€rd@ls10
Altın Üye
- Katılım
- 2 Ocak 2008
- Mesajlar
- 16,867
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
Familyası: Sansargiller (Mustelidae). Yaşadığı yerler: Avrasya ve Amerika’da. Özellikleri: Tıknaz gövdeli keskin tırnaklı tilki iriliğinde bir memeli. Başı siyah-beyaz çizgilidir. Köstebek gibi yeraltı inlerinde barınır. Gece ininden çıkarak avlanır. Ömrü: 15 yıl kadar. Çeşitleri: Avrupa porsuğu Amerikan porsuğu Borneo porsuğu meşhurlarıdır.
Sansargiller ailesinden Avrupa Asya ve Amerika’da yeraltı dehlizlerinde yaşayan tilki büyüklüğünde bir memeli. Tombul gövdeli kısa bacaklıdır. Postu uzun ve sert kıllarla örtülüdür. Uzun tırnakları sayesinde usta bir kazıcıdır. Birkaç çıkışı olan inler kazarak burada barınır. Çok odalı karmaşık tünelli yuvalarına havalandırma delikleri açmayı ihmal etmez. Yuvasını kuru yaprak ve otlarla döşeyerek gündüzleri uyur. Gece yuvasından çıkarak avlanır. Ürkek ve tedbirlidir. Koku alma duyusu çok hassastır. Yavaş ve sessiz yürür. Engerek yılanlarının baş düşmanıdır.
Genel olarak bitki kökü tahıl küçük memeliler bal yumuşakçalar solucanlar ağaç kurdu böcek ve palamut dahil her şeyi yer. Kötü kokmasına rağmen son derece temiz bir hayvandır. Yuvasında kullandığı ot ve yaprakları her gece dışarı çıkararak havalandırır. Sabah olmadan tekrar yuvaya taşır. Dışkılarını özel çukurlara yaparlar. Âile fertlerinden biri ölünce onu gömerek örterler.
Avrupa porsukları toplu halde yaşamayı severler. Birkaç grup bir arada bulunabilir. Emniyetli zamanlarda eşler ve yavrular birbirinin üzerinden atlayarak şakalaşırlar. Anüs çevresindeki bezlerden salgılanan pis kokulu sıvı ile avlanma alanlarını işaretlerler ve yerdeki bu kokuyu takip ederek rahatça yuvalarına dönerler. Koku ayrıca yabancı cinsler için ikaz işaretidir. Üreme devrelerinde de karşı cinsleri etkileyici özelliği vardır. Kuzeydeki porsuklar kış uykusuna yatarlar. Ilıman bölgelerde yaşayanlar yağlı vücutlarıyla kışın sakin bir hayat geçirirler.
Porsuk zararlı bir hayvan olarak tanındığından acımasızca avlanır. Köpeklerle takip edilerek ininde kıstırılır. Yuvasına duman gönderilerek çıkmaya mecbur edilir. Oysa porsuğun kimseye zarar vermeden hayatını devam ettirmesi en büyük özelliğidir. Kemiricileri ve zararlı birçok böcekleri avladığından bahçıvan ve çiftçilere zarardan çok faydası vardır. Buğday tarlalarına bazan ziyan verdiğinden kötü yönde şöhret olmuştur. Kılından elbise fırçaları yapılır. Kuyruklu tüylerinden kaliteli traş fırçaları îmal edilir. Kolaylıkla ehlileştirilebilir.
Amerikan porsuğunun çok ilgi çekici bir kabiliyeti vardır. Toprak üzerinde gezerken yer sincaplarının veya solucan gibi canlıların toprak altında bulundukları kısmı tespit edebilirler. Tam üzerlerinden bir kuyu kazarak onları yuvalarında avlar. Hesabında hata yaptığı pek enderdir. Dört ayağını birden kullanarak birkaç saniye içinde toprak altına girerek kaybolur. Köşeye kıstırıldığında kaçmaz. Keskin tırnakları ile kendini hırsla savunur.
Malaya porsuğunun bütün vücudu kahverengi veya siyahtır. Sumatra Cava ve Borneo’da bol rastlanır. Gelincik porsuk (veya Borneo porsuğu) en küçük porsuk türüdür. Tünel kazabildiği gibi ağaçlara da ustalıkla tırmanır. Hint porsuğunun sırtı beyaz karın ve ayakları siyahtır. Bala çok düşkündür. Kılavuz kuşu daldan dala atlayarak onu yabanî arı kovanlarına götürür. Hint porsuğu balla karnını doyurduktan sonra kılavuz kuşu kalanları ve balmumunu yer.
Porsuklar genellikle ilkbahar ve yaz aylarında eşleşir. Dişi 5-6 ay sonra yeraltı ininde 3-5 yavru dünyaya getirir. Yavrular ancak 2 ay sonra toprak yüzeyine çıkarak anneleriyle dolaşır. Yurdumuzda en çok Antalya bölgesinde porsuk avlanmaktadır.
Zor koşullara dayanmasıyla ünlü Kalahari bal porsuğu çölün en vahşi avcılarından biri olarak hüküm sürüyor.
Kalahari Çölü alacakaranlıkla yavaş yavaş serinlerken bir bal porsuğu ve yavrusu yiyecek aramaya başlıyor. Onlar yaklaşık dört yıl boyunca davranışlarını belgelediğimiz onlarca porsuktan sadece ikisi.
Güney Afrika ve Botsvana'nın ortak sorumluluğu altındaki Kgalagadi Sınır Ötesi Parkı'nda 1500 kilometre karelik bir araştırma alanı belirledik ve bu alanda yabani porsuk davranışlarını gözlemleyerek yaklaşık 6000 saat geçirdik. Pretoria Üniversitesi Memeli Araştırma Enstitüsü ve Nesli Tehlikede Olan Yaban Hayatını Koruma Vakfı'ndan aldığımız destekle yürüttüğümüz bu araştırma süresince düşmanlarıyla karşı karşıya gelişlerini çiftleşmelerini yavrularını büyütmelerini ve böceklerden sürüngenlere avlanma yöntemlerini izledik.
Bal porsukları zor koşullara dayanabilmeleriyle ünlü. Ama biz “yok edilemez”likten çok uzak olduklarını gördük. Aslanlar ve leoparlar onları öldürüyor. Arı kovanlarını yağmalamak için duydukları dayanılmaz istek yaşamlarını tehliaaae atıyor. Porsukların kovanlarına zarar verdiğinden şüphelenen bazı bal üreticileri onları vuruyor ya da zehirliyor. Dişiler daha önceleri düşünülenin aksine bir defada birden çok değil sadece bir yavru dünyaya getiriyor. Bir yıldan uzun bir süre yavrularına baksalar da tüm yavruların yarısı ya yırtıcılara yem oluyor ya da açlığa yenik düşüyor ve bağımsızlıklarını kazanamadan ölüyor.
Pullu Ziyafet
İri bir pal porsuğu bu fotoğraftaki gibi yaklaşık iki metre boyunda bir yılanı yarım saate kalmadan mideye indirebilir. Yılanlar hatta kobra ve şişen engerek gibi zehirli türler görece düşük bir avlanma zahmeti karşılığında porsuklara bol miktarda et sağlar. Nasıl bir fizyolojiye dayandığı henüz anlaşılmamış olsa da bal porsukları göründüğü kadarıyla son derece toksik zehirlerin etkilerine karşı güçlü dirence sahip. Yılan saldırganı ısırmayı başarsa bile aç bir porsuğun elinden nadiren kurtulur.
Tümsekteki Kral
Akşam yemeği için toprağı kazarken oluşturduğu kum yığınında yüzükoyun yatan bu erkek bal porsuğu yakaladığı bir gerbili yerken görülüyor. Yeraltında yuva yapan bu küçük kemirgenler bütün yıl boyunca temel bir besin kaynağını oluşturur; ama bal porsukları ufacık böceklerden neredeyse üçte bir ağırlıkta olan Pedetes capensis'e kadar 60 kadar farklı türü avlar. Ağırlıkları on kiloyu bulan erişkin erkek porsuklar her gün bir kilodan fazla yiyeceğe gerek duyar. Ortalama altı kilo olan dişiler ise günde bir kiloya yakın et tüketir ve ayrıca yavrusunu beslemek için daha fazla yem avlaması gerekir.
Ava Giderken Avlanmak
Bu leopar gün ortasında yaklaşan tehliaaai sezemeyecek kadar avlanmaya dalmış bir bal porsuğuna gizlice sokulup onu kıskıvrak yakaladı. Bir gözü kör ve birçok dişi dökük olan sıska dişi porsuk yine de leoparla 50 dakikadan fazla boğuştu. Avını alt edip kumulun yukarısına doğru sürükleyen leopar öylesine yorgun düşmüştü ki bir ağacın dibine çöküverdi ve yemeye koyulmadan önce uzun bir süre bekleyip soluklandı.
Yeni Bilgiler Ağda
Araştırmacı Keith (üstte) ve Colleen Begg yaban ortamda bal porsuklarına yönelik uzun süreli bir inceleme çerçevesinde Afrika'nın güney kesimindeki Kgalagadi Sınır Ötesi Parkı'nda yaklaşık 6.000 saat geçirerek bu küçük ama yırtıcı etçil hayvanları belgelediler. Bazı ölçümler yapmak ve küçük doku örnekleri almak amacıyla yakalanan porsuklar kısa bir süre için ilaçla yatıştırıldı. Yirmi beş hayvana sürekli izlenmelerine olanak verecek telsizli tasmalar takıldı (ve çalışmanın sonunda hepsi çıkarıldı). Begg çifti her bir bal porsuğunun olağanüstü geniş bir alanda dolaştığını saptadı. Dişiler yiyecek ve barınak ararken 130 kilometrekareyi aşkın bir sahayı kullanıyorlar. Erişkin erkekler ise bazen 760 kilometre kareye varan alanlarda devriye geziyorlar.
Fotoğraf: Colleen ve Keith Begg
N.Geographic tr.
Bunu Biliyor muydunuz?
Porsuk Tarzı Annelik
Yavrusunun ihtiyaçlarına göz kulak olmak dişi bal porsuğuna düşer. Yavruların bir yılı aşkın bir süre anne bakımına muhtaç olması nedeniyle bu iş epey zahmetli olabilir. Dişi bal porsuklarının avcılıkta erkekler kadar becerikli olmasına karşın cinsiyetler arasında büyük bir farklılık var .
Daha iri cüsselerinden dolayı erkeklerin günlük yiyecek tüketimi dişilere oranla daha fazla. Ama Colleen ve Keith Begg'in saptadığı gibi her gün yoğun yem arayışına ayrılan süre bakımından aralarında önemli bir fark yok. Erkekler elde ettikleri bütün yiyecekleri yerken bakıma muhtaç bir yavruyla dolaşan dişiler “iki can için yem bulmak” durumunda kalır. Üç ila altı aylık bir yavru annesinin topladığı yiyeceklerin dörtte birini tüketir. Altı aydan sonra ise kendi başının çaresine bakacak duruma gelene kadar bu miktarın yarısını yer. Üstelik yem arayışı zorlu bir uğraş. Bunu özellikle göze batacak şekilde sıkça görmeniz mümkün: Dişi bal porsukları iki ila üç kilo daha ağır ama beslenmek için hâlâ kendilerine muhtaç erkek yavrularla birlikte dolaşıyorlar.
Sansargiller ailesinden Avrupa Asya ve Amerika’da yeraltı dehlizlerinde yaşayan tilki büyüklüğünde bir memeli. Tombul gövdeli kısa bacaklıdır. Postu uzun ve sert kıllarla örtülüdür. Uzun tırnakları sayesinde usta bir kazıcıdır. Birkaç çıkışı olan inler kazarak burada barınır. Çok odalı karmaşık tünelli yuvalarına havalandırma delikleri açmayı ihmal etmez. Yuvasını kuru yaprak ve otlarla döşeyerek gündüzleri uyur. Gece yuvasından çıkarak avlanır. Ürkek ve tedbirlidir. Koku alma duyusu çok hassastır. Yavaş ve sessiz yürür. Engerek yılanlarının baş düşmanıdır.
Genel olarak bitki kökü tahıl küçük memeliler bal yumuşakçalar solucanlar ağaç kurdu böcek ve palamut dahil her şeyi yer. Kötü kokmasına rağmen son derece temiz bir hayvandır. Yuvasında kullandığı ot ve yaprakları her gece dışarı çıkararak havalandırır. Sabah olmadan tekrar yuvaya taşır. Dışkılarını özel çukurlara yaparlar. Âile fertlerinden biri ölünce onu gömerek örterler.
Avrupa porsukları toplu halde yaşamayı severler. Birkaç grup bir arada bulunabilir. Emniyetli zamanlarda eşler ve yavrular birbirinin üzerinden atlayarak şakalaşırlar. Anüs çevresindeki bezlerden salgılanan pis kokulu sıvı ile avlanma alanlarını işaretlerler ve yerdeki bu kokuyu takip ederek rahatça yuvalarına dönerler. Koku ayrıca yabancı cinsler için ikaz işaretidir. Üreme devrelerinde de karşı cinsleri etkileyici özelliği vardır. Kuzeydeki porsuklar kış uykusuna yatarlar. Ilıman bölgelerde yaşayanlar yağlı vücutlarıyla kışın sakin bir hayat geçirirler.
Porsuk zararlı bir hayvan olarak tanındığından acımasızca avlanır. Köpeklerle takip edilerek ininde kıstırılır. Yuvasına duman gönderilerek çıkmaya mecbur edilir. Oysa porsuğun kimseye zarar vermeden hayatını devam ettirmesi en büyük özelliğidir. Kemiricileri ve zararlı birçok böcekleri avladığından bahçıvan ve çiftçilere zarardan çok faydası vardır. Buğday tarlalarına bazan ziyan verdiğinden kötü yönde şöhret olmuştur. Kılından elbise fırçaları yapılır. Kuyruklu tüylerinden kaliteli traş fırçaları îmal edilir. Kolaylıkla ehlileştirilebilir.
Amerikan porsuğunun çok ilgi çekici bir kabiliyeti vardır. Toprak üzerinde gezerken yer sincaplarının veya solucan gibi canlıların toprak altında bulundukları kısmı tespit edebilirler. Tam üzerlerinden bir kuyu kazarak onları yuvalarında avlar. Hesabında hata yaptığı pek enderdir. Dört ayağını birden kullanarak birkaç saniye içinde toprak altına girerek kaybolur. Köşeye kıstırıldığında kaçmaz. Keskin tırnakları ile kendini hırsla savunur.
Malaya porsuğunun bütün vücudu kahverengi veya siyahtır. Sumatra Cava ve Borneo’da bol rastlanır. Gelincik porsuk (veya Borneo porsuğu) en küçük porsuk türüdür. Tünel kazabildiği gibi ağaçlara da ustalıkla tırmanır. Hint porsuğunun sırtı beyaz karın ve ayakları siyahtır. Bala çok düşkündür. Kılavuz kuşu daldan dala atlayarak onu yabanî arı kovanlarına götürür. Hint porsuğu balla karnını doyurduktan sonra kılavuz kuşu kalanları ve balmumunu yer.
Porsuklar genellikle ilkbahar ve yaz aylarında eşleşir. Dişi 5-6 ay sonra yeraltı ininde 3-5 yavru dünyaya getirir. Yavrular ancak 2 ay sonra toprak yüzeyine çıkarak anneleriyle dolaşır. Yurdumuzda en çok Antalya bölgesinde porsuk avlanmaktadır.
Kalahari Çölü alacakaranlıkla yavaş yavaş serinlerken bir bal porsuğu ve yavrusu yiyecek aramaya başlıyor. Onlar yaklaşık dört yıl boyunca davranışlarını belgelediğimiz onlarca porsuktan sadece ikisi.
Güney Afrika ve Botsvana'nın ortak sorumluluğu altındaki Kgalagadi Sınır Ötesi Parkı'nda 1500 kilometre karelik bir araştırma alanı belirledik ve bu alanda yabani porsuk davranışlarını gözlemleyerek yaklaşık 6000 saat geçirdik. Pretoria Üniversitesi Memeli Araştırma Enstitüsü ve Nesli Tehlikede Olan Yaban Hayatını Koruma Vakfı'ndan aldığımız destekle yürüttüğümüz bu araştırma süresince düşmanlarıyla karşı karşıya gelişlerini çiftleşmelerini yavrularını büyütmelerini ve böceklerden sürüngenlere avlanma yöntemlerini izledik.
Bal porsukları zor koşullara dayanabilmeleriyle ünlü. Ama biz “yok edilemez”likten çok uzak olduklarını gördük. Aslanlar ve leoparlar onları öldürüyor. Arı kovanlarını yağmalamak için duydukları dayanılmaz istek yaşamlarını tehliaaae atıyor. Porsukların kovanlarına zarar verdiğinden şüphelenen bazı bal üreticileri onları vuruyor ya da zehirliyor. Dişiler daha önceleri düşünülenin aksine bir defada birden çok değil sadece bir yavru dünyaya getiriyor. Bir yıldan uzun bir süre yavrularına baksalar da tüm yavruların yarısı ya yırtıcılara yem oluyor ya da açlığa yenik düşüyor ve bağımsızlıklarını kazanamadan ölüyor.
İri bir pal porsuğu bu fotoğraftaki gibi yaklaşık iki metre boyunda bir yılanı yarım saate kalmadan mideye indirebilir. Yılanlar hatta kobra ve şişen engerek gibi zehirli türler görece düşük bir avlanma zahmeti karşılığında porsuklara bol miktarda et sağlar. Nasıl bir fizyolojiye dayandığı henüz anlaşılmamış olsa da bal porsukları göründüğü kadarıyla son derece toksik zehirlerin etkilerine karşı güçlü dirence sahip. Yılan saldırganı ısırmayı başarsa bile aç bir porsuğun elinden nadiren kurtulur.
Tümsekteki Kral
Akşam yemeği için toprağı kazarken oluşturduğu kum yığınında yüzükoyun yatan bu erkek bal porsuğu yakaladığı bir gerbili yerken görülüyor. Yeraltında yuva yapan bu küçük kemirgenler bütün yıl boyunca temel bir besin kaynağını oluşturur; ama bal porsukları ufacık böceklerden neredeyse üçte bir ağırlıkta olan Pedetes capensis'e kadar 60 kadar farklı türü avlar. Ağırlıkları on kiloyu bulan erişkin erkek porsuklar her gün bir kilodan fazla yiyeceğe gerek duyar. Ortalama altı kilo olan dişiler ise günde bir kiloya yakın et tüketir ve ayrıca yavrusunu beslemek için daha fazla yem avlaması gerekir.
Ava Giderken Avlanmak
Bu leopar gün ortasında yaklaşan tehliaaai sezemeyecek kadar avlanmaya dalmış bir bal porsuğuna gizlice sokulup onu kıskıvrak yakaladı. Bir gözü kör ve birçok dişi dökük olan sıska dişi porsuk yine de leoparla 50 dakikadan fazla boğuştu. Avını alt edip kumulun yukarısına doğru sürükleyen leopar öylesine yorgun düşmüştü ki bir ağacın dibine çöküverdi ve yemeye koyulmadan önce uzun bir süre bekleyip soluklandı.
Yeni Bilgiler Ağda
Araştırmacı Keith (üstte) ve Colleen Begg yaban ortamda bal porsuklarına yönelik uzun süreli bir inceleme çerçevesinde Afrika'nın güney kesimindeki Kgalagadi Sınır Ötesi Parkı'nda yaklaşık 6.000 saat geçirerek bu küçük ama yırtıcı etçil hayvanları belgelediler. Bazı ölçümler yapmak ve küçük doku örnekleri almak amacıyla yakalanan porsuklar kısa bir süre için ilaçla yatıştırıldı. Yirmi beş hayvana sürekli izlenmelerine olanak verecek telsizli tasmalar takıldı (ve çalışmanın sonunda hepsi çıkarıldı). Begg çifti her bir bal porsuğunun olağanüstü geniş bir alanda dolaştığını saptadı. Dişiler yiyecek ve barınak ararken 130 kilometrekareyi aşkın bir sahayı kullanıyorlar. Erişkin erkekler ise bazen 760 kilometre kareye varan alanlarda devriye geziyorlar.
Fotoğraf: Colleen ve Keith Begg
N.Geographic tr.
Bunu Biliyor muydunuz?
Porsuk Tarzı Annelik
Yavrusunun ihtiyaçlarına göz kulak olmak dişi bal porsuğuna düşer. Yavruların bir yılı aşkın bir süre anne bakımına muhtaç olması nedeniyle bu iş epey zahmetli olabilir. Dişi bal porsuklarının avcılıkta erkekler kadar becerikli olmasına karşın cinsiyetler arasında büyük bir farklılık var .
Daha iri cüsselerinden dolayı erkeklerin günlük yiyecek tüketimi dişilere oranla daha fazla. Ama Colleen ve Keith Begg'in saptadığı gibi her gün yoğun yem arayışına ayrılan süre bakımından aralarında önemli bir fark yok. Erkekler elde ettikleri bütün yiyecekleri yerken bakıma muhtaç bir yavruyla dolaşan dişiler “iki can için yem bulmak” durumunda kalır. Üç ila altı aylık bir yavru annesinin topladığı yiyeceklerin dörtte birini tüketir. Altı aydan sonra ise kendi başının çaresine bakacak duruma gelene kadar bu miktarın yarısını yer. Üstelik yem arayışı zorlu bir uğraş. Bunu özellikle göze batacak şekilde sıkça görmeniz mümkün: Dişi bal porsukları iki ila üç kilo daha ağır ama beslenmek için hâlâ kendilerine muhtaç erkek yavrularla birlikte dolaşıyorlar.