Øguz
Altın Üye
- Katılım
- 20 Ağu 2007
- Mesajlar
- 4,147
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
Gıda Katkı Maddeleri (E101, E102 ....) E120 Cochineal (Sağlığını Önemveren Herkes Okumalı)
E120'yi özellikle google araştırmanızı öneririm. Coca Cola'nın içinde bulunan bir böcek türünden elde edilen katkı maddesidir.
Hazır gıdalarda, bisküvilerde, bebek mamalarında, Ketçaplardan ve bir çok üründe katkı maddeleri kullanılmaktadır. Bunlardan bir kısmı sağlığa zararlı, bir kısmı çok tehlikeli, bir kısmı sağlığa zararsız olduğu düşünülüyor, bir kısmı kansorejen, bir kısmı allerjik etki göstermektedir. Bide daha tam olarak çözülememiş, insan için zararı olup olmadığı tespit edilen gıda katkı maddeleri vardır.
Son yıllarda, özellikle tüketici haklarını ilgilendiren ve en çok tartışılan konulardan biri de hergün tükettiğimiz hazır yiyecek ürünlerinde bulunan katkı maddeleri. Bunları hepimiz her zaman her yerde tüketiyoruz; hatta içinde yaşadığımız toplum şartları da bir yerde bunu gerektiriyor diyebiliriz. Sağlıklı beslenmeye özen gösteren kişiler bile- bir kap meyveli yoğurt ya da kuru meyve yerken örneğin- birtakım kimyasal maddeleri de beraberinde tüketiyor.Kuşkusuz bu katkı maddelerinin hepsi insan sağlığına zaralı değil. Ayrıca bu katkı maddelerinden haberdar olan birçok kişi bu ürünleri bilinçli olarak tüketmekten rahatsız olmamaktadır- sigara içenlerin durumunda olduğu gibi. Bu yazının amacı, bu konuda bilinçlenmek isteyen ya da biraz olsun bilgi sahibi olmak isteyen tüketicilere yardımcı olabilmek. Ben kişisel olarak bu katkı maddeleriyle bir alerji sorunu sonucunda tanıştım; bu yüzden herkesin bu konuda bilgi sahibi olması gerektiğine inanıyorum. Sorun, bugüne kadar Türkiye'de tüketicilere neyin zararlı neyin zararsız olduğunun açık bir şekilde duyurulmamış olması. Yoksa bu katkı maddelerinin tüketilmesi veya tüketilmemesi tamamen bireyin tercihine kalmış birşey. Yani asıl önemli olan tercih edebilme hakkımızın olması!
Son 30 yıldır gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, yiyecek maddelerinde kullanılan katkı maddelerinde tam bir patlama olmuştur. Örneğin sadece İngiltere'de bir yıl içinde kullanılan katkı maddelerinin toplam ağırlığının iki yüz bin tonu geçtiği sanılıyor. Çoğu aroma/lezzetlendirici olmak üzere toplam altı bin civarında katkı maddesi bulunuyor. Bu maddelerin tüketimi arttıkça, bazı rahatsızlıklarla olan bağlantılara yönelik bulgular da ortaya çıkmıştır. Bunların içinde en sıkça görülenleri egzema,astım,başağrısı,alerjik kaşıntılar,gastrik rahatsızlıklar,ishal,(özellikle çocuklarda) hiperaktiflik ve aşırı duyarlılık (hypersensitivity vb. Örneğin İngiltere bugün Avrupa'nın en hasta ülkesi konumunda; ayrıca bu ülkedekikanser vakalarının sayısı dünyanın en üst sıralarında yer almaktadır. Ne yazık ki dünyanın çeşitli devletleri, bu konuda artırılması ve geliştirilmesi gereken araştırmalara ve birtakım gıda komitelerinin uyarılarına sırt çevirmektedir. Gerçek şu ki, son iki,üç nesil bir nevi 'denek'olarak kullanılmaktadır.
Bu maddelerin güvenli olup olmadığını anlamak için hayvanlar(özellikle fareler) kullanılmıştır; ancak hayvanlar insan değil ki onlara kendilerini nasıl hissetiklerini soralım.(Başınız ağrıyor mu? Mideniz bulanıyormuş gibi!) Ayrıca insanlarla hayvanların biyokimyasal ve genetik yapıları farklı olduğu için varılan sonuçlar son derece yanıltıcı olabiliyor. Bir örnek:insanlar thalidomide ilacından, farelerden yüz kat, maymunlardansa yirmi kat daha duyarlı olup çok daha fazla etkilenmektedirler. Diğer bir nokta da, bu katkı maddelerinin 'kokteyl etkisi'nin araştırılmaması.İki madde üzerinde birden yapılan ender bir araştırma sonucunda,sodyum sülfit(E221) ile benzoik asidin(E210)etkileri karşılaştırıldıklarında,ayrı olarak tek başlarına verdikleri sonuçlardan çok daha ciddi olduğu ortaya çıkmış.
Şunu da kabul etmek gerekir ki, katkı maddeleri doğal yaşamımızın mucizeleri arasında. Emülgatörler, düzenleyiciler(stabilitör),katılaştırıcılar,jöleleştirici maddeler, ayırıcılar(anti-caking agents) ve boyalar sayesinde yiyecekler dipdiri yapılarıyla, capcanlı renkleriyle, parlak soslarıyla gözümüze çok daha çekici görünecektir. Bu maddelerle artık hiçbir şey imkansız değil. Günümüz dünyasında bir gıdanın raf ömrünün bir yıl, iki yıl ya da bilmem kaç yıl daha uzaması artık insan sağlığından çok daha önemli. Size abartılı ama ne yazık ki gerçek bir örnek, bir paket hazır tavuk çorbasının içindekiler:nişasta, kuru glikoz şurubu(acaba nasıl kurutuluyor?), bitkisel yağ, şeker, lezzetlendiriciler: monosodyum glutamat (621), sodyum 5'ribonucleotide (635),tuz, kurutulmuş tavuk, soğan tozu, asit düzenleyici: E340, baharatlar, emülgatörler: E471, E472(b), boyalar: E150,E102, antioksidanlar:E320,E321(!!!)
Hepimiz artık - sanayi, şehir ve toprak kirliliği ile - kimyasal bir çevre içinde yaşamaktayız. Vücudumuza giren zehir miktarını mümkün olduğunca azaltmak vücudumuzun ve bağışıklık sistemimizin daha güçlü olmasını sağlayacaktır kuşkusuz. Ve arada bir tüketilen birkaç katkı maddesi tabii ki bizi öldürmez. Bu yazıyla birlikte verdiğim listelerin size sağlığınızı koruma yolunda yardımcı rehber olması ve en doğal tüketici hakkınız olan istediğiniz anda istediğiniz bilgiye ulaşıp bilgilenmeniz buradaki dileğim.
# E-kodu nedir?
Her gida katki maddesine Avrupa Birligi tarafindan verilen ozel tanima kodu. EC kodu olarak da bilinmektedir.
# Gida katki maddelerinden istenilen ozellikler nelerdir?
Gidaya katilacak katki maddesi insan sagligi acisindan guvenli olmali, ancak izin verilen gidalara ve izin verildigi miktarda katilmalidir. Katki maddesi gidanin bir bileseninin etkisini azaltmamali, bir bilesen ile reaksiyona girip yeni urunler meydana getirmemeli, bir urunu oldugundan daha tazwe ve daha ustun gostermemelidir.
# Gida katki maddeleri nasil siniflandirilir?
Gida katki maddeleri kendi aralarinda:
* ambalaj gazlari gidanin bozulmadan korunabilmesi icin ambalaj icine verilen hava disindaki gazlar, inert gazlar,
* asitler asitligi artiran, gidada eksi tat olusumunu saglayan maddeler,
* asitligi duzenleyiciler gidalarin asitlik veya alkaliligini degistiren veya kontrol eden maddeler,
* ayiricilar metalik iyonlarla kimyasal kompleks olusturan maddeler,
* emulgatorler ve emulsifiyerler yuzey gerilimini azaltarak, karistirilamaz fazlarin homojen olarak karisimlarini saglayan maddeler,
* hacim artiricilar gidalarin serbest enerji degerini degistirmeden hacmini artiran maddeler,
* jellestiriciler jel olusturarak farkli yapilasmaya neden olan maddeler,
* kabarticilar gaz olusturarak hamurun hacmini artiran maddeler,
* kalinlastiricilar vizkoziteyi artiran maddeler,
* koruyucular gidalarin mikroorganizma faaliyeti sonucu bozulmalarini onleyen maddeler,
* kopuklenmeyi onleyiciler kopurmeyi azaltan veya tamamen onleyen maddeler,
* kopurtuculer sivi veya yari-sivi maddelerde gaz fazin homojen dagilimini artiran maddeler,
* modifiye nisastalar bir veya birkac kimyasal islemden gecirildikten sonra elde edilen ozel nisasta urunleri,
* nem tutucular dusuk nemli ortamdan etkilenip gidalarin kurumasini onleyen veya toz gidalarin sulu ortamda cozunmesini engelleyici maddeler,
* oksitlenmeyi onleyiciler oksidasyonun neden oldugu bozulmalari onleyen maddeler,
* parlaticilar dis yuzeye uygulandiginda parlak bir gorunum ve koruyucu bir tabaka saglayan maddeler,
* renklendiriciler renk olusumu veya renk duzenleyici olarak katilan maddeler,
* sertlestiriciler dokulari sert ve gevrek tutan veya mevcut jellestiriciler ile reaksiyona girerek jel uretimini saglayan veya guclendiren maddeler,
* sevk ediciler gidanin bulundugu kaptan disari cikmasini saglayan hava disindaki gazlar,
* stabilizorler gidalarin renk yapi gibi ozelliklerini koruyan maddeler,
* tasiyicilar uygulama ve kullanimi kolaylastirmak amaciyla teknolojik fonksiyonlarini degistirmeden katki maddelerini fiziksel yollarla modifiye eden maddeler,
* tat-koku duzenleyiciler mevcut tat ve kokuyu artiran veya one cikaran maddeler,
* tatlilastiricilar tat ve lezzeti duzenleyen sekersiz maddeler,
* topaklanmayi onleyiciler gida partikullerinin birbirine yapismasini onleyen maddeler,
olmak uzere siniflandirilirlar.
E Number List
* E100 Curcumin
* E101 (i) Riboflavin (ii) Riboflavin-5'-phosphate
* E102 Tartrazine
* E104 Quinoline Yellow
* E110 Sunset Yellow FCF, Orange Yellow S
* E120 Cochineal, Carminic acid, Carmines
* E122 Azorubine, Carmoisine
* E123 Amaranth
* E124 Ponceau 4R, Cochineal Red A
* E127 Erythrosine
* E128 Red 2G
* E129 Allura Red AC
* E131 Patent Blue V
* E132 Indigotine, Indigo carmine
* E133 Brilliant Blue FCF
* E140 Chlorophylis and Chlorophyllins: (i) Chlorophylls (ii) Chlorophyllins
* E141 Copper complexes of chlorophylls and chlorophyllins (i) Copper complexes of chlorophylls (ii) Copper complexes of chlorophyllins
* E142 Greens S
* E150a Plain caramel
* E150b Caustic sulphite caramel
* E150c Ammonia caramel
* E150d Sulphite ammonia caramel
* E151 Brilliant Black BN, Black PN
* E153 Vegetable carbon
* E154 Brown FK
* E155 Brown HT
* E160a Carotenes: (i) Mixed carotenes (ii) Beta-carotene
* E160b Annatto, bixin, norbixin
* E160c Paprika extract, capsanthin, capsorubin
* E160d Lycopene
* E160e Beta-apo-8'-carotenal (C 30)
* E160f Ethyl ester of beta-apo-8'-carotenic acid (C 30)
* E161b Lutein
* E161g Canthaxanthin
* E162 Beetroot Red, betanin
* E163 Anthocyanins
* E170 Calcium carbonates
* E171 Titanium dioxide
* E172 Iron oxides and hydroxides
* E173 Aluminium
* E174 Silver
* E175 Gold
* E180 Latolrubine BK
* E200 Sorbic acid
* E202 Potassium sorbate
* E203 Calcium sorbate
* E210 Benzoic acid
* E211 Sodium benzoate
* E212 Potassium benzoate
* E213 Calcium benzoate
* E214 Ethyl p-hydroxybenzoate
* E215 Sodium ethyl p-hydroxybenzoate
* E216 Propyl p-hydroxybenzoate
* E217 Sodium propyl p-hydroxybenzoate
* E218 Methyl p-hydroxybenzoate
* E219 Sodium methyl p-hydroxybenzoate
* E220 Sulphur dioxide
* E221 Sodium sulphite
* E222 Sodium hydrogen sulphite
* E223 Sodium metabisulphite
* E224 Potassium metabisulphite
* E226 Calcium sulphite
* E227 Calcium hydrogen sulphite
* E228 Potassium hydrogen sulphite
* E230 Biphenyl, diphenyl
* E231 Orthophenyl phenol
* E232 Sodium orthophenyl phenol
* E233 Thiabendazole
* E234 Nisin
* E235 Natamycin
* E239 Hexamethylene tetramine
* E242 Dimethyl dicarbonate
* E250 Sodium nitrite
* E251 Sodium nitrate
* E252 Potassium nitrate
* E260 Acetic acid
* E261 Potassium acetate
* E262 Sodium acetates (i) Sodium acetate (ii) Sodium hydrogen acetate (sodium diacetate)
* E263 Calcium acetate
* E270 Lactic acid
* E280 Propionic acid
* E281 Sodium propionate
* E282 Calcium propionate
* E283 Potassium propionate
* E284 Boric acid
* E285 Sodium tetraborate (borax) E 249 Potassium nitrite
* E290 Carbon dioxide
* E296 Malic acid
* E297 Fumaric acid
* E300 Ascorbic acid
* E301 Sodium ascorbate
* E302 Calcium ascorbate
* E304 Fatty acid esters of ascorbic acid (i) Ascorbyl palmitate (ii) Ascorbyl stearate
* E306 Tocopherol-rich extract
* E307 Alpha-tocopherol
* E308 Gamma-tocopherol
* E309 Delta-tocopherol
* E310 Propyl gallate
* E311 Octyl gallate
* E312 Dodecyl gallate
* E315 Erythorbic acid
* E316 Sodium erythorbate
* E320 Butylated hydroxyanisole (BHA)
* E321 Butylated hydroxytoluene (BHT)
* E322 Lecithins
* E325 Sodium lactate
* E326 Potassium lactate
* E327 Calcium lactate
* E330 Citric acid
* E331 Sodium citrates (i) Monosodium citrate (ii) Disodium citrate (iii) Trisodium citrate
* E332 Potassium citrates (i) Monopotassium citrate (ii) Tripotassium citrate
* E333 Calcium citrates (i) Monocalcium citrate (ii) Dicalcium citrate (iii) Tricalcium citrate
* E334 Tartaric acid (L(+)-)
* E335 Sodium tartrates (i) Monosodium tartrate (ii) Disodium tartrate
* E336 Potassium tartrates (i) Monopotassium tartrate (ii) Dipotassium tartrate
* E337 Sodium potassium tartrate
* E338 Phosphoric acid
* E339 Sodium phosphates (i) Monosodium phosphate (ii) Disodium phosphate (iii) Trisodium phosphate
* E340 Potassium phosphates (i) Monopotassium phosphate (ii) Dipotassium phosphate (iii) Tripotassium phosphate
* E341 Calcium phosphates (i) Monocalcium phosphate (ii) Dicalcium phosphate (iii) Tricalcium phosphate
* E350 Sodium malates (i) Sodium malate (ii) Sodium hydrogen malate
* E351 Potassium malate
* E352 Calcium malates (i) Calcium malate (ii) Calcium hydrogen malate
* E353 Metatartaric acid
* E354 Calcium tartrate
* E355 Adipic acid
* E356 Sodium adipate
* E357 Potassium adipate
* E363 Succinic acid
* E380 Triammonium citrate
* E385 Calcium disodium ethylene diamine tetra-acetate (Calcium disodium EDTA)
* E400 Alginic acid
* E401 Sodium alginate
* E402 Potassium alginate
* E403 Ammonium alginate
* E404 Calcium alginate
* E405 Propan-1,2-diol alginate
* E406 Agar
* E407 Carrageenan
* E407a Processed eucheuma seaweed [Note - this additive was added by an amendment agreed in December 1996]
* E410 Locust bean gum
* E412 Guar gum
* E413 Tragacanth
* E414 Acacia gum (gum arabic)
* E415 Xanthan gum
* E416 Karaya gum
* E417 Tara gum
* E418 Gellan gum
* E420 Sorbitol (i) Sorbitol (ii) Sorbitol syrup
* E421 Mannitol
* E422 Glycerol
* E425 Konjac (i) Konjac gum (ii) Konjac glucomannane [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E431 Polyoxyethylene (40) stearate
* E432 Polyoxyethylene sorbitan monolaurate (polysorbate 20)
* E433 Polyoxyethylene sorbitan monooleate (polysorbate 80)
* E434 Polyoxyethylene sorbitan monopalmitate (polysorbate 40)
* E435 Polyoxyethylene sorbitan monostearate (polysorbate 60)
* E436 Polyoxyethylene sorbitan tristearate (polysorbate 65)
* E440 Pectins (i) pectin (ii) amidated pectin
* E442 Ammonium phosphatides
* E444 Sucrose acetate isobutyrate
* E445 Glycerol esters of wood rosins
* E450 Diphosphates (i) Disodium diphosphate (ii) Trisodium diphosphate(iii) Tetrasodium diphosphate (iv) Dipotassium diphosphate (v) Tetrapotassium diphosphate (vi) Dicalcium diphosphate (vii) Calcium dihydrogen diphosphate
* E451 Triphosphates (i) Pentasodium triphosphate (ii) Pentapotassium triphosphate
* E452 Polyphosphates (i) Sodium polyphosphates (ii) Potassium polyphosphates (iii) Sodium calcium polyphosphate (iv) Calcium polyphophates
* E459 Beta-cyclodextrine [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E460 Cellulose (i) Microcrystalline cellulose (ii) Powdered cellulose
* E461 Methyl cellulose
* E463 Hydroxypropyl cellulose
* E464 Hydroxypropyl methyl cellulose
* E465 Ethyl methyl cellulose
* E466 Carboxy methyl cellulose, Sodium carboxy methyl cellulose
* E470a Sodium, potassium and calcium salts of fatty acids
* E470b Magnesium salts of fatty acids
* E471 Mono- and diglycerides of fatty acids
* E472a Acetic acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472b Lactic acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472c Citric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472d Tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472e Mono- and diacetyl tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472f Mixed acetic and tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E473 Sucrose esters of fatty acids
* E474 Sucroglycerides
* E475 Polyglycerol esters of fatty acids
* E476 Polyglycerol polyricinoleate
* E477 Propane-1,2-diol esters of fatty acids
* E479b Thermally oxidized soya bean oil interacted with mono- and diglycerides of fatty acids
* E481 Sodium stearoyl-2-lactylate
* E482 Calcium stearoyl-2-lactylate
* E483 Stearyl tartrate
* E491 Sorbitan monostearate
* E492 Sorbitan tristearate
* E493 Sorbitan monolaurate
* E494 Sorbitan monooleate
* E495 Sorbitan monopalmitate
* E500 Sodium carbonates (i) Sodium carbonate (ii) Sodium hydrogen carbonate (iii) Sodium sesquicarbonate
* E501 Potassium carbonates (i) Potassium carbonate (ii) Potassium hydrogen carbonate
* E503 Ammonium carbonates (i) Ammonium carbonate (ii) Ammonium hydrogen carbonate
* E504 Magnesium carbonates (i) Magnesium carbonate (ii) Magnesium hydroxide carbonate (syn. Magnesium hydrogen carbonate)
* E507 Hydrochloric acid
* E508 Potassium chloride
* E509 Calcium chloride
* E511 Magnesium chloride
* E512 Stannous chloride
* E513 Sulphuric acid
* E514 Sodium sulphates (i) Sodium sulphate (ii) Sodium hydrogen sulphate
* E515 Potassium sulphates (i) Potassium sulphate (ii) Potassium hydrogen sulphate
* E516 Calcium sulphate
* E517 Ammonium sulphate
* E520 Aluminium sulphate
* E521 Aluminium sodium sulphate
* E522 Aluminium potassium sulphate
* E523 Aluminium ammonium sulphate
* E524 Sodium hydroxide
* E525 Potassium hydroxide
* E526 Calcium hydroxide
* E527 Ammonium hydroxide
* E528 Magnesium hydroxide
* E529 Calcium oxide
* E530 Magnesium oxide
* E535 Sodium ferrocyanide
* E536 Potassium ferrocyanide
* E538 Calcium ferrocyanide
* E541 Sodium aluminium phosphate, acidic
* E551 Silicon dioxide
* E552 Calcium silicate
* E553a (i) Magnesium silicate (ii) Magnesium trisilicate
* E553b Talc
* E554 Sodium aluminium silicate
* E555 Potassium aluminium silicate
* E556 Calcium aluminium silicate
* E558 Bentonite
* E559 Aluminium silicate (Kaolin)
* E570 Fatty acids
* E574 Gluconic acid
* E575 Glucono-delta-lactone
* E576 Sodium gluconate
* E577 Potassium gluconate
* E578 Calcium gluconate
* E579 Ferrous gluconate
* E585 Ferrous lactate
* E620 Glutamic acid
* E621 Monosodium glutamate
* E622 Monopotassium glutamate
* E623 Calcium diglutamate
* E624 Monoammonium glutamate
* E625 Magnesium diglutamate E 626 Guanylic acid
* E627 Disodium guanylate
* E628 Dipotassium guanylate
* E629 Calcium guanylate
* E630 Inosinic acid
* E631 Disodium inosinate
* E632 Dipotassium inosinate
* E633 Calcium inosinate
* E634 Calcium 5'-ribonucleotides
* E635 Disodium 5'-ribonucleotides
* E640 Glycine and its sodium salt
* E900 Dimethyl polysiloxane
* E901 Beeswax
* E901 Beeswax, white and yellow
* E902 Candelilla wax
* E903 Carnauba wax
* E904 Shellac
* E912 Montan acid esters
* E914 Oxidized polyethylene wax
* E920 L-Cysteine [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E927b Carbamide
* E938 Argon
* E939 Helium
* E941 Nitrogen
* E942 Nitrous oxide
* E948 Oxygen
* E950 Acesulfame K
* E951 Aspartame
* E952 Cyclamic acid and its Na and Ca salts
* E953 Isomalt
* E954 Saccharin and its Na, K and Ca salts
* E957 Thaumatin
* E959 Neohesperidine DC
* E965 Maltitol (i) Maltitol (ii) Maltitol syrup
* E966 Lactitol
* E967 Xylitol
* E999 Quillaia extract
* E1103 Invertase [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E1105 Lysozyme
* E1200 Polydextrose
* E1201 Polyvinylpyrrolidone
* E1202 Polyvinylpolypyrrolidone
* E1404 Oxidized starch
* E1410 Monostarch phosphate
* E1412 Distarch phosphate
* E1413 Phosphated distarch phosphate
* E1414 Acetylated distarch phosphate
* E1420 Acetylated starch
* E1422 Acetylated distarch adipate
* E1440 Hydroxy propyl starch
* E1442 Hydroxy propyl distarch phosphate
* E1451 Acetylated oxidised starch [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E1450 Starch sodium octenyl succinate
* E1505 Triethyl citrate
* E1518 Glyceryl triacetate (triacetin)
Zararsız Katkılar :
E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132, 140, 151, 152, 160, 161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 472, 473, 474, 475, 480
Şüpheli Katkılar :
E125, 41, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605,
E220, 221, 222, 223, 224, 338, 339, 340, 341, 460, 461, 466, 407 (MİDE VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI)
E200 ( VÜCUTTAKİ VİTAMİN B12'Yİ YOK EDİYOR)
E250, 251, 320, 321 (KALP HASTALIKLARI, DAMAR SERTLİKLERİ VE TIKANIKLIKLARI)
Tehlikeli Katkılar :
E102,120,311,312 (NÖROLOJİK HASTALIKLAR)
Kanserojen Katkılar :
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 215, 216, 217
Örneğin E211-sodyum benzoat ketçaplarda bulunmaktadır. E123,110ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Japonya ve daha birçok ülkede yasaklanmıştır. Fakat ülkemizde renkli draje ve çikolatalarda ve kaymakli bisküvilerde kullanılmaktadır.
En tehlikeli kansorejen katkı: E330 (ne yazık ki birçok hazır gıdada kullanılmaktadır.)
Bazı hazır gıdalarda tesbit edilen katkı maddeleri
E330- ülker lüks gofret, meysu (özellikle kayısı), knorr domates çorba, tüm teneke konserve ve turşular, 7up, schweppes (tüm ürünleri), jelibon, tamek yaprak sarma, piyale hazır çorba, olips,
E250- tüm sosis ve salamlarda
E300- fanta portakal, cinomel
E320- eti pufy, knorr işkembe çorba
E223- ülker haylayf, albeni
E322- ülker çokokrem
Tüm kolalı içeceklerde kullanılan katkı maddelerinin tesbiti için analiz yapılmasına izin verilmemiştir.
NOT : Alıntıdır. Çok sayıda web sitesinde bilgileri alarak düzenlemeye çalıştım.
2. Bölüm
Bir Makale:Yrd. Doç. Dr. M. Şahin Dündar
Serbest Piyasa ve Gıda Katkı Maddeleri
Ülkemiz genelinde şişman insanlarımızın varlığı yediklerinin yağ ve şeker oranlarının yüksekliğinden kaynaklanmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine olan ihtiyaç günümüzde hızla artmakta ve oldukça sık olarak gıda sektörü tarafından kullanılmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine karşı giderek büyüyen talep aynı zamanda tüketicilerin kullanılan bu katkı maddelerinin içerikleri açısından bilinçlendirilmesi mecburiyetini doğurmaktadır. 1962’den günümüze kadar AB (Avrupa Birliği) tüketici bültenleri yayınlamaktadır. 1986 ocak ayından beri birçok gıda ürünlerinin ambalajlarında ürün içinde kullanılan katkı maddelerinin ‘E’ numaraları ile kodlanmış olarak gösterilmesine başlandı. Gıda katkı maddelerinin ambalaj üzerinde gösterilmesi mecburiyeti insan sağlığı açısından önem arzetmektedir. Buna örnek olarak sıkça kullanılan bir gıda katkı maddesi olan E471 verilebilir. Ayrıca aspirine karşı duyarlı bir astım hastasının yediği gıdalarda kullanılan kıvam arttırıcılar, gıda boyaları vb. gibi katkı maddelerine çok dikkat etmelidir. Fakat günümüzde hala bazı tür gıda maddelerinde, alkollü içeceklerde ve ilaçlarda kullanılan katkı maddelerinin açıklanmasına yönelik yasal bir zorunluluk yoktur.
Gıda katkı maddeleri ve boyalarının insan sağlığına olan yan etkilerinin yanında müslüman ve yahudi insanlar açısından da önemi vardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus her iki dinin de yasaklamış olduğu maddeleri aldığımız gıdaların içerip içermediğidir. Nedir bunlar; Alkol bileşenli katkılar, bitkisel yazmadıkça menşei domuz olan katkı maddeleri (E471, E472, ...), v.b. gibi.
1980 sonrası Türkiye ekonomisinin liberalleşmesi ve kademeli olarak dışa açılması birçok sorunları beraberinde getirdi. Türkiye’deki bazı sektörlerde yaşanan spekülatif fiyat artışlarını frenleyebilmek için o zamanlar peynir, et gibi gıda maddelerinin ithalatı serbest bırakıldı. Yapılan bu ithalat sonucunda birçok insan bu ürünleri tüketti fakat katkı maddeleri açısından hiçbir sorgulama yapılmadı. Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği anlaşmasından sonra da market raflarının hızla ithal ürünlerle dolması olayın ciddiyetini birkez daha gözler önüne sermiştir. Halkımız da bilinçsizce bu ürünleri tüketmektedir. Burada bizlerden beklenen herşeyden önce bilinçli tüketici olmamızdır. Çünkü bizler sağlıklı bir nesil yetiştirebilmek için yediğimiz içtiğimiz herşeye dikkat etmeliyiz. Market raflarında satılan çoğu ürünün amabalajında ürün içinde kullanılan katkı maddeleri yazmasına rağmen açıkta satılan gıda maddelerinin içeriği hakkında bir bilgi edinmemiz oldukça zor hatta imkansız gibi. Açıkta satılan dondurma buna güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bu konuda T.C. Sağlık Bakanlığı yasal bir zorunluluk getirmelidir. Yani birşeyi almadan, yemeden, içmeden önce içeriğini sormalıyız. Sağlık bakanlığının ve firmaların da üretilen ürünlerle ilgili doyurucu bilgileri tüketici bültenleri ile her an tüketicileri sunmalıdırlar. Bugün ülkemizde tükettiğimiz bazı boyalı yiyecek ve içeceklerin içinde ‘Sunset Yellow’ olarak adlandırılan gıda boyası oldukça sık kullanılmaktadır ve özellikle küçük çocukları hiperaktif hale getirmektedir. Bunun yanında özellikle Türkiye’de üretilmeyen ve doğrudan ithal edilen ürünlerin içinde kullanılan E471, E472 gibi numaralar içeren katkı maddeleri de bitkisel orijinli yazmadıkça domuz orijinlidir veya hayvansal menşeilidir. Bu katkı maddelerinin bitkisel olarak eldesi de mümkündür ancak maliyetinin yüksek olması günümüz serbest piyasa koşullarında bazı firmaların rekabet güçlerini zayıflatmakta ve bundan dolayı yüksek maliyetli bitkisel katkı maddelerinin kullanımını azaltmaktadır.
Gıda maddelerinde kullanılan ve yenmesi sakıncalı olan E numaralarının listesi.
E120
E435
E472(e)
E493
E422
E436
E478
E494
E430
E470
E481
E495
E431
E471
E482
E542
E432
E472(a)
E483
E570
E433
E472(b)
E491
E572
E434
E472(c)
E492
E904
Bu numaraların yanında yazıyla yazılmış olanları da bulunabilir. Bunlar:
Jelatin (Dana jelatini olarak açıkça belirtilmemişse yenmesi sakıncalıdır), lipaz, pepsin, tripsin, hayvansal tabanlı peynir mayası (rennet), gliserol, gliseril, tribenzoat, gliseril tributirat, gliseril tripropiyonat, glisin, oksistearin, stearik asit, stearat, mono-, di-, ve triasetin, spermacetti, sperm yağı, kazein ve kazeinat, şarap, protein, yağ asitlerinin mono ve digliseritleri (E471 numaralı katkı maddesi; önünde bitkisel yazmadıkça hayvansal menşeilidir).
---- Hacettepe Üniversitesi Araştırma Sonuçları -----------------
Dr. Suleyman Sadi SEFEROGLU
Hacettepe Universitesi, Egitim Fakultesi
Egitim Bilimleri Bolumu, Egitim Programlari ve Ogretim Anabilim Dali
Beytepe - ANKARA 06532
***Dogal Gidalar Tuketelim***
Piyasada Satilan Hazir Gida Maddeleri Ulkemizde İnsan Sagligini Ciddi Bicimde Etkileyecek Derecede Katki Maddeleri Icermektedir. Ancak Bu Maddeler, Tum Cabalara Ragmen Medya Araciligi Ile Ilan Edilmemektedir.
Gunumuzde Gida Sektoru Buyuk Bir Trost Halini Almistir. Ornegin,Hicbir Yayin Organinda Coca Cola'nin Zararli Oldugunu Goremezsiniz. Ancak Biz Tuketiciler, Aile Fertlerimizi, Cevredeki Arkadaslarimizi, Haberdar Ederek Bilinclendirebiliriz. Son Yillarda Kanser
Vakalarinin Neden Devamli Artis Gosterdigini Hic Dusundunuzmu? Siz Cocugunuzun Kanserojen Madde Iceren Gida Almasini Ystermisiniz? Peki, Niye Evinize Ketcap Aliyorsunuz?
Sizlere Asagida Sundugumuz Tablo, Alacaginiz Hazir Gida Maddelerindeki Katkilarla Ilgili Bilgi Vermektedir.
Sizin Sagliniz Icin: Lutfen Herhangi Bir Gida Maddesini Satin Almadan Once Ambalajin Uzerini Dikkatle Inceleyip Katki Maddelerini Belirleyiniz.
Zararsız Katkılar
E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132,
140, 151, 152,
160,161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181,
200, 201, 202, 203, 203, 236, 237, 238, 260, 261,
262, 263,270,280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304,
305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332,
333, 334, 336, 337, 382,400, 401, 402, 403, 404, 405,
406, 408, 410, 411, 420, 421,422,440, 471, 472, 473,
474, 475, 480
---------------------------------------------------------
Şüpheli Katkılar
E125, 41, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605
E220, 221,222,223, 224, 338, 339, 340, 341,460, 461,
466, 407 (Mide Ve Bağırsak Hastalıkları)
E200 (Vucuttaki Vitamin B12'yi Yok Ediyor)
E250, 251, 320, 321 (Kalp Hastalıklari, Damar
Sertlikleri ve Tıkanıklıkları)
---------------------------------------------------------
Tehlikeli Katkılar
E102, 120, 311, 312 (Norolojik Hastaliklar)
---------------------------------------------------------
Kanserojen Katkılar
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214,
215, 216, 217
Örneğin E211-Sodyum Benzoat-Ketçaplarda Bulunmaktadır.
E123,110 ABD, İngiltere, Fransa, Almanya,
Rusya, Japonya ve Daha Birçok Ülkede
Yasaklanmıştır.Fakat Ülkemizde Renkli Draje
çikolatalarda ve Kaymaklı Bisküvilerde Kullanılmaktadır.
---------------------------------------------------------
En Tehlikeli Kanserojen Katkı:
E330( Ne Yazık ki Birçok Hazır Gıdada Kullanılmaktadır)
---------------------------------------------------------
Bazı Hazır Gıdalarda Tespit Edilen Katkı Maddeleri
E330 - Ulker Luks Gofret, Meysu (Ozellikle Kayisi),
Knor Domates Corba,Tum Teneke Konserve Ve Tursular,
7up, Schweppes (Tum Urunleri),
Jelibon,Tamek Yaprak Sarma,Piyale Hazir Corba, Olips,
E250 - Tum Sosis Ve Salamlarda
E300 - Fanta Portakal, Cinomel
E320 - Eti Pufy, Knorr Iskembe Corba
E223 - Ulker Haylayf, Albeni
E322 - Ulker Cokokrem
Tum Kolali Iceceklerde Kullanilan Katki Maddelerinin
Tesbiti Icin Analiz Yapilmasina Izin Verilmemistir.
E120'yi özellikle google araştırmanızı öneririm. Coca Cola'nın içinde bulunan bir böcek türünden elde edilen katkı maddesidir.
Hazır gıdalarda, bisküvilerde, bebek mamalarında, Ketçaplardan ve bir çok üründe katkı maddeleri kullanılmaktadır. Bunlardan bir kısmı sağlığa zararlı, bir kısmı çok tehlikeli, bir kısmı sağlığa zararsız olduğu düşünülüyor, bir kısmı kansorejen, bir kısmı allerjik etki göstermektedir. Bide daha tam olarak çözülememiş, insan için zararı olup olmadığı tespit edilen gıda katkı maddeleri vardır.
Son yıllarda, özellikle tüketici haklarını ilgilendiren ve en çok tartışılan konulardan biri de hergün tükettiğimiz hazır yiyecek ürünlerinde bulunan katkı maddeleri. Bunları hepimiz her zaman her yerde tüketiyoruz; hatta içinde yaşadığımız toplum şartları da bir yerde bunu gerektiriyor diyebiliriz. Sağlıklı beslenmeye özen gösteren kişiler bile- bir kap meyveli yoğurt ya da kuru meyve yerken örneğin- birtakım kimyasal maddeleri de beraberinde tüketiyor.Kuşkusuz bu katkı maddelerinin hepsi insan sağlığına zaralı değil. Ayrıca bu katkı maddelerinden haberdar olan birçok kişi bu ürünleri bilinçli olarak tüketmekten rahatsız olmamaktadır- sigara içenlerin durumunda olduğu gibi. Bu yazının amacı, bu konuda bilinçlenmek isteyen ya da biraz olsun bilgi sahibi olmak isteyen tüketicilere yardımcı olabilmek. Ben kişisel olarak bu katkı maddeleriyle bir alerji sorunu sonucunda tanıştım; bu yüzden herkesin bu konuda bilgi sahibi olması gerektiğine inanıyorum. Sorun, bugüne kadar Türkiye'de tüketicilere neyin zararlı neyin zararsız olduğunun açık bir şekilde duyurulmamış olması. Yoksa bu katkı maddelerinin tüketilmesi veya tüketilmemesi tamamen bireyin tercihine kalmış birşey. Yani asıl önemli olan tercih edebilme hakkımızın olması!
Son 30 yıldır gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, yiyecek maddelerinde kullanılan katkı maddelerinde tam bir patlama olmuştur. Örneğin sadece İngiltere'de bir yıl içinde kullanılan katkı maddelerinin toplam ağırlığının iki yüz bin tonu geçtiği sanılıyor. Çoğu aroma/lezzetlendirici olmak üzere toplam altı bin civarında katkı maddesi bulunuyor. Bu maddelerin tüketimi arttıkça, bazı rahatsızlıklarla olan bağlantılara yönelik bulgular da ortaya çıkmıştır. Bunların içinde en sıkça görülenleri egzema,astım,başağrısı,alerjik kaşıntılar,gastrik rahatsızlıklar,ishal,(özellikle çocuklarda) hiperaktiflik ve aşırı duyarlılık (hypersensitivity vb. Örneğin İngiltere bugün Avrupa'nın en hasta ülkesi konumunda; ayrıca bu ülkedekikanser vakalarının sayısı dünyanın en üst sıralarında yer almaktadır. Ne yazık ki dünyanın çeşitli devletleri, bu konuda artırılması ve geliştirilmesi gereken araştırmalara ve birtakım gıda komitelerinin uyarılarına sırt çevirmektedir. Gerçek şu ki, son iki,üç nesil bir nevi 'denek'olarak kullanılmaktadır.
Bu maddelerin güvenli olup olmadığını anlamak için hayvanlar(özellikle fareler) kullanılmıştır; ancak hayvanlar insan değil ki onlara kendilerini nasıl hissetiklerini soralım.(Başınız ağrıyor mu? Mideniz bulanıyormuş gibi!) Ayrıca insanlarla hayvanların biyokimyasal ve genetik yapıları farklı olduğu için varılan sonuçlar son derece yanıltıcı olabiliyor. Bir örnek:insanlar thalidomide ilacından, farelerden yüz kat, maymunlardansa yirmi kat daha duyarlı olup çok daha fazla etkilenmektedirler. Diğer bir nokta da, bu katkı maddelerinin 'kokteyl etkisi'nin araştırılmaması.İki madde üzerinde birden yapılan ender bir araştırma sonucunda,sodyum sülfit(E221) ile benzoik asidin(E210)etkileri karşılaştırıldıklarında,ayrı olarak tek başlarına verdikleri sonuçlardan çok daha ciddi olduğu ortaya çıkmış.
Şunu da kabul etmek gerekir ki, katkı maddeleri doğal yaşamımızın mucizeleri arasında. Emülgatörler, düzenleyiciler(stabilitör),katılaştırıcılar,jöleleştirici maddeler, ayırıcılar(anti-caking agents) ve boyalar sayesinde yiyecekler dipdiri yapılarıyla, capcanlı renkleriyle, parlak soslarıyla gözümüze çok daha çekici görünecektir. Bu maddelerle artık hiçbir şey imkansız değil. Günümüz dünyasında bir gıdanın raf ömrünün bir yıl, iki yıl ya da bilmem kaç yıl daha uzaması artık insan sağlığından çok daha önemli. Size abartılı ama ne yazık ki gerçek bir örnek, bir paket hazır tavuk çorbasının içindekiler:nişasta, kuru glikoz şurubu(acaba nasıl kurutuluyor?), bitkisel yağ, şeker, lezzetlendiriciler: monosodyum glutamat (621), sodyum 5'ribonucleotide (635),tuz, kurutulmuş tavuk, soğan tozu, asit düzenleyici: E340, baharatlar, emülgatörler: E471, E472(b), boyalar: E150,E102, antioksidanlar:E320,E321(!!!)
Hepimiz artık - sanayi, şehir ve toprak kirliliği ile - kimyasal bir çevre içinde yaşamaktayız. Vücudumuza giren zehir miktarını mümkün olduğunca azaltmak vücudumuzun ve bağışıklık sistemimizin daha güçlü olmasını sağlayacaktır kuşkusuz. Ve arada bir tüketilen birkaç katkı maddesi tabii ki bizi öldürmez. Bu yazıyla birlikte verdiğim listelerin size sağlığınızı koruma yolunda yardımcı rehber olması ve en doğal tüketici hakkınız olan istediğiniz anda istediğiniz bilgiye ulaşıp bilgilenmeniz buradaki dileğim.
# E-kodu nedir?
Her gida katki maddesine Avrupa Birligi tarafindan verilen ozel tanima kodu. EC kodu olarak da bilinmektedir.
# Gida katki maddelerinden istenilen ozellikler nelerdir?
Gidaya katilacak katki maddesi insan sagligi acisindan guvenli olmali, ancak izin verilen gidalara ve izin verildigi miktarda katilmalidir. Katki maddesi gidanin bir bileseninin etkisini azaltmamali, bir bilesen ile reaksiyona girip yeni urunler meydana getirmemeli, bir urunu oldugundan daha tazwe ve daha ustun gostermemelidir.
# Gida katki maddeleri nasil siniflandirilir?
Gida katki maddeleri kendi aralarinda:
* ambalaj gazlari gidanin bozulmadan korunabilmesi icin ambalaj icine verilen hava disindaki gazlar, inert gazlar,
* asitler asitligi artiran, gidada eksi tat olusumunu saglayan maddeler,
* asitligi duzenleyiciler gidalarin asitlik veya alkaliligini degistiren veya kontrol eden maddeler,
* ayiricilar metalik iyonlarla kimyasal kompleks olusturan maddeler,
* emulgatorler ve emulsifiyerler yuzey gerilimini azaltarak, karistirilamaz fazlarin homojen olarak karisimlarini saglayan maddeler,
* hacim artiricilar gidalarin serbest enerji degerini degistirmeden hacmini artiran maddeler,
* jellestiriciler jel olusturarak farkli yapilasmaya neden olan maddeler,
* kabarticilar gaz olusturarak hamurun hacmini artiran maddeler,
* kalinlastiricilar vizkoziteyi artiran maddeler,
* koruyucular gidalarin mikroorganizma faaliyeti sonucu bozulmalarini onleyen maddeler,
* kopuklenmeyi onleyiciler kopurmeyi azaltan veya tamamen onleyen maddeler,
* kopurtuculer sivi veya yari-sivi maddelerde gaz fazin homojen dagilimini artiran maddeler,
* modifiye nisastalar bir veya birkac kimyasal islemden gecirildikten sonra elde edilen ozel nisasta urunleri,
* nem tutucular dusuk nemli ortamdan etkilenip gidalarin kurumasini onleyen veya toz gidalarin sulu ortamda cozunmesini engelleyici maddeler,
* oksitlenmeyi onleyiciler oksidasyonun neden oldugu bozulmalari onleyen maddeler,
* parlaticilar dis yuzeye uygulandiginda parlak bir gorunum ve koruyucu bir tabaka saglayan maddeler,
* renklendiriciler renk olusumu veya renk duzenleyici olarak katilan maddeler,
* sertlestiriciler dokulari sert ve gevrek tutan veya mevcut jellestiriciler ile reaksiyona girerek jel uretimini saglayan veya guclendiren maddeler,
* sevk ediciler gidanin bulundugu kaptan disari cikmasini saglayan hava disindaki gazlar,
* stabilizorler gidalarin renk yapi gibi ozelliklerini koruyan maddeler,
* tasiyicilar uygulama ve kullanimi kolaylastirmak amaciyla teknolojik fonksiyonlarini degistirmeden katki maddelerini fiziksel yollarla modifiye eden maddeler,
* tat-koku duzenleyiciler mevcut tat ve kokuyu artiran veya one cikaran maddeler,
* tatlilastiricilar tat ve lezzeti duzenleyen sekersiz maddeler,
* topaklanmayi onleyiciler gida partikullerinin birbirine yapismasini onleyen maddeler,
olmak uzere siniflandirilirlar.
E Number List
* E100 Curcumin
* E101 (i) Riboflavin (ii) Riboflavin-5'-phosphate
* E102 Tartrazine
* E104 Quinoline Yellow
* E110 Sunset Yellow FCF, Orange Yellow S
* E120 Cochineal, Carminic acid, Carmines
* E122 Azorubine, Carmoisine
* E123 Amaranth
* E124 Ponceau 4R, Cochineal Red A
* E127 Erythrosine
* E128 Red 2G
* E129 Allura Red AC
* E131 Patent Blue V
* E132 Indigotine, Indigo carmine
* E133 Brilliant Blue FCF
* E140 Chlorophylis and Chlorophyllins: (i) Chlorophylls (ii) Chlorophyllins
* E141 Copper complexes of chlorophylls and chlorophyllins (i) Copper complexes of chlorophylls (ii) Copper complexes of chlorophyllins
* E142 Greens S
* E150a Plain caramel
* E150b Caustic sulphite caramel
* E150c Ammonia caramel
* E150d Sulphite ammonia caramel
* E151 Brilliant Black BN, Black PN
* E153 Vegetable carbon
* E154 Brown FK
* E155 Brown HT
* E160a Carotenes: (i) Mixed carotenes (ii) Beta-carotene
* E160b Annatto, bixin, norbixin
* E160c Paprika extract, capsanthin, capsorubin
* E160d Lycopene
* E160e Beta-apo-8'-carotenal (C 30)
* E160f Ethyl ester of beta-apo-8'-carotenic acid (C 30)
* E161b Lutein
* E161g Canthaxanthin
* E162 Beetroot Red, betanin
* E163 Anthocyanins
* E170 Calcium carbonates
* E171 Titanium dioxide
* E172 Iron oxides and hydroxides
* E173 Aluminium
* E174 Silver
* E175 Gold
* E180 Latolrubine BK
* E200 Sorbic acid
* E202 Potassium sorbate
* E203 Calcium sorbate
* E210 Benzoic acid
* E211 Sodium benzoate
* E212 Potassium benzoate
* E213 Calcium benzoate
* E214 Ethyl p-hydroxybenzoate
* E215 Sodium ethyl p-hydroxybenzoate
* E216 Propyl p-hydroxybenzoate
* E217 Sodium propyl p-hydroxybenzoate
* E218 Methyl p-hydroxybenzoate
* E219 Sodium methyl p-hydroxybenzoate
* E220 Sulphur dioxide
* E221 Sodium sulphite
* E222 Sodium hydrogen sulphite
* E223 Sodium metabisulphite
* E224 Potassium metabisulphite
* E226 Calcium sulphite
* E227 Calcium hydrogen sulphite
* E228 Potassium hydrogen sulphite
* E230 Biphenyl, diphenyl
* E231 Orthophenyl phenol
* E232 Sodium orthophenyl phenol
* E233 Thiabendazole
* E234 Nisin
* E235 Natamycin
* E239 Hexamethylene tetramine
* E242 Dimethyl dicarbonate
* E250 Sodium nitrite
* E251 Sodium nitrate
* E252 Potassium nitrate
* E260 Acetic acid
* E261 Potassium acetate
* E262 Sodium acetates (i) Sodium acetate (ii) Sodium hydrogen acetate (sodium diacetate)
* E263 Calcium acetate
* E270 Lactic acid
* E280 Propionic acid
* E281 Sodium propionate
* E282 Calcium propionate
* E283 Potassium propionate
* E284 Boric acid
* E285 Sodium tetraborate (borax) E 249 Potassium nitrite
* E290 Carbon dioxide
* E296 Malic acid
* E297 Fumaric acid
* E300 Ascorbic acid
* E301 Sodium ascorbate
* E302 Calcium ascorbate
* E304 Fatty acid esters of ascorbic acid (i) Ascorbyl palmitate (ii) Ascorbyl stearate
* E306 Tocopherol-rich extract
* E307 Alpha-tocopherol
* E308 Gamma-tocopherol
* E309 Delta-tocopherol
* E310 Propyl gallate
* E311 Octyl gallate
* E312 Dodecyl gallate
* E315 Erythorbic acid
* E316 Sodium erythorbate
* E320 Butylated hydroxyanisole (BHA)
* E321 Butylated hydroxytoluene (BHT)
* E322 Lecithins
* E325 Sodium lactate
* E326 Potassium lactate
* E327 Calcium lactate
* E330 Citric acid
* E331 Sodium citrates (i) Monosodium citrate (ii) Disodium citrate (iii) Trisodium citrate
* E332 Potassium citrates (i) Monopotassium citrate (ii) Tripotassium citrate
* E333 Calcium citrates (i) Monocalcium citrate (ii) Dicalcium citrate (iii) Tricalcium citrate
* E334 Tartaric acid (L(+)-)
* E335 Sodium tartrates (i) Monosodium tartrate (ii) Disodium tartrate
* E336 Potassium tartrates (i) Monopotassium tartrate (ii) Dipotassium tartrate
* E337 Sodium potassium tartrate
* E338 Phosphoric acid
* E339 Sodium phosphates (i) Monosodium phosphate (ii) Disodium phosphate (iii) Trisodium phosphate
* E340 Potassium phosphates (i) Monopotassium phosphate (ii) Dipotassium phosphate (iii) Tripotassium phosphate
* E341 Calcium phosphates (i) Monocalcium phosphate (ii) Dicalcium phosphate (iii) Tricalcium phosphate
* E350 Sodium malates (i) Sodium malate (ii) Sodium hydrogen malate
* E351 Potassium malate
* E352 Calcium malates (i) Calcium malate (ii) Calcium hydrogen malate
* E353 Metatartaric acid
* E354 Calcium tartrate
* E355 Adipic acid
* E356 Sodium adipate
* E357 Potassium adipate
* E363 Succinic acid
* E380 Triammonium citrate
* E385 Calcium disodium ethylene diamine tetra-acetate (Calcium disodium EDTA)
* E400 Alginic acid
* E401 Sodium alginate
* E402 Potassium alginate
* E403 Ammonium alginate
* E404 Calcium alginate
* E405 Propan-1,2-diol alginate
* E406 Agar
* E407 Carrageenan
* E407a Processed eucheuma seaweed [Note - this additive was added by an amendment agreed in December 1996]
* E410 Locust bean gum
* E412 Guar gum
* E413 Tragacanth
* E414 Acacia gum (gum arabic)
* E415 Xanthan gum
* E416 Karaya gum
* E417 Tara gum
* E418 Gellan gum
* E420 Sorbitol (i) Sorbitol (ii) Sorbitol syrup
* E421 Mannitol
* E422 Glycerol
* E425 Konjac (i) Konjac gum (ii) Konjac glucomannane [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E431 Polyoxyethylene (40) stearate
* E432 Polyoxyethylene sorbitan monolaurate (polysorbate 20)
* E433 Polyoxyethylene sorbitan monooleate (polysorbate 80)
* E434 Polyoxyethylene sorbitan monopalmitate (polysorbate 40)
* E435 Polyoxyethylene sorbitan monostearate (polysorbate 60)
* E436 Polyoxyethylene sorbitan tristearate (polysorbate 65)
* E440 Pectins (i) pectin (ii) amidated pectin
* E442 Ammonium phosphatides
* E444 Sucrose acetate isobutyrate
* E445 Glycerol esters of wood rosins
* E450 Diphosphates (i) Disodium diphosphate (ii) Trisodium diphosphate(iii) Tetrasodium diphosphate (iv) Dipotassium diphosphate (v) Tetrapotassium diphosphate (vi) Dicalcium diphosphate (vii) Calcium dihydrogen diphosphate
* E451 Triphosphates (i) Pentasodium triphosphate (ii) Pentapotassium triphosphate
* E452 Polyphosphates (i) Sodium polyphosphates (ii) Potassium polyphosphates (iii) Sodium calcium polyphosphate (iv) Calcium polyphophates
* E459 Beta-cyclodextrine [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E460 Cellulose (i) Microcrystalline cellulose (ii) Powdered cellulose
* E461 Methyl cellulose
* E463 Hydroxypropyl cellulose
* E464 Hydroxypropyl methyl cellulose
* E465 Ethyl methyl cellulose
* E466 Carboxy methyl cellulose, Sodium carboxy methyl cellulose
* E470a Sodium, potassium and calcium salts of fatty acids
* E470b Magnesium salts of fatty acids
* E471 Mono- and diglycerides of fatty acids
* E472a Acetic acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472b Lactic acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472c Citric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472d Tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472e Mono- and diacetyl tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E472f Mixed acetic and tartaric acid esters of mono- and diglycerides of fatty acids
* E473 Sucrose esters of fatty acids
* E474 Sucroglycerides
* E475 Polyglycerol esters of fatty acids
* E476 Polyglycerol polyricinoleate
* E477 Propane-1,2-diol esters of fatty acids
* E479b Thermally oxidized soya bean oil interacted with mono- and diglycerides of fatty acids
* E481 Sodium stearoyl-2-lactylate
* E482 Calcium stearoyl-2-lactylate
* E483 Stearyl tartrate
* E491 Sorbitan monostearate
* E492 Sorbitan tristearate
* E493 Sorbitan monolaurate
* E494 Sorbitan monooleate
* E495 Sorbitan monopalmitate
* E500 Sodium carbonates (i) Sodium carbonate (ii) Sodium hydrogen carbonate (iii) Sodium sesquicarbonate
* E501 Potassium carbonates (i) Potassium carbonate (ii) Potassium hydrogen carbonate
* E503 Ammonium carbonates (i) Ammonium carbonate (ii) Ammonium hydrogen carbonate
* E504 Magnesium carbonates (i) Magnesium carbonate (ii) Magnesium hydroxide carbonate (syn. Magnesium hydrogen carbonate)
* E507 Hydrochloric acid
* E508 Potassium chloride
* E509 Calcium chloride
* E511 Magnesium chloride
* E512 Stannous chloride
* E513 Sulphuric acid
* E514 Sodium sulphates (i) Sodium sulphate (ii) Sodium hydrogen sulphate
* E515 Potassium sulphates (i) Potassium sulphate (ii) Potassium hydrogen sulphate
* E516 Calcium sulphate
* E517 Ammonium sulphate
* E520 Aluminium sulphate
* E521 Aluminium sodium sulphate
* E522 Aluminium potassium sulphate
* E523 Aluminium ammonium sulphate
* E524 Sodium hydroxide
* E525 Potassium hydroxide
* E526 Calcium hydroxide
* E527 Ammonium hydroxide
* E528 Magnesium hydroxide
* E529 Calcium oxide
* E530 Magnesium oxide
* E535 Sodium ferrocyanide
* E536 Potassium ferrocyanide
* E538 Calcium ferrocyanide
* E541 Sodium aluminium phosphate, acidic
* E551 Silicon dioxide
* E552 Calcium silicate
* E553a (i) Magnesium silicate (ii) Magnesium trisilicate
* E553b Talc
* E554 Sodium aluminium silicate
* E555 Potassium aluminium silicate
* E556 Calcium aluminium silicate
* E558 Bentonite
* E559 Aluminium silicate (Kaolin)
* E570 Fatty acids
* E574 Gluconic acid
* E575 Glucono-delta-lactone
* E576 Sodium gluconate
* E577 Potassium gluconate
* E578 Calcium gluconate
* E579 Ferrous gluconate
* E585 Ferrous lactate
* E620 Glutamic acid
* E621 Monosodium glutamate
* E622 Monopotassium glutamate
* E623 Calcium diglutamate
* E624 Monoammonium glutamate
* E625 Magnesium diglutamate E 626 Guanylic acid
* E627 Disodium guanylate
* E628 Dipotassium guanylate
* E629 Calcium guanylate
* E630 Inosinic acid
* E631 Disodium inosinate
* E632 Dipotassium inosinate
* E633 Calcium inosinate
* E634 Calcium 5'-ribonucleotides
* E635 Disodium 5'-ribonucleotides
* E640 Glycine and its sodium salt
* E900 Dimethyl polysiloxane
* E901 Beeswax
* E901 Beeswax, white and yellow
* E902 Candelilla wax
* E903 Carnauba wax
* E904 Shellac
* E912 Montan acid esters
* E914 Oxidized polyethylene wax
* E920 L-Cysteine [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E927b Carbamide
* E938 Argon
* E939 Helium
* E941 Nitrogen
* E942 Nitrous oxide
* E948 Oxygen
* E950 Acesulfame K
* E951 Aspartame
* E952 Cyclamic acid and its Na and Ca salts
* E953 Isomalt
* E954 Saccharin and its Na, K and Ca salts
* E957 Thaumatin
* E959 Neohesperidine DC
* E965 Maltitol (i) Maltitol (ii) Maltitol syrup
* E966 Lactitol
* E967 Xylitol
* E999 Quillaia extract
* E1103 Invertase [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E1105 Lysozyme
* E1200 Polydextrose
* E1201 Polyvinylpyrrolidone
* E1202 Polyvinylpolypyrrolidone
* E1404 Oxidized starch
* E1410 Monostarch phosphate
* E1412 Distarch phosphate
* E1413 Phosphated distarch phosphate
* E1414 Acetylated distarch phosphate
* E1420 Acetylated starch
* E1422 Acetylated distarch adipate
* E1440 Hydroxy propyl starch
* E1442 Hydroxy propyl distarch phosphate
* E1451 Acetylated oxidised starch [Note - this additive is under discussion and may be included in a future amendment to the Directive on miscellaneous additives]
* E1450 Starch sodium octenyl succinate
* E1505 Triethyl citrate
* E1518 Glyceryl triacetate (triacetin)
Zararsız Katkılar :
E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132, 140, 151, 152, 160, 161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 472, 473, 474, 475, 480
Şüpheli Katkılar :
E125, 41, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605,
E220, 221, 222, 223, 224, 338, 339, 340, 341, 460, 461, 466, 407 (MİDE VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI)
E200 ( VÜCUTTAKİ VİTAMİN B12'Yİ YOK EDİYOR)
E250, 251, 320, 321 (KALP HASTALIKLARI, DAMAR SERTLİKLERİ VE TIKANIKLIKLARI)
Tehlikeli Katkılar :
E102,120,311,312 (NÖROLOJİK HASTALIKLAR)
Kanserojen Katkılar :
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 215, 216, 217
Örneğin E211-sodyum benzoat ketçaplarda bulunmaktadır. E123,110ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Japonya ve daha birçok ülkede yasaklanmıştır. Fakat ülkemizde renkli draje ve çikolatalarda ve kaymakli bisküvilerde kullanılmaktadır.
En tehlikeli kansorejen katkı: E330 (ne yazık ki birçok hazır gıdada kullanılmaktadır.)
Bazı hazır gıdalarda tesbit edilen katkı maddeleri
E330- ülker lüks gofret, meysu (özellikle kayısı), knorr domates çorba, tüm teneke konserve ve turşular, 7up, schweppes (tüm ürünleri), jelibon, tamek yaprak sarma, piyale hazır çorba, olips,
E250- tüm sosis ve salamlarda
E300- fanta portakal, cinomel
E320- eti pufy, knorr işkembe çorba
E223- ülker haylayf, albeni
E322- ülker çokokrem
Tüm kolalı içeceklerde kullanılan katkı maddelerinin tesbiti için analiz yapılmasına izin verilmemiştir.
NOT : Alıntıdır. Çok sayıda web sitesinde bilgileri alarak düzenlemeye çalıştım.
2. Bölüm
Bir Makale:Yrd. Doç. Dr. M. Şahin Dündar
Serbest Piyasa ve Gıda Katkı Maddeleri
Ülkemiz genelinde şişman insanlarımızın varlığı yediklerinin yağ ve şeker oranlarının yüksekliğinden kaynaklanmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine olan ihtiyaç günümüzde hızla artmakta ve oldukça sık olarak gıda sektörü tarafından kullanılmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine karşı giderek büyüyen talep aynı zamanda tüketicilerin kullanılan bu katkı maddelerinin içerikleri açısından bilinçlendirilmesi mecburiyetini doğurmaktadır. 1962’den günümüze kadar AB (Avrupa Birliği) tüketici bültenleri yayınlamaktadır. 1986 ocak ayından beri birçok gıda ürünlerinin ambalajlarında ürün içinde kullanılan katkı maddelerinin ‘E’ numaraları ile kodlanmış olarak gösterilmesine başlandı. Gıda katkı maddelerinin ambalaj üzerinde gösterilmesi mecburiyeti insan sağlığı açısından önem arzetmektedir. Buna örnek olarak sıkça kullanılan bir gıda katkı maddesi olan E471 verilebilir. Ayrıca aspirine karşı duyarlı bir astım hastasının yediği gıdalarda kullanılan kıvam arttırıcılar, gıda boyaları vb. gibi katkı maddelerine çok dikkat etmelidir. Fakat günümüzde hala bazı tür gıda maddelerinde, alkollü içeceklerde ve ilaçlarda kullanılan katkı maddelerinin açıklanmasına yönelik yasal bir zorunluluk yoktur.
Gıda katkı maddeleri ve boyalarının insan sağlığına olan yan etkilerinin yanında müslüman ve yahudi insanlar açısından da önemi vardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus her iki dinin de yasaklamış olduğu maddeleri aldığımız gıdaların içerip içermediğidir. Nedir bunlar; Alkol bileşenli katkılar, bitkisel yazmadıkça menşei domuz olan katkı maddeleri (E471, E472, ...), v.b. gibi.
1980 sonrası Türkiye ekonomisinin liberalleşmesi ve kademeli olarak dışa açılması birçok sorunları beraberinde getirdi. Türkiye’deki bazı sektörlerde yaşanan spekülatif fiyat artışlarını frenleyebilmek için o zamanlar peynir, et gibi gıda maddelerinin ithalatı serbest bırakıldı. Yapılan bu ithalat sonucunda birçok insan bu ürünleri tüketti fakat katkı maddeleri açısından hiçbir sorgulama yapılmadı. Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği anlaşmasından sonra da market raflarının hızla ithal ürünlerle dolması olayın ciddiyetini birkez daha gözler önüne sermiştir. Halkımız da bilinçsizce bu ürünleri tüketmektedir. Burada bizlerden beklenen herşeyden önce bilinçli tüketici olmamızdır. Çünkü bizler sağlıklı bir nesil yetiştirebilmek için yediğimiz içtiğimiz herşeye dikkat etmeliyiz. Market raflarında satılan çoğu ürünün amabalajında ürün içinde kullanılan katkı maddeleri yazmasına rağmen açıkta satılan gıda maddelerinin içeriği hakkında bir bilgi edinmemiz oldukça zor hatta imkansız gibi. Açıkta satılan dondurma buna güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bu konuda T.C. Sağlık Bakanlığı yasal bir zorunluluk getirmelidir. Yani birşeyi almadan, yemeden, içmeden önce içeriğini sormalıyız. Sağlık bakanlığının ve firmaların da üretilen ürünlerle ilgili doyurucu bilgileri tüketici bültenleri ile her an tüketicileri sunmalıdırlar. Bugün ülkemizde tükettiğimiz bazı boyalı yiyecek ve içeceklerin içinde ‘Sunset Yellow’ olarak adlandırılan gıda boyası oldukça sık kullanılmaktadır ve özellikle küçük çocukları hiperaktif hale getirmektedir. Bunun yanında özellikle Türkiye’de üretilmeyen ve doğrudan ithal edilen ürünlerin içinde kullanılan E471, E472 gibi numaralar içeren katkı maddeleri de bitkisel orijinli yazmadıkça domuz orijinlidir veya hayvansal menşeilidir. Bu katkı maddelerinin bitkisel olarak eldesi de mümkündür ancak maliyetinin yüksek olması günümüz serbest piyasa koşullarında bazı firmaların rekabet güçlerini zayıflatmakta ve bundan dolayı yüksek maliyetli bitkisel katkı maddelerinin kullanımını azaltmaktadır.
Gıda maddelerinde kullanılan ve yenmesi sakıncalı olan E numaralarının listesi.
E120
E435
E472(e)
E493
E422
E436
E478
E494
E430
E470
E481
E495
E431
E471
E482
E542
E432
E472(a)
E483
E570
E433
E472(b)
E491
E572
E434
E472(c)
E492
E904
Bu numaraların yanında yazıyla yazılmış olanları da bulunabilir. Bunlar:
Jelatin (Dana jelatini olarak açıkça belirtilmemişse yenmesi sakıncalıdır), lipaz, pepsin, tripsin, hayvansal tabanlı peynir mayası (rennet), gliserol, gliseril, tribenzoat, gliseril tributirat, gliseril tripropiyonat, glisin, oksistearin, stearik asit, stearat, mono-, di-, ve triasetin, spermacetti, sperm yağı, kazein ve kazeinat, şarap, protein, yağ asitlerinin mono ve digliseritleri (E471 numaralı katkı maddesi; önünde bitkisel yazmadıkça hayvansal menşeilidir).
---- Hacettepe Üniversitesi Araştırma Sonuçları -----------------
Dr. Suleyman Sadi SEFEROGLU
Hacettepe Universitesi, Egitim Fakultesi
Egitim Bilimleri Bolumu, Egitim Programlari ve Ogretim Anabilim Dali
Beytepe - ANKARA 06532
***Dogal Gidalar Tuketelim***
Piyasada Satilan Hazir Gida Maddeleri Ulkemizde İnsan Sagligini Ciddi Bicimde Etkileyecek Derecede Katki Maddeleri Icermektedir. Ancak Bu Maddeler, Tum Cabalara Ragmen Medya Araciligi Ile Ilan Edilmemektedir.
Gunumuzde Gida Sektoru Buyuk Bir Trost Halini Almistir. Ornegin,Hicbir Yayin Organinda Coca Cola'nin Zararli Oldugunu Goremezsiniz. Ancak Biz Tuketiciler, Aile Fertlerimizi, Cevredeki Arkadaslarimizi, Haberdar Ederek Bilinclendirebiliriz. Son Yillarda Kanser
Vakalarinin Neden Devamli Artis Gosterdigini Hic Dusundunuzmu? Siz Cocugunuzun Kanserojen Madde Iceren Gida Almasini Ystermisiniz? Peki, Niye Evinize Ketcap Aliyorsunuz?
Sizlere Asagida Sundugumuz Tablo, Alacaginiz Hazir Gida Maddelerindeki Katkilarla Ilgili Bilgi Vermektedir.
Sizin Sagliniz Icin: Lutfen Herhangi Bir Gida Maddesini Satin Almadan Once Ambalajin Uzerini Dikkatle Inceleyip Katki Maddelerini Belirleyiniz.
Zararsız Katkılar
E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132,
140, 151, 152,
160,161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181,
200, 201, 202, 203, 203, 236, 237, 238, 260, 261,
262, 263,270,280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304,
305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332,
333, 334, 336, 337, 382,400, 401, 402, 403, 404, 405,
406, 408, 410, 411, 420, 421,422,440, 471, 472, 473,
474, 475, 480
---------------------------------------------------------
Şüpheli Katkılar
E125, 41, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605
E220, 221,222,223, 224, 338, 339, 340, 341,460, 461,
466, 407 (Mide Ve Bağırsak Hastalıkları)
E200 (Vucuttaki Vitamin B12'yi Yok Ediyor)
E250, 251, 320, 321 (Kalp Hastalıklari, Damar
Sertlikleri ve Tıkanıklıkları)
---------------------------------------------------------
Tehlikeli Katkılar
E102, 120, 311, 312 (Norolojik Hastaliklar)
---------------------------------------------------------
Kanserojen Katkılar
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214,
215, 216, 217
Örneğin E211-Sodyum Benzoat-Ketçaplarda Bulunmaktadır.
E123,110 ABD, İngiltere, Fransa, Almanya,
Rusya, Japonya ve Daha Birçok Ülkede
Yasaklanmıştır.Fakat Ülkemizde Renkli Draje
çikolatalarda ve Kaymaklı Bisküvilerde Kullanılmaktadır.
---------------------------------------------------------
En Tehlikeli Kanserojen Katkı:
E330( Ne Yazık ki Birçok Hazır Gıdada Kullanılmaktadır)
---------------------------------------------------------
Bazı Hazır Gıdalarda Tespit Edilen Katkı Maddeleri
E330 - Ulker Luks Gofret, Meysu (Ozellikle Kayisi),
Knor Domates Corba,Tum Teneke Konserve Ve Tursular,
7up, Schweppes (Tum Urunleri),
Jelibon,Tamek Yaprak Sarma,Piyale Hazir Corba, Olips,
E250 - Tum Sosis Ve Salamlarda
E300 - Fanta Portakal, Cinomel
E320 - Eti Pufy, Knorr Iskembe Corba
E223 - Ulker Haylayf, Albeni
E322 - Ulker Cokokrem
Tum Kolali Iceceklerde Kullanilan Katki Maddelerinin
Tesbiti Icin Analiz Yapilmasina Izin Verilmemistir.
