mtt
New member
Ermeni Sorunu’nun, ortaya çıkmasında Rusya başta olmak üzere, Fransa ve İngiltere gibi devletlerin azımsanmayacak faaliyetlerinin etkili olduğu kaynak niteliğindeki kitaplarda da yansıtılmıştır. Ne var ki, sorunun farklı bir boyuta ulaşması ve derinleşmesinde, hatta uluslararası platforma taşınmasında, baş aktörün Amerika Birleşik Devletleri olduğu söylenebilir. 19. yüzyılın başlarında Osmanlı coğrafyasında Ermenilere yönelik özel bir ilgi sergileyen Amerikalılar, aynı yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti ile de ekonomik anlamda 7 Mayıs 1830 antlaşmasıyla “the most favored nation” (en çok kayırılan ülke) statüsünü almıştır. Osmanlı İmparatorluğu ile ekonomik ağırlıklı gelişen ilişkiler, kültürel alanda da Amerikalı misyonerlerin girişimleri ile resmî olarak devam etmiştir. Amerikalı misyonerler, 1820’lerden 1890’lara kadar 70 yıllık süre içerisinde o kadar muazzam çalışmışlardır ki, 1893 yılına kadar Türkiye’de 624 okul, 436 ibadethane açmışlar, 3 milyon İncil, yaklaşık 4 milyon da değişik kitap dağıtmışlardı. American Board’ın sekreteri Judson Smith, yukarıdaki rakamları sıraladıktan sonra “Bütün bu asil hizmetlerimiz, Ermeni milletini bize karşı sonsuz sevgi ve şükran duygularına gark etti. Ve Ermenileri yüreklerini çelik bir çengelle misyonerlere bağladı. Artık Ermeni milleti, bu koruyucularının ve velinimetlerinin ellerinde bir balmumu parçası gibidir” diyerek Ermenilerin ABD’ye artık bağımlı olduğunu aleni bir şekilde ifâde etmiştir.
Amerikalılar, Anadolu’daki faaliyetleri ile Batı’da Bulgar ihtilalinin militanlarını yetiştirirken Doğu’da ise Ermeni isyânlarını yönlendiren Ermeni militanlarını yetiştirmişlerdir. 19. yüzyıl boyunca Amerika’ya yapılan göçler ile de artık Amerika’da Türkiye karşıtı bir Ermeni topluluğu oluşmaya başlamış ve bu yapılanma artık 19. yüzyılda çeşitli siyasî bunalımları yaşayan, hasta adam olarak nitelenen Osmanlı İmparatorluğu için önemli sorunları da beraberinde getirmiştir.
Ermeni Tasarılarının Amerikan Kongresi’ne Getirilişi ve
Kongre’de Kabul Edilen Ermeni Tasarıları
İlk olarak 3 Aralık 1894 yılında ABD Kongresi’ne sunulan Ermeni tasarıları ve/veya Ermeni sorunu görüşmeleri, çeşitli zaman aralıklarında, dünyadaki çeşitli siyasî gelişmeler çerçevesinde zaman zaman sekteye uğramış veya uykuya yatırılmış olsa da konu, 1984 yılından itibaren düzenli olarak ABD Kongresi’nde yeniden işlenmeye başlamıştır.
İlk olarak 1894 yılında ABD Kongresi’ne taşınan mesele, 3 Aralık 1894 tarihli bir kararla, Osmanlı Devleti’nin haksız yere suçlanmasına ve kınanmasına sebep olmuştur. Daha sonra, Ocak 1896’da yine ABD Kongresi’nde her iki meclisin de (Temsilciler Meclisi ve Senato) gündemine getirilmiş ve Osmanlı Devleti aleyhine bir karar kabul edilmiştir.
1909 yılında Adana olayları sırasında, ABD Hükümeti, Osmanlı Devleti’ne Ermeni sorunu ile ilgili olarak gözdağı verme amacıyla iki savaş gemisini Osmanlı kara sularına göndermiştir. Bu olaydan 7 yıl sonra ABD Kongresi’ne taşınan 9 Şubat 1916 kararı, daha sonra 11 Mayıs 1920 kararı olarak Kongre’den çıkmıştır. Bundan sonra Kongre’ye yönelik Ermeni propagandasının 55 yıllık suskunluk dönemini takiben 9 Nisan 1975’te tekrar Temsilciler Meclisi’ne getirilmiştir. 1975 yılında Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen Ermeni Tasarısı’na tepki olarak -Türk-Yunan anlaşmazlığında ortaya çıkan Kıbrıs olayıyla bağlantılı olan ambargo gibi diğer nedenlerle de Türkiye tarafından- 1975 Temmuz’unda Türkiye’de bulunan Amerikan tesislerinin faaliyetine son verilmiştir. Bu durum ABD’nin Türkiye üzerinden yürüttüğü comint ve elint istihbaratını durdurmuş, ayrıca İncirlik Üssü’ndeki faaliyetlere kısıtlama getirmiştir.
Türkiye ile ABD’nin, uygulanan silâh ambargosu yüzünden ilişkileri gergin bir düzeyde olduğu için bu girişim Türkiye’de pek yankı uyandırmamıştır. Amerikan yönetimi de Türkiye tarafından kendisine uygulanan yaptırımlar yüzünden tasarıyı Senato’ya taşımamıştır. Zaten bu dönemden sonra da Ermeni örgütlerinin, yöntem değiştirerek farklı bir yola, teröre yöneldikleri gözlemlenmiştir. Ermeniler, 1980’lı yılların ikinci yarısından itibaren ise, Ermeni iddialarını içeren bir tasarının Amerikan Kongresi’nden geçmesini sağlamaya çalışmışlardır.
Türkiye’ye karşı fanatik Ermeni grupları tarafından uygulanan 1970’ler ile 1980’lerin Ermeni terörünün yerini, 1980’lerin ortalarından itibaren ABD Kongresi’ne defalarca getirdikleri Ermeni tasarıları almıştır. Bu amaçla, 12 Eylül 1984’te Temsilciler Meclisi’ne (sözde) Ermeni soykırımını, ABD’nin kabul etmesini isteyen Ermeni tasarısını götürmüşlerdir.
Amerikalılar, Anadolu’daki faaliyetleri ile Batı’da Bulgar ihtilalinin militanlarını yetiştirirken Doğu’da ise Ermeni isyânlarını yönlendiren Ermeni militanlarını yetiştirmişlerdir. 19. yüzyıl boyunca Amerika’ya yapılan göçler ile de artık Amerika’da Türkiye karşıtı bir Ermeni topluluğu oluşmaya başlamış ve bu yapılanma artık 19. yüzyılda çeşitli siyasî bunalımları yaşayan, hasta adam olarak nitelenen Osmanlı İmparatorluğu için önemli sorunları da beraberinde getirmiştir.
Ermeni Tasarılarının Amerikan Kongresi’ne Getirilişi ve
Kongre’de Kabul Edilen Ermeni Tasarıları
İlk olarak 3 Aralık 1894 yılında ABD Kongresi’ne sunulan Ermeni tasarıları ve/veya Ermeni sorunu görüşmeleri, çeşitli zaman aralıklarında, dünyadaki çeşitli siyasî gelişmeler çerçevesinde zaman zaman sekteye uğramış veya uykuya yatırılmış olsa da konu, 1984 yılından itibaren düzenli olarak ABD Kongresi’nde yeniden işlenmeye başlamıştır.
İlk olarak 1894 yılında ABD Kongresi’ne taşınan mesele, 3 Aralık 1894 tarihli bir kararla, Osmanlı Devleti’nin haksız yere suçlanmasına ve kınanmasına sebep olmuştur. Daha sonra, Ocak 1896’da yine ABD Kongresi’nde her iki meclisin de (Temsilciler Meclisi ve Senato) gündemine getirilmiş ve Osmanlı Devleti aleyhine bir karar kabul edilmiştir.
1909 yılında Adana olayları sırasında, ABD Hükümeti, Osmanlı Devleti’ne Ermeni sorunu ile ilgili olarak gözdağı verme amacıyla iki savaş gemisini Osmanlı kara sularına göndermiştir. Bu olaydan 7 yıl sonra ABD Kongresi’ne taşınan 9 Şubat 1916 kararı, daha sonra 11 Mayıs 1920 kararı olarak Kongre’den çıkmıştır. Bundan sonra Kongre’ye yönelik Ermeni propagandasının 55 yıllık suskunluk dönemini takiben 9 Nisan 1975’te tekrar Temsilciler Meclisi’ne getirilmiştir. 1975 yılında Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen Ermeni Tasarısı’na tepki olarak -Türk-Yunan anlaşmazlığında ortaya çıkan Kıbrıs olayıyla bağlantılı olan ambargo gibi diğer nedenlerle de Türkiye tarafından- 1975 Temmuz’unda Türkiye’de bulunan Amerikan tesislerinin faaliyetine son verilmiştir. Bu durum ABD’nin Türkiye üzerinden yürüttüğü comint ve elint istihbaratını durdurmuş, ayrıca İncirlik Üssü’ndeki faaliyetlere kısıtlama getirmiştir.
Türkiye ile ABD’nin, uygulanan silâh ambargosu yüzünden ilişkileri gergin bir düzeyde olduğu için bu girişim Türkiye’de pek yankı uyandırmamıştır. Amerikan yönetimi de Türkiye tarafından kendisine uygulanan yaptırımlar yüzünden tasarıyı Senato’ya taşımamıştır. Zaten bu dönemden sonra da Ermeni örgütlerinin, yöntem değiştirerek farklı bir yola, teröre yöneldikleri gözlemlenmiştir. Ermeniler, 1980’lı yılların ikinci yarısından itibaren ise, Ermeni iddialarını içeren bir tasarının Amerikan Kongresi’nden geçmesini sağlamaya çalışmışlardır.
Türkiye’ye karşı fanatik Ermeni grupları tarafından uygulanan 1970’ler ile 1980’lerin Ermeni terörünün yerini, 1980’lerin ortalarından itibaren ABD Kongresi’ne defalarca getirdikleri Ermeni tasarıları almıştır. Bu amaçla, 12 Eylül 1984’te Temsilciler Meclisi’ne (sözde) Ermeni soykırımını, ABD’nin kabul etmesini isteyen Ermeni tasarısını götürmüşlerdir.
