baal
Fırtına tanrısı
Sabetay Sevi
İzmirlilerin “Kara Menteş” dedikleri Hoham Mordayah Sevi nin ailesi kentteki Yahudilerin büyük çoğunluğu gibi 1492 de ispanyadan kovulmuştu
On beşinci yy.ın sonlarında ve onaltıncı yy.ın ilk yarılarından itibaren ispanya 1492 sicilya ile güney italya1493 portekiz 1497 ve diğer Avrupa ülkelerinden kovulmuş çok sayıda Yahudi Osmanlı Devletine sığındı
Sevi ailesi önce Moraya sonrada İzmire yerleşti
“Kara Menteşin” oğlu Sabetay Sevi 7 temmuz 1626 tarihinde izmirin agora semtinde doğdu
Her Yahudi çocuğu gibi oda eğitimin önce tevratı öğrenerek başladı.Tevratın özel yorumu sonucu ortaya çıkan gizemli “kabala” öğretisine merak sardı.
Haham olarak yetiştirilen sabetay sevi otuzdokuzuncu yaşının sonunda yogunbir mistizme saplandı.yahudi toplumnu kurtaracak tanrısal ilahi güce sahip Mesih olduğunu söylemeye başladı.
Agora daki portugal ve galantine sinagoglarında ilk vaazlarına başladı.
Ve 31 mayıs 1665 tarihinde “Mesih” olduğunu ilanetti.yahudi inancına göre Mesih kendilerine bu günki İsrail topraklarında bağımsız bir devlet kuracak ve dünyanın dört bir yanına dağılmış olan Yahudileri bir araya getirecekti.
Mesih olduğunu iddaa eden sabetay sevi sinagoglarda ateşli konuşmalar yapamaya başladı.
Tarfatarlarının sayısı her gün arttı.bu heyecanlı konuşmalar avrupadan yemene kuzey afrikadan anadoluya kadar geniş bir coğrafyada yaşayan insanlar arasında dalgalanmalar yarattı.bu akım hıristiyanlarıda müslümanlarıda etkiledi.avrupada milleneryan hıristiyanlarıda 1666 yılında isa mesihin ikinci kez dünyaya gelişini bekliyorlardı.bu kehanete göre isadan önce Yahudilik için bir Mesih çıkması bu mesihin bütün Yahudileri hıristıyanlığa döndürmesi ve “kutsal toprakları” işgal eden “türk” imparatorluğunun sonunun gelmesi gerekiyordu.
Sabetay sevinin ortaya çıkışı bazı Hıristiyanlara göre bu kehanetin habercisiydi.
Gelişmelerden rahatsız olan osmanlı yönetimi sabetay seviyi tutukladı ve yargıladı.sultan 4. Mehmet çok uzun süren yargılmayı perde arkasından takib etti. Yargılama sonunda sabetay sevinin önüne iki seçenek sunuldu :iddalardan vaz geçmezse ölecek Yada Müslümanlığı kabul ederse bağışlanacaktı.
Yahudi Dönmesi Bir Şeyhül İslam
Sabetay sevi sarayda sorgulanırken orada bulananlardan biride Hayati Zade Mustafa Efendiydi.Hayati zade aslında adı Moses ben Raffael olan bir Yahudi dönmesiydi
(GERSHOM SCHOLEM Sabetay Sevi adlı kitabında :hayati zade için; Sultanın kız kardeşiyle evliydi ve 1670 de Erzurum valisiydi.1665 ekadar Macaristan valiliği yapmıştır .diye yazıyor)
Hayatizade Mustafanın torunu Mehmed Emin Efendi Osmanlıda şeyhül İslamlık yapan –bilinen- ilk Yahudi dönmesidir.
Hayatizade Mustafa saraydaki sorguda sabetay sevinin tercumanliğini yaptı.
Sonuç ;”bu can bu bedende olduğu sürece müslümanım dedi” ve sabetay Mehmed Aziz Efendi adını aldı.Karısı Sara ise Fatma Hanım adını seçti.
Taraftarların bazıları bu hareketi ihanet oarak görüp sabetayist olmaktan vaz geçti.Hatta kimileri yeni duruma karşı çıkıp intahar etti.Çoğunluk ise Müslümanlığı kabul etti.
Sabetayistler görünüşte Müslümanlığı kabul etselerde gerçekte musevilige inanmaktaydılar.
Her birinin hem Türkçe hemde İbranice adı vardı.Çogu Türkçeyi ve Rumcayı çok iyi konuşuyordu.sabetaycılık İzmir Selanik ve Osmanlıdan başka Avrupa kentlerindede yaygındı.
Sabetay sevi 1675 de öldü.
Sabetayistler
Bizler gibi hacca giderler İslam dininin doğrularını ve yamlışlarını çok iyi taklit yeteneğine sahiptirler ve içimize dergahlarda şeyh olacak kadar sızmışlardır.
Ama gerçekte dinlerinden asla vazgeçmemişlerdir
Onları bizden ayıran bazı özellikleri vardır
Dinen boşanmak yoktur ömürlerinin sonuna kadar aynı aşle yaşamak zorundadırlar
Zenginlik onlar için kutsaldır ve heğsi zengindirler
Asla başka ailelerden evlenmezler evlendikleri kişi mutlaka sabetayist olmalıdır yani genelde akraba evliliği yaparlar
Türkiyedeki nufusları hakkında çeşitli değişik var sayımlar vardır ama 300 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Bunların bir çoğu türkiyede Başbakanlık Millet vekilliği Büyük kuluplerin başkanlığı Belediye başkanlığı Medya patronluğu gibi yüksekyerlerde bulunmuştur
Sabetayistlerin isimleri özel birer anlam ifade eder
Birkaç örnek:Beria,Berrin,Nejat,Kemal,Siret,Nazım,Esra,Talat,Alp
İsimler özel yöntemlerle oluşturulur Kabalaya göre her harfin bir sıra numarası ve temsil ettiği bir güç vardır.yani her harfin kendi arasında gizemli bir ilişkisi ve bunun mistik bir açıklaması vardır.
KAYNAKLARİzmirlilerin “Kara Menteş” dedikleri Hoham Mordayah Sevi nin ailesi kentteki Yahudilerin büyük çoğunluğu gibi 1492 de ispanyadan kovulmuştu
On beşinci yy.ın sonlarında ve onaltıncı yy.ın ilk yarılarından itibaren ispanya 1492 sicilya ile güney italya1493 portekiz 1497 ve diğer Avrupa ülkelerinden kovulmuş çok sayıda Yahudi Osmanlı Devletine sığındı
Sevi ailesi önce Moraya sonrada İzmire yerleşti
“Kara Menteşin” oğlu Sabetay Sevi 7 temmuz 1626 tarihinde izmirin agora semtinde doğdu
Her Yahudi çocuğu gibi oda eğitimin önce tevratı öğrenerek başladı.Tevratın özel yorumu sonucu ortaya çıkan gizemli “kabala” öğretisine merak sardı.
Haham olarak yetiştirilen sabetay sevi otuzdokuzuncu yaşının sonunda yogunbir mistizme saplandı.yahudi toplumnu kurtaracak tanrısal ilahi güce sahip Mesih olduğunu söylemeye başladı.
Agora daki portugal ve galantine sinagoglarında ilk vaazlarına başladı.
Ve 31 mayıs 1665 tarihinde “Mesih” olduğunu ilanetti.yahudi inancına göre Mesih kendilerine bu günki İsrail topraklarında bağımsız bir devlet kuracak ve dünyanın dört bir yanına dağılmış olan Yahudileri bir araya getirecekti.
Mesih olduğunu iddaa eden sabetay sevi sinagoglarda ateşli konuşmalar yapamaya başladı.
Tarfatarlarının sayısı her gün arttı.bu heyecanlı konuşmalar avrupadan yemene kuzey afrikadan anadoluya kadar geniş bir coğrafyada yaşayan insanlar arasında dalgalanmalar yarattı.bu akım hıristiyanlarıda müslümanlarıda etkiledi.avrupada milleneryan hıristiyanlarıda 1666 yılında isa mesihin ikinci kez dünyaya gelişini bekliyorlardı.bu kehanete göre isadan önce Yahudilik için bir Mesih çıkması bu mesihin bütün Yahudileri hıristıyanlığa döndürmesi ve “kutsal toprakları” işgal eden “türk” imparatorluğunun sonunun gelmesi gerekiyordu.
Sabetay sevinin ortaya çıkışı bazı Hıristiyanlara göre bu kehanetin habercisiydi.
Gelişmelerden rahatsız olan osmanlı yönetimi sabetay seviyi tutukladı ve yargıladı.sultan 4. Mehmet çok uzun süren yargılmayı perde arkasından takib etti. Yargılama sonunda sabetay sevinin önüne iki seçenek sunuldu :iddalardan vaz geçmezse ölecek Yada Müslümanlığı kabul ederse bağışlanacaktı.
Yahudi Dönmesi Bir Şeyhül İslam
Sabetay sevi sarayda sorgulanırken orada bulananlardan biride Hayati Zade Mustafa Efendiydi.Hayati zade aslında adı Moses ben Raffael olan bir Yahudi dönmesiydi
(GERSHOM SCHOLEM Sabetay Sevi adlı kitabında :hayati zade için; Sultanın kız kardeşiyle evliydi ve 1670 de Erzurum valisiydi.1665 ekadar Macaristan valiliği yapmıştır .diye yazıyor)
Hayatizade Mustafanın torunu Mehmed Emin Efendi Osmanlıda şeyhül İslamlık yapan –bilinen- ilk Yahudi dönmesidir.
Hayatizade Mustafa saraydaki sorguda sabetay sevinin tercumanliğini yaptı.
Sonuç ;”bu can bu bedende olduğu sürece müslümanım dedi” ve sabetay Mehmed Aziz Efendi adını aldı.Karısı Sara ise Fatma Hanım adını seçti.
Taraftarların bazıları bu hareketi ihanet oarak görüp sabetayist olmaktan vaz geçti.Hatta kimileri yeni duruma karşı çıkıp intahar etti.Çoğunluk ise Müslümanlığı kabul etti.
Sabetayistler görünüşte Müslümanlığı kabul etselerde gerçekte musevilige inanmaktaydılar.
Her birinin hem Türkçe hemde İbranice adı vardı.Çogu Türkçeyi ve Rumcayı çok iyi konuşuyordu.sabetaycılık İzmir Selanik ve Osmanlıdan başka Avrupa kentlerindede yaygındı.
Sabetay sevi 1675 de öldü.
Sabetayistler
Bizler gibi hacca giderler İslam dininin doğrularını ve yamlışlarını çok iyi taklit yeteneğine sahiptirler ve içimize dergahlarda şeyh olacak kadar sızmışlardır.
Ama gerçekte dinlerinden asla vazgeçmemişlerdir
Onları bizden ayıran bazı özellikleri vardır
Dinen boşanmak yoktur ömürlerinin sonuna kadar aynı aşle yaşamak zorundadırlar
Zenginlik onlar için kutsaldır ve heğsi zengindirler
Asla başka ailelerden evlenmezler evlendikleri kişi mutlaka sabetayist olmalıdır yani genelde akraba evliliği yaparlar
Türkiyedeki nufusları hakkında çeşitli değişik var sayımlar vardır ama 300 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Bunların bir çoğu türkiyede Başbakanlık Millet vekilliği Büyük kuluplerin başkanlığı Belediye başkanlığı Medya patronluğu gibi yüksekyerlerde bulunmuştur
Sabetayistlerin isimleri özel birer anlam ifade eder
Birkaç örnek:Beria,Berrin,Nejat,Kemal,Siret,Nazım,Esra,Talat,Alp
İsimler özel yöntemlerle oluşturulur Kabalaya göre her harfin bir sıra numarası ve temsil ettiği bir güç vardır.yani her harfin kendi arasında gizemli bir ilişkisi ve bunun mistik bir açıklaması vardır.
Gershom Scholem : Sabetay Sevi
John Freely :Kayıp Mesih
M.Danon Tarih ve Toplum 1997
Soner Yalçın :Efendi
Prof. Yalçın Küçük :Tekeliyet
http://www.millethaber.com/index.php?option=com_content&task=view&id=9239&Itemid=40
http://www.milliyet.com.tr/2005/06/07/siyaset/axsiy02.html
http://www.habervitrini.com/haber.asp?id=128663
http://tr.wikipedia.org/wiki/Sabetaycılık
çok ilnginç bilgiler var linklere mutlaka bakın
çok şaşıracaksınız
