. Bunu engellemek için dikkat edilecek noktalar:
- Torbanızın temizliğini düzenli olarak yapıp iyi yerleştirin.
- Filtreli torba kullanın
- Diyetinizde kokuyu önleyecek yiyecekleri artırın(yoğurt, kefir, maydonoz, nane, karanfil)
- Kokuyu artıran yiyeceklerden uzak durun.
- Kokuya neden olan ilaç /vitamin kullanıyorsanız, doktorunuz ile konuşarak farklı ilaç kullanın.
İshal özellikle ilesotomili hastalarda kolostomililere göre daha fazla karşılaşılır.
Nedenleri:
- Diyet: Posa içeriği yüksek gıdaların fazla tüketilmesi
- İlaçlar: Özellikle bazı antibiyotikler
- Enfeksiyon: İyi yıkanmamış, temizliğinden emin olunmayan gıdaların alımı
- Radyoterapi tedavisi sırasında
- Bazı bağırsak hastalıkları
- Başka sağlık probleminiz yoksa su alımınızı artırınız
- İshal yapan yiyecek ve içeçeklerden kaçınıp ishali önleyen gıdaları tüketiniz.
- Koloslomi irrigasyonu yapmayınız.
- İshaliniz kesilmiyorsa doktora muayene olunuz.
Kabızlık, kolostomili hastalarda daha sık görülmekle birlikte bireylerde yoğun endişe yaratan bir durumdur. Nedenleri:
- Hareketsizlik
- Yetersiz sıvı alımı
- Dengesiz beslenme ve dışkıyı katılaştıran gıdaların fazla alımı
- Bazı ilaçlar(Kemoterapi ilaçları-demir ilaçları )
- Yemeklerinizi düzenli, az az ve sık sık yemelisiniz.
- Diyetinizde bulunan sebze, meyve ve kepekli yiyecek miktarını artırın.
- Bol sıvı tüketiniz.
- Düzenli olarak hafif egzersiz yapınız.
- Dışkıyı koyulaştıran yiyeceklerden kaçınınız.
Tıkanma, kolostomili ve ileostomili hastalarda görülebilen bir durumdur. Sindirimi zor olan yiyecekler, bir defada fazla miktarda besin tüketmek, az çiğneyerek yemekleri yutmak tıkanmaya neden olabilir. Tıkanmaya pis kokulu sulu dışkı gelmesi, bulantı kusma, kramp tarzı ağrı şişkinlik eşlik edebilir.Tıkanmanın oluşmaması için şu hususlara dikkat edilmelidir:
- Günde en az 2lt su içiniz(Başka bir hastalığınızdan dolayı sıvı kısıtlamanız yoksa)
- Azar azar, sık sık besleniniz
- Yiyecekleri küçük lokmalar halinde alıp iyice çiğnedikten sonra yutunuz.
- Sindirilmesi zor yiyecekleri yemeyiniz ya da tüketimini azaltın. (Mısır, mantar, fındık, fıstık, ceviz, kuru üzüm,hindistan cevizi,kurutulmuş meyveler,sucuk,pastırma,salam-sosis gb.)
Renk Değişikliği
Stomadan gelen dışkının rengi, yenilen besinlerle alakalı kırmızı renkte olabilir. Kanama ile karıştırılmamalıdır. Ayırt etmek için:
- Dışkıyı kırmızı renge boyayan besinleri öğreniniz. Bunlar kırmızıbiber, kırmızı renkli jöle, pancar, kırmızı likördür. Renk değişimi besin ile alakalı ise besinin diyetten çıkarılmasıyla renk düzelecektir.
- Diyetteki kısıtlamaya rağmen düzelmiyorsa renk değişikliği ya da emin değilseniz doktorunuza başvurunuz.
Dışkıyı Katılaştıran Besinler
Elma, patates, muz, şeftali, yoğurt, peynir, pirinç lapası, şehriye, havuç, patates püresi
Dışkıyı Sıvılaştıran Besinler
Şeker ve şekerli yiyecekler, kızartma, tam yağlı peynir, yağlı et suları, yağlı soslar, kaymak, kepek ve kepekli yiyecekler, aşırı baharatlı salçalı besinler
Gazı Artıran Besinler
Bezelye, karnıbahar, lahana, brokoli, bürüksel lahanası, taze mısır, nohut, fasülye, pırasa, soğan, yumurta, süt ve süt ürünleri, ağır kokulu peynirler, kavun, turp, salatalık, turşu, limonata, asitli içecekler, kurubaklagiller
Kokuyu Artıran Besinler
BESİNLER Balık, yumurta, soğan, sarımsak, yeşil sebzeler, kurubaklagil, peynir, brokoli, baharatlı yiyecekler
Kokuyu Azaltan Besinler
Yoğurt, yayık ayranı, nane
Sindirimi Zor Besinler
Mısır, mantar, fındık, fıstık, ceviz, kuru üzüm, hindistan cevizi, kurutulmuş meyveler, sucuk salam-sosis gibi besinler meyve çekirdekleri
Giyinme
Stoma torbaları vücuda uyumlu olup özel bir giysi temin etmeye gerek yoktur. Yalnız stomanız bel hizasındaysa, kemer ve beli sıkı pantolon- etek giymekten kaçınınız. Kemerinizin stomanızın altında veya üstünde olmasına dikkat etmelisiniz.
Banyo Yapma
Stoma torbanız takılı iken ya da çıkartıp banyo yapabilirsiniz. Torbalar kısa süreli (10-15 dk) suya dayanıklıdır. Ancak banyo sırasında torbanızın çıkabilme ihtimali az da olsa vardır. Banyo suyunuz aşırı sıcak olmamalıdır. Sabun ve su stomanıza zarar vermez, içine kaçmaz. Bir miktar kaçsa da sorun olmaz.
Kolostomili bireyler torbalarını çıkarıp rahat banyo yapabilirler. İleostomili bireylerde torbanın çıkarılması( geleninin fazla olması sebebiyle) sorun olacağından torbayla banyo yapmaları önerilir.
Stomanızı temizlerken keselemeyiniz. Cilt ve stomayı yumuşak hareketletle sabunlu suyla temizleyiniz.
Fiziksel Aktivite
Ameliyat sonrası kendinizi iyi hissettiğinizde yaklaşık 6-8 hafta sonra doktorunuzun izni ile ağır olmayan hafif sporlar yapabilirsiniz. Yürüyüş, yüzme, masa tenisi,koşu,golf hafif sporlara girerken karın kaslarını zorlayan halter,boks,güreş ağır sporlara girmektedir.Spora başlamadan önce torbanızı boşaltın.Ağır kaldırmamaya dikkat edin.
İşe Dönme
Ameliyattan 6-8 hafta sonra doktorunuzun izni ile ağır fiziksel güç gerektiren iş olmamak kaydıyla çalışabilirsiniz. İşyerinin tuvaletinde stoma temizliği için malzemeler bulundurulmalıdır.
Seyahat
İyileştiğiniz ve stoma bakımını yapabildiğiniz sürece istediğiniz yere seyahat edebilirsiniz.
- Yolculuğa çıkmadan torbanızı boşaltın.
- Emniyet kemerinizi stomanızın üzerine getirmeyin.
- Acil durumları göz önüne alıp fazla miktarda malzemeyi yanınıza alın.
- Valizin bagajda kaybolma ihtimali ile el çantanıza da malzeme koyun.
- Gazlı ya da asitli yiyecekler tüketmeyin.
- Seyahatinizi uçak ile yapıyorsanız basınçtan dolayı gaz oluşumu artabilir. Torbanızı sıkı sık kontrol ediniz.
- Gittiğiniz yerde çeşme suyu içmemeli ve şişe suyu kullanmalısınız. Hatta stomanızı temizlerken de şişe suyu kullanınız.
- Denize ya da havuza girerken desenli mayo seçebilirsiniz. Bayanların bikini yerine tek parça mayoları, bayların şort tipi mayoları seçmeleri önerilir.
- Denize gireken stoma kepi kullanılması önerilir.
Doktor önermeden ilaç kullanmamalısınız. İlaç başlanacağı zaman doktorunuza ostominiz-stomanız olduğunu söyleyiniz. Alınan ilaçlar ishal,kabızlık yapabildiği gibi renk değişikliği de yapar. İlaç alırken dışkıda değişiklik söz konusu olabilir.
- Antibiyotikler,Vitaminler .............. Kokuya neden olur
- Antideprasanlar, Demir Preparatları, Antihistaminikler ........ Kabızlık yapabilir
- Narkotik analjezikler,Antiparkinsonistler
- Antibiyotikler,Kemoterapi Ajanları .............. İshal yapabilir
- Demir hapları(siyah) ............... Renk değişikliği
- Antibiyotikler(yeşil-gri) yapabilir.
İbadet
Diyanet kurumu stomalı olmanın, abdest almak ve namaz kılmak için bir engel oluşturmadığını belirtmiştir. Stomanızın olması oruç tutmanıza engel değildir. Fakat oruç yetersiz sıvı alımına, bağırsaktaki sıvının azalmasına ve bulantıya neden olur. Bunlar göz önünde bulundurulup doktorun izniyle hareket etmek gerekir.
Cinsel Yaşam
Stoma normal cinsel hayatınızı sürdürmeye engel değildir. Fakat geçirilen ameliyata göre yaşanılan psikolojik etkinin yanı sıra cinsel fonksiyonu sağlayan sinirlerde de hasar gelişebilir ve buna bağlı sorunlar ortaya çıkabilir. Bunlar, kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrı, cinsel organın iç yüzeyinde daralma ve kuruluk, erkeklerde ise sertleşmede zorluk ya da boşalmada problemler gibi durumlardır. Böyle bir durumda doktora danışmalısınız.
Vücudunuzdaki değişim, endişeleriniz psikolojinizi muhakkak etkilemiştir. Eşiniz ile duygularınızı paylaşmak ve onun endişelerine de cevap vermeniz ikinizi de rahatlatacaktır. Karşılıklı anlayış ve sevgi sorunlarınızı çözmeye yardımcı olacaktır. Mümkün olduğu sürece özel anlarınızda torba kılıfları, küçük torba, kep ya da tıpa kullanabilirsiniz.
Hamilelik
Tıbbi bir sakınca olmadığı takdirde doktor kontrolünde hamile kalabilirsiniz. Eğer gebelikten korunmak için doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, hapın ince bağırsaktan emilmeden dışkı ile atılacağını düşünerek başka yöntem seçmelisiniz. Bebeğinizi emzirmede sakınca yoktur. Bebeğinizi emzirmeden önce torbanızı boşaltmalısınız.