Archangelll
New member
YILAN SOKMALARI
Zehirli yılan ısırığı: Isırılan yerde nal gibi yarım ay şeklinde diş izlerinin üstünde, yan yana iki tane delici yara yer alır. Karşılıklı olan bu yara zehir dişlerine aittir. İki zehir dişi arasında ki mesafe genişse , yılanın büyük olduğunu belirtir.
Zehirsiz yılan ısırığı: Isırılan yerde sadece yarım ay şeklinde normal diş izleri vardır. Zehirsiz yılanda zehir dişleri izine rastlanmaz.
BELİRTİLER
Yılanın türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına, ısırılan bölgenin yerine ve derinliğine, ısırık sayısına ve enjekte edilen zehrin miktarına bağlıdır.
Lokal belirtiler: Isırılan yerde yukarda açıklandığı gibi diş izleri vardır. Morarma diş izlerini gizleyebilir. 1-36 saat içinde oluşan ödem, ağrı, peteşi, ekimoz, organda fonksiyon kaybı ve ısırıktan 16-36 saat sonra nekroz oluşumu görülür. Ağrı, süratli şişme, morarma zehirli yılan ısırığını tespitte yeterlidir.
Sistemik belirtiler: Bulantı, kusma,terleme, senkop (bayılma), paralizi, hastanın ağzında metalik yada kauçuk tadı, hipotansiyon, taşikardi, aşırı tükürük salgıma, konuşma güçlüğü, görme bozukluğu, kas seğirmeleri, parastezi (gerçek dışı ve anormal duyu hissi), burun kanaması, idrar, dışkı ya da tükürükte kan, pitozis ve nöbetler görülebilir. Hemoraji, böbrek yetmezliği ve hipovolemik şok yaşamı tehdit eden reaksiyonlardır.
İLK YARDIM
Hasta sırt üstü yatırılır ve kesinlikle ısırılan kısmı oynatılmaz. Isırılan yer kalp seviyesinin yukarısına kaldırılmaz. Yaralı bölge sabitleştirilerek hareketi kısıtlanır. Zehrin kana karışmasını önlemek için ısırılan yerin hemen 3-5 cm üzerinden ve altından turnike uygulanır. Turnikenin sıkılığı yüzeysel kan ve lenf dolaşımını durduracak sıklıkta olması yeterlidir.Turnike yerine 8-10 cm genişliğinde her çeşit bant kullanılır. Şişme ve lokal belirtiler bandajın üst ve alt tarafına geçmişse hemen bandajlar bu şişliğin üzerinden tekrar, birinci bandajı çıkarmadan ikinci bandaj uygulanır. Bandaj uygulandıktan sonra hasta sakin ve emin bir yere alınır. Burada ısırma zamanı bir saatten az ise hastaya insisyon yapılır. Bunun için; ucu kibritle yakılmış ve ya antiseptikle şilinmiş çakı bıçağı ile zehrin yoğun bulunduğu yere veya yaralı bölgenin üstünden,vücut eksenine paralel olarak (önemli damar ve sinirlerin kesilmemesi için) kesilir ve üstten sıkıştırılarak emilirse zehrin % 25-30'u emilmiş olur.Uygulamayı yapan kişinin ağzında yara, dişinde çürük bulunmamalı, varsa ağız önceden zeytinyağı ile çalkalanırsa zehrin etkisi ağız mukozasına zarar veremez. Emilen kan hemen tükürülmelidir.İşleme en az yarım saat devam edilir.Tıbbi tedavi sağlanıncaya kadar zaman zaman emilme işlemi sürdürülmelidir.Sokulan yere buz uygulanması ağrıyı azaltır, yayılmayı önler. Şoka karşı önlem alınır. Hastanın sıcak tutulması, şişmenin yavaşlaması için ısırılan yere soğuk bandaj uygulanır.Zehrin yayılmasına mani olunmak amacıyla, uygulanan turnike, şişmenin fazla olması nedeniyle dolaşım tamamen durarak kangrene sebep olur. Bunun önlenmesi için her 15 dakikada bir turnike 1-2 saniye gevşetilir.
AKREP SOKMASI
Akrep sokması, toprakta çalışanlar arasında oldukça yaygındır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde zehirli akrepler bulunmaktadır. Genellikle elbiselerin ve ev eşyalarının içinde bulunur. Akrep, kuyruğu ucundaki zehir kesesi ve iğnesi ile sokularak zehirler.
BELİRTİLER
Sokulan yerde şiddetli ağrı, şişme ve kızarıklık vardır. Göz yaşarması, aksırık, tükürük salgısının artması ve ishal görülür. Zehrin hızla kana yayılması halinde, genel kramplar, bulantı, kusma, hipertansiyon, solunum yetmezliği, dolaşım yetmezliği ve kollaps gelişir.
İLK YARDIM
Sokulan yerin üstünden ve altından turnike veya bandaj uygulanarak zehrin kana ve lenfe yayılması önlenir. Yakılarak steril edilen bıçak veya jiletle kesilerek kan akıtılır. Kesilen yerden kan emilir. Kesi yerine karbonat bulamacı konursa ağrı durur. Lokal olarak permanganat veya amonyak sürülür.Sokulan yerin üzerine havluya sarılı buz torbası koyulur. Akrep sokan kişi yürütülmez ve hareket ettirilmez.Tıbbi tedavi için sağlık kuruluşuna sevk edilir.
ZEHİRLİ ÖRÜMCEK ISIRMASI
Zehirli örümcekler sokarak ya da zehirlerin gıda maddelerine karışması ile zehirlenmelere sebep olur.Tozlu kirli bina köşelerinde odun ve kereste yığınları arasında bulunur.
BELİRTİLER
Sokulan yerde ağrı, batının sertleşmesi ve ağrı, siyanoz, dispne vardır. Hastada bulantı, kusma, terleme ve kramp görülür.
İLK YARDIM
Isırılan yerin yukarısını bir eşarp veya mendille sıkılır. Buz ve yara üzerine yemek sodası eritilmiş suyla ıslatılmış bir bez konursa ağrı azalabilir.
Örümceğin soktuğu yere lokal olarak amonyak veya permanganat sürülür. Karbonat eriği veya sirke de aynı amaçla kullanılır.Tıbbi tedavi uygulanır.
ZEHİRLİ KENELER
Zehirli keneler, dişleri ile saçlı deriye yapışarak kan emerler. Emdikleri yerden kana zehir salgılarlar. Bu zehir, paralizlere yol açarak ölüm meydana getirir. Deriye yapışan kene bir gün sonra paralizi yapabilir. Paralizden önce kişide uyuşukluk ve uyku hali görülür.
Cilde kan emmek için yapışan keneler kolaylıkla ayrılmazlar. Zorla alınmak istenirse, baş kopabilir. Isırmakta olan keneyi yerinden almak için, yanmakta olan kibritin keneye yaklaştırılması gerekir. Isı ve ışık etkisiyle kene deriden uzaklaşır.
İlk Yardım: Akrep ve zehirli böcek sokmalarındaki ilk yardım prensipleri uygulanır.
ARI SOKMALARI
Arılar, kuyruk uçlarındaki iğneleri ile sokarlar. Bazı arıların iğneleri soktukları yerde kalır. Bu iğneler eğik olduklarından deriden çıkmazlar. Bir defa sokan arı ölür. İğnesini deriden çıkarabilen arı türleri de vardır. Bunlar defalarca iğnelerini kullanırlar. Özellikle yabancı arılar böyledir. Zehirleri formik asit içerir.
Arı, zehrini damara direkt olarak vermişse genel zehirlenme belirtileri ve kollaps daha çabuk gelişir. Kalp ve böbrek hastaları da arı sokmalarına karşı hassastırlar. Arı ağız içinden sokarsa ödem yaparak asfeksiye yol açar.
Yaban arıları, bal arılarından daha tehlikelidir. Aşırı duyarlılık sonucu şok gelişimine ve ölüme sebep olabilir.
BELİRTİLER
Arının soktuğu yerde kızarıklık, şişme, şiddetli ağrı, kaşınma vardır. Ağrı kısa zaman sonra azalmaya başlar, ödemli deri kızarır ve üç gün süren kaşınma olur.
Uyuşma, bulantı, kusma baş dönmesi, baş ağrısı, ateş yükselmesi, dispne (solunum güçlüğü), kalp çarpıntısı, düşük tansiyon, baygınlık, şok ve ölüm meydana gelir.
İLK YARDIM
Dezenfekte edilmiş bir iğneyle arının iğnesi deriden hemen çıkarılır, bölgenin hareketi kısıtlanır. Yaraya sirke, buz ya da yatıştırıcı bir krem sürülür. Bunların hiçbiri yoksa, yanan bir sigaranın ateşini mümkün olduğunca yaklaştırılır.
Sokulan yere amonyak, karbonat, iyot veya permanganat sürülür. Bunların olmadığı yerde lokal olarak soğan, sarımsak veya maydanoz uygulanır. Eşek arısı (yabani arı) sokmaları alkali karakterde olduğundan sirke veya limon suyu uygulanır.
Ağız içinde arı sokması olduğunda, ağız tuzlu su ile gargara yapılır. Tuzlu su azar azar yutulur.
Hava yolları açıklığı, solunum ve dolaşım sağlanır. Baş yükseltilir.
Gerekirse, hastanede, antihistaminik, lokal anestezik, kalsiyum, kafein, adrenalin ve kortizonla tıbbi tedavi yapılır.
KORUNMA VE ÖNLEMLER
Eğer arı sokmasına karşı aşırı duyarlılığınız varsa aşağıdaki önlemleri uygulayarak arı sokması riskini azaltabilirsiniz:
Parlak renkli, beyaz veya pastel giysiler giymeyin.
Çiçek kokulu kozmetik veya parfümler kullanmayın.
Yemek kokusu arıları cezbeder. Bu nedenle dışarıda yemek yerken veya pişirirken dikkatli olun.
Arı sokmasına karşı aşırı duyarlılığı olan kişiler, yanlarında her zaman bir enjektör ile Adrenalin ampul ve Dekort flakon bulundurmalıdırlar.
KÖPEK ISIRMALARI
Yaranın büyüklüğüne ısırılan bölgenin özelliğine göre ciddiyeti değişir. Hayvanın aşılı olup olmaması, ısırma sonrasında ne kadar süre geçtiği ve ısırılan kişinin kuduz ve tetanos aşılarının olup olması önemlidir.
BELİRTİLER
Isırılan bölgede deri bütünlüğü bozulur. Ağrı ve şişme vardır.
İLK YARDIM
Yaralı bölge antiseptikli solüsyonla temizlenir. Sabunla temizlenir, serum fizyolojikle yıkanır. Ölü dokular temizlenir. Steril gazlı bezle kapatılır. Tıbbi tedavi için sevk edilir.
SUDA YAŞAYAN HAYVANLARIN SOKMASI
Bu tip sokmalarda enfeksiyon riski daha fazladır. Isıran hayvanın özelliğine göre belirtiler değişir.
BELİRTİLER
Asit yaraları, delinme yaraları, toksinlerle de kardiyovasküler, solunum ve nörolojik komplikasyonlara yol açar.
İLK YARDIM
Hava yolu açık tutulur. Solunum ve dolaşım devamlılığı sağlanır.
Isırıklarda; yaranın yeri ve büyüklüğüne göre oksijenle ve bol serum fizyolojikle yıkanır.
Sokmalarda; bölge bol serum fizyolojikle yıkanır. Zehri inaktive etmesi için yaranın üstüne 6-8 dakika alkol uygulanır.
Diken batmalarında; bu dikenler ısıya duyarlı olduğundan 30 derece kadar sıcak suyla yıkanır. Cilt alkol veya metilen mavisi ile pansuman yapılır, tıraş köpüğü ile tıraş edilir, talk pudrası sürülerek böylece ciltteki zehir inaktive olur. Pansuman ve tetanos profilarsisi için sağlık kuruluşuna sevk edilir.
Denizanası ısırması; Öncelikle dokundukları yeri ellememeye ve kaşımamaya özen gösterilir. Deniz suyuyla yıkanır. Değen yere sirke dökülür.
Zehirli yılan ısırığı: Isırılan yerde nal gibi yarım ay şeklinde diş izlerinin üstünde, yan yana iki tane delici yara yer alır. Karşılıklı olan bu yara zehir dişlerine aittir. İki zehir dişi arasında ki mesafe genişse , yılanın büyük olduğunu belirtir.
Zehirsiz yılan ısırığı: Isırılan yerde sadece yarım ay şeklinde normal diş izleri vardır. Zehirsiz yılanda zehir dişleri izine rastlanmaz.
BELİRTİLER
Yılanın türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına, ısırılan bölgenin yerine ve derinliğine, ısırık sayısına ve enjekte edilen zehrin miktarına bağlıdır.
Lokal belirtiler: Isırılan yerde yukarda açıklandığı gibi diş izleri vardır. Morarma diş izlerini gizleyebilir. 1-36 saat içinde oluşan ödem, ağrı, peteşi, ekimoz, organda fonksiyon kaybı ve ısırıktan 16-36 saat sonra nekroz oluşumu görülür. Ağrı, süratli şişme, morarma zehirli yılan ısırığını tespitte yeterlidir.
Sistemik belirtiler: Bulantı, kusma,terleme, senkop (bayılma), paralizi, hastanın ağzında metalik yada kauçuk tadı, hipotansiyon, taşikardi, aşırı tükürük salgıma, konuşma güçlüğü, görme bozukluğu, kas seğirmeleri, parastezi (gerçek dışı ve anormal duyu hissi), burun kanaması, idrar, dışkı ya da tükürükte kan, pitozis ve nöbetler görülebilir. Hemoraji, böbrek yetmezliği ve hipovolemik şok yaşamı tehdit eden reaksiyonlardır.
İLK YARDIM
Hasta sırt üstü yatırılır ve kesinlikle ısırılan kısmı oynatılmaz. Isırılan yer kalp seviyesinin yukarısına kaldırılmaz. Yaralı bölge sabitleştirilerek hareketi kısıtlanır. Zehrin kana karışmasını önlemek için ısırılan yerin hemen 3-5 cm üzerinden ve altından turnike uygulanır. Turnikenin sıkılığı yüzeysel kan ve lenf dolaşımını durduracak sıklıkta olması yeterlidir.Turnike yerine 8-10 cm genişliğinde her çeşit bant kullanılır. Şişme ve lokal belirtiler bandajın üst ve alt tarafına geçmişse hemen bandajlar bu şişliğin üzerinden tekrar, birinci bandajı çıkarmadan ikinci bandaj uygulanır. Bandaj uygulandıktan sonra hasta sakin ve emin bir yere alınır. Burada ısırma zamanı bir saatten az ise hastaya insisyon yapılır. Bunun için; ucu kibritle yakılmış ve ya antiseptikle şilinmiş çakı bıçağı ile zehrin yoğun bulunduğu yere veya yaralı bölgenin üstünden,vücut eksenine paralel olarak (önemli damar ve sinirlerin kesilmemesi için) kesilir ve üstten sıkıştırılarak emilirse zehrin % 25-30'u emilmiş olur.Uygulamayı yapan kişinin ağzında yara, dişinde çürük bulunmamalı, varsa ağız önceden zeytinyağı ile çalkalanırsa zehrin etkisi ağız mukozasına zarar veremez. Emilen kan hemen tükürülmelidir.İşleme en az yarım saat devam edilir.Tıbbi tedavi sağlanıncaya kadar zaman zaman emilme işlemi sürdürülmelidir.Sokulan yere buz uygulanması ağrıyı azaltır, yayılmayı önler. Şoka karşı önlem alınır. Hastanın sıcak tutulması, şişmenin yavaşlaması için ısırılan yere soğuk bandaj uygulanır.Zehrin yayılmasına mani olunmak amacıyla, uygulanan turnike, şişmenin fazla olması nedeniyle dolaşım tamamen durarak kangrene sebep olur. Bunun önlenmesi için her 15 dakikada bir turnike 1-2 saniye gevşetilir.
AKREP SOKMASI
Akrep sokması, toprakta çalışanlar arasında oldukça yaygındır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde zehirli akrepler bulunmaktadır. Genellikle elbiselerin ve ev eşyalarının içinde bulunur. Akrep, kuyruğu ucundaki zehir kesesi ve iğnesi ile sokularak zehirler.
BELİRTİLER
Sokulan yerde şiddetli ağrı, şişme ve kızarıklık vardır. Göz yaşarması, aksırık, tükürük salgısının artması ve ishal görülür. Zehrin hızla kana yayılması halinde, genel kramplar, bulantı, kusma, hipertansiyon, solunum yetmezliği, dolaşım yetmezliği ve kollaps gelişir.
İLK YARDIM
Sokulan yerin üstünden ve altından turnike veya bandaj uygulanarak zehrin kana ve lenfe yayılması önlenir. Yakılarak steril edilen bıçak veya jiletle kesilerek kan akıtılır. Kesilen yerden kan emilir. Kesi yerine karbonat bulamacı konursa ağrı durur. Lokal olarak permanganat veya amonyak sürülür.Sokulan yerin üzerine havluya sarılı buz torbası koyulur. Akrep sokan kişi yürütülmez ve hareket ettirilmez.Tıbbi tedavi için sağlık kuruluşuna sevk edilir.
ZEHİRLİ ÖRÜMCEK ISIRMASI
Zehirli örümcekler sokarak ya da zehirlerin gıda maddelerine karışması ile zehirlenmelere sebep olur.Tozlu kirli bina köşelerinde odun ve kereste yığınları arasında bulunur.
BELİRTİLER
Sokulan yerde ağrı, batının sertleşmesi ve ağrı, siyanoz, dispne vardır. Hastada bulantı, kusma, terleme ve kramp görülür.
İLK YARDIM
Isırılan yerin yukarısını bir eşarp veya mendille sıkılır. Buz ve yara üzerine yemek sodası eritilmiş suyla ıslatılmış bir bez konursa ağrı azalabilir.
Örümceğin soktuğu yere lokal olarak amonyak veya permanganat sürülür. Karbonat eriği veya sirke de aynı amaçla kullanılır.Tıbbi tedavi uygulanır.
ZEHİRLİ KENELER
Zehirli keneler, dişleri ile saçlı deriye yapışarak kan emerler. Emdikleri yerden kana zehir salgılarlar. Bu zehir, paralizlere yol açarak ölüm meydana getirir. Deriye yapışan kene bir gün sonra paralizi yapabilir. Paralizden önce kişide uyuşukluk ve uyku hali görülür.
Cilde kan emmek için yapışan keneler kolaylıkla ayrılmazlar. Zorla alınmak istenirse, baş kopabilir. Isırmakta olan keneyi yerinden almak için, yanmakta olan kibritin keneye yaklaştırılması gerekir. Isı ve ışık etkisiyle kene deriden uzaklaşır.
İlk Yardım: Akrep ve zehirli böcek sokmalarındaki ilk yardım prensipleri uygulanır.
ARI SOKMALARI
Arılar, kuyruk uçlarındaki iğneleri ile sokarlar. Bazı arıların iğneleri soktukları yerde kalır. Bu iğneler eğik olduklarından deriden çıkmazlar. Bir defa sokan arı ölür. İğnesini deriden çıkarabilen arı türleri de vardır. Bunlar defalarca iğnelerini kullanırlar. Özellikle yabancı arılar böyledir. Zehirleri formik asit içerir.
Arı, zehrini damara direkt olarak vermişse genel zehirlenme belirtileri ve kollaps daha çabuk gelişir. Kalp ve böbrek hastaları da arı sokmalarına karşı hassastırlar. Arı ağız içinden sokarsa ödem yaparak asfeksiye yol açar.
Yaban arıları, bal arılarından daha tehlikelidir. Aşırı duyarlılık sonucu şok gelişimine ve ölüme sebep olabilir.
BELİRTİLER
Arının soktuğu yerde kızarıklık, şişme, şiddetli ağrı, kaşınma vardır. Ağrı kısa zaman sonra azalmaya başlar, ödemli deri kızarır ve üç gün süren kaşınma olur.
Uyuşma, bulantı, kusma baş dönmesi, baş ağrısı, ateş yükselmesi, dispne (solunum güçlüğü), kalp çarpıntısı, düşük tansiyon, baygınlık, şok ve ölüm meydana gelir.
İLK YARDIM
Dezenfekte edilmiş bir iğneyle arının iğnesi deriden hemen çıkarılır, bölgenin hareketi kısıtlanır. Yaraya sirke, buz ya da yatıştırıcı bir krem sürülür. Bunların hiçbiri yoksa, yanan bir sigaranın ateşini mümkün olduğunca yaklaştırılır.
Sokulan yere amonyak, karbonat, iyot veya permanganat sürülür. Bunların olmadığı yerde lokal olarak soğan, sarımsak veya maydanoz uygulanır. Eşek arısı (yabani arı) sokmaları alkali karakterde olduğundan sirke veya limon suyu uygulanır.
Ağız içinde arı sokması olduğunda, ağız tuzlu su ile gargara yapılır. Tuzlu su azar azar yutulur.
Hava yolları açıklığı, solunum ve dolaşım sağlanır. Baş yükseltilir.
Gerekirse, hastanede, antihistaminik, lokal anestezik, kalsiyum, kafein, adrenalin ve kortizonla tıbbi tedavi yapılır.
KORUNMA VE ÖNLEMLER
Eğer arı sokmasına karşı aşırı duyarlılığınız varsa aşağıdaki önlemleri uygulayarak arı sokması riskini azaltabilirsiniz:
Parlak renkli, beyaz veya pastel giysiler giymeyin.
Çiçek kokulu kozmetik veya parfümler kullanmayın.
Yemek kokusu arıları cezbeder. Bu nedenle dışarıda yemek yerken veya pişirirken dikkatli olun.
Arı sokmasına karşı aşırı duyarlılığı olan kişiler, yanlarında her zaman bir enjektör ile Adrenalin ampul ve Dekort flakon bulundurmalıdırlar.
KÖPEK ISIRMALARI
Yaranın büyüklüğüne ısırılan bölgenin özelliğine göre ciddiyeti değişir. Hayvanın aşılı olup olmaması, ısırma sonrasında ne kadar süre geçtiği ve ısırılan kişinin kuduz ve tetanos aşılarının olup olması önemlidir.
BELİRTİLER
Isırılan bölgede deri bütünlüğü bozulur. Ağrı ve şişme vardır.
İLK YARDIM
Yaralı bölge antiseptikli solüsyonla temizlenir. Sabunla temizlenir, serum fizyolojikle yıkanır. Ölü dokular temizlenir. Steril gazlı bezle kapatılır. Tıbbi tedavi için sevk edilir.
SUDA YAŞAYAN HAYVANLARIN SOKMASI
Bu tip sokmalarda enfeksiyon riski daha fazladır. Isıran hayvanın özelliğine göre belirtiler değişir.
BELİRTİLER
Asit yaraları, delinme yaraları, toksinlerle de kardiyovasküler, solunum ve nörolojik komplikasyonlara yol açar.
İLK YARDIM
Hava yolu açık tutulur. Solunum ve dolaşım devamlılığı sağlanır.
Isırıklarda; yaranın yeri ve büyüklüğüne göre oksijenle ve bol serum fizyolojikle yıkanır.
Sokmalarda; bölge bol serum fizyolojikle yıkanır. Zehri inaktive etmesi için yaranın üstüne 6-8 dakika alkol uygulanır.
Diken batmalarında; bu dikenler ısıya duyarlı olduğundan 30 derece kadar sıcak suyla yıkanır. Cilt alkol veya metilen mavisi ile pansuman yapılır, tıraş köpüğü ile tıraş edilir, talk pudrası sürülerek böylece ciltteki zehir inaktive olur. Pansuman ve tetanos profilarsisi için sağlık kuruluşuna sevk edilir.
Denizanası ısırması; Öncelikle dokundukları yeri ellememeye ve kaşımamaya özen gösterilir. Deniz suyuyla yıkanır. Değen yere sirke dökülür.