DayWalkerr
ABDUSSABUR
EZAN
Allahu Ekber....................................................................الله اكبر ...................................... Allah (en) büyüktür.
Eşhedü enla ilahe illallah.............................................اشهد ان لا اله الا ال..........................Ben şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur.
Eşhedü enne Muhammeden resulullah....................اشهد ان محمدا رسول الله....................Ben şehadet ederim ki Muhammed Allah'ın resulüdür
Hayya ale'salah..............................................................حي على الصلا.................................Haydi namaza
Hayya alel-felah.............................................................حي على الفلا...................................Haydi kurtuluşa
Allahu Ekber.................................................................الله اكبر..........................................Allah (en) büyüktür
La ilahe illallah...............................................................لا اله الا ال....................................Allah'tan başka ilah yoktur
SABAH EZANI
Allahu Ekber....................................................................الله اكبر ...................................... Allah (en) büyüktür.
Eşhedü enla ilahe illallah.............................................اشهد ان لا اله الا ال..........................Ben şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur.
Eşhedü enne Muhammeden resulullah....................اشهد ان محمدا رسول الله....................Ben şehadet ederim ki Muhammed Allah'ın resulüdür
Hayya ale'salah..............................................................حي على الصلا.................................Haydi namaza
Hayya alel-felah.............................................................حي على الفلا...................................Haydi kurtuluşa
As-salatu hayrun mine'n nevm........................................الصلاة خير من النو........................Namaz uykudan hayırlıdır
Allahu Ekber.................................................................الله اكبر..........................................Allah (en) büyüktür
La ilahe illallah...............................................................لا اله الا ال....................................Allah'tan başka ilah yoktur
BEŞ VAKİT EZANI BEŞ AYRI MAKAMDA DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
Sabah Ezanı: Saba Makamı
Öğle Ezanı: Rast Makamı
İkindi Ezanı: Hicaz Makamı
Akşam Ezanı: Evc ve Segâh Makamları
Yatsı Ezanı: Uşşak ve Beyâti Makamları
Ezanın vakitlerine göre makamlara ayrılması konusunda ilk ciddi çalışma İslam düşüncesinin en önemli isimlerinden Farâbî'nin katılımı ve dönemin musikî üstadlarının bir araya gelmesiyle Mısır'da yapılır. Buradaki toplantının ardından yukarıda verdiğimiz tablodan biraz farklı da olsa vakitlere göre ezanın hangi makamlarda okunacağına dair bir cetvel belirlenir. Osmanlıya gelindiğinde bu şekilde bir ezan cetveli oluşacaktır çünkü artık makamların tertibi de gittikçe olgunlaşmakta ve en rafine hallerini almaktadır.
Neden Makamlara Göre Taksim?
Ezanın bu şekilde vakitlere göre belli makamlarda okunması için bir çalışma yapılmasında müziğin bilinenden çok farklı bir işlevi etkili olmuştur. Eskiden beri müziğin insan doğası üzerinde etkili olduğu ve bu etkinin aynı zamanda güneşin konumu, tabiatın durumu gibi hususlarla da doğrudan alakalı olduğu kabul edilmektedir. Tarih boyunca görülen müzikle tedavi yönteminin çerçevesini de bu bilgiler oluşturmaktaydı.
Vakitlere göre ezan okuma geleneğinin oluşmasında insanların o vakitteki ruh halleri ve seçilecek makamın seyri göz önünde bulundurulurdu. Söz gelimi sabah namazı vakti sabâ makamında ezan okunurdu; çünkü saba makamının özelliği seyrinin yukarıya doğru çıkıyor olmasıydı. Bu da sabah vakti uykularından kalkan insanların yavaş yavaş hareketlenmeleri ile ilgiliydi. Yine Farâbî'nin verdiği bilgilere göre sabâ makamı insana güç ve cesaret verir. Bu makamda okunan sabah ezanıyla da insanların yeni güne güçlü ve zinde bir halde başlamaları amaçlanırdı.
Bilindiği gibi akşam namazının vakti diğerlerine göre pek kısıtlıdır ve Hz. Peygamber de akşam namazı için biraz acele ederdi. Bu vakitte genellikle tercih edilen segâh makamı ise göre biraz daha çabuk bir seyre sahiptir. Segâh makamının bir diğer özelliği ise kişiye mistik duygular vermesiydi. Akşam karanlığı çöktüğünde insanın yapacağı iç yolculuk da düşünülerek segâh makamının seyriyle ezan okunuyor olsa gerek.
Yatsı ezanı içinse uşşak ve beyâti makamları tercih edilirdi. Çünkü bu makamlar dinleyene zindelik verirdi. Günün son saatlerinde insanların yorgunluğunu aldığı düşünülürdü.
Osmanlıya has güzel bir ezan uygulaması da perşembe günleri ikindi ezanının nihâvend makamında okunmasıdır. Nihâvend, diğerlerine göre biraz daha neşeli ve canlı bir makamdır. Perşembe günleri ikindi ezanında nihavendin tercih edilmesi müminlerin bayramı olarak kabul edilen cumaya erişecek olmanın müjdesini vermek içindir.
Salâ ise çoğunlukla huseynî makamında okunurdu. Huseynî makamının musikiyle tedaviye dair yöntem kitaplarında iyilik, sessizlik, rahatlık verdiği ve ferahlatıcı özelliğinin olduğu söylüyor. Farâbî ise buna paralel olarak makamın insana sükûnet duygusu verdiğini söylüyor. Ölen bir kimsenin ardından insanların en çok ihtiyaç duyacakları şey de bu sükûnet duygusuydu herhalde...
Görüldüğü üzere ezan artık sadece insanları mescide davet etmiyordu. Artık onların gündelik hayatlarının seyriyle ahenkli bir birliktelik içindeydi, her şeyiyle içselleştirilmişti. Ezan kültürü, yaşam kültürünün bir parçası haline gelmişti.
İnce bir zevk ve derin bir tefekkürün ürünü olarak asırlar boyunca olgunlaşan ezan kültürü bugün neredeyse unutulmuş durumda. Üzücü olan bu. Garip olan ise bugün hâlâ ezanın nasıl okunacağını tartışan bizlerin böylesine tarihsel ve estetik bir mirasa rağmen hâlâ sorulara tatmin edici bir cevap verememiş olmamız. Kısır tartışmalardan kendimizi kurtaramamış olmamız.
"Şerif Eskin'in yazısından..."
