- Katılım
- 23 May 2010
- Mesajlar
- 10,583
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
Arı Türkçe (biz edebiyatçılara)
Birkaç arı Türkçe kelimeyi paylaşalım :
Kısaltmalar:
E.T. = Eski Türkçe
O.T.= Orta Türkçe
E.A.T.=Eski Anadolu Türkçesi
A.=Arapça
E.F.=Eski Farsça
F.=Farsça
İ.=İngilizce
Fr.=Fransızca
Ger.=Germence
Lat.=Latince
Yn.= Yunanca
Tansık: Mucize, Olağanüstü olay, Harika
Eski Türkçe (E.T.) Taňmaq ( Şaşmak, Şaşırmak, Hayret etmek, Hayrete düşmek, Apışıp kalmak) fiilinden, Taňsuq : Şaşılacak olay, Harika olay, Mucize
(E.T.) Taňsuq > (O.T.) Taňsıq> (E.A.T.)
Açıklama: E.T. Taňmaq fiili 14. yy.'da Anadoluda kullanımda düşüyor. Bu fiilden türeyen Taňsıq sözü basma kalıp halde 16. yy.'a kadar dayansa da 16. yy.'ın ilk çeyreğinde ölmüş.
Dil devrimi sırasında Mucize anlamında Taňsıq sözü Tansık şeklinde diriltilmeye çalışılmışsa da günümüz Türkçesinde yaşayan E.T. Taňmaq türevi bir fiilimiz olmadığı ve sıradan insana bu sözün ne anlama geldiğini anlatacak en ufak bir ipucu bulunmadığı için söz tutunamıyor.
Tanmak : Hayret etmek, Hayrete düşmek
Tanma: Hayret
Tansık: Hayret verici olay, Mucize
Arapça Heyet ( Ar. Heyyet), Farsça Encümen ( Fars. Anjuman) ve Fransızca Konsey ( Fr. Conseil>Lat. Consilium, Con; birilikte+silere, sidere, oturmak,'dan oturum, celse, celseyi gerçekleştiren grup.) sözcüklerinin öz be öz Türkçesi olan Geneş
Arapçadan Heyet, Farsçadan Encümen ve Fransızcadan Konseyi almışız ama öz dilimizin varlığı Geneşi korumayı bilmemişiz.
E.T. Keň ( Geniş) sözünden E.T. Keňämäk (Genişlemek, Açılmak, Ufkunu Geliştirmek)
Bunun karşılıklılık eki (-ış, -iş, -ş) almış hali Keňäşmäk ( Biri birini genişletmek, biri birini yaymak, biri birini açmak, biri birinin ufkunu geliştirmek)
Atalarımız ne güzel düşünmüş... insanlar biribirinin ufkunu nasıl genişletir? Konuşarak ve danışarak.
Birisine danışma işini bilmeyenin bilene gidip sorması şeklinde değil de, hiç bir tarafı kırmadan, küçültmeden biri birinin ufkunu açma olarak yormuşlar.
E.T. Keňäşmäk fiili, danışmak, karşılıklı fikir alış verişinde bulunmak, istişarede bulunmak manalarında...istişare ve danışmanın içinde ve sonunda olan şey ise ufkun genişlemesi... Ey kurban olduğum dil! Ey benim güzel düşünebilen atalarım.
E.T. Keňäşmäk fiili E.A.T'de Geňäşmäk şeklinde mevcut. Anadolu Türklçesinin ilerleyen dönemlerinde maalesef bu fiilimizi yitiriyoruz. Farsça Danîş ( bilgi) sözü etkisiyle Danışmak (E.A.T. T<>D)( Tanışmak, biri birini tanımak, biri birini bilmek) sözü İstişare anlamına bürünmüş.. Farsça danîş ( bilgi) sözü etkisiyle biri birinden bilmek, biri birinden öğrenmek anlamında kalıplaşarak kadim kökleri olan Geňäşmäk sözünü dilden atmış.
İşte bu Geňäşmäk yani istişare etmek, danışmak, karşılıklı soruşmak, biri birinin ufkunu genişletmek fiilinden bir de adımız var. O da Geňäş. Yani İstişare işi, Danışma işi.
Aynı zamanda İstişareyi yapanlar, danışanlar, anlamına da geliyor.
Dolayısıyla
Geneş: Heyet, Encümen, Konsey, İstişare, Danışma, Danışma Kurulu anlamlarında
Geneşmek ise Karşılıklı fikir alışverişinde bulunmak, Danışmak, İstişarede bulunmak anlamlarında.
Bu Geneş ve Geneşmek sözleri bugün Orta Asya Türkçesinde hala canlıdır ve Kullanılmaktadır.
Türkmence : Geňeş, Geňeşmäk
Özbekçe : Kengash, Kengashmoq
Kazakça: Keňes, Keňesw
Kırgızca: Keňeş, Keňeşüw
Uygurca: Keňäş, Keňäşmäk
Konuşmak ve bu sözün gerçek anlamına bakacağız.
Konuşmak sözü konmak fiilinden geliyor. Konmak yani bir yere oturmak, konumlanmak, inmek manalarında.
Konuşmak ise Konmak fiilinin -ış, -iş birliktelik eki almış hali
Birlikte konmak, birlikte oturmak, karşılılı oturmak, yanyana oturmak manalarında.
Yan yana oturan iki insan büyük ihtimalle eninde sonunda sohbet edeceklerdir.
Bundan hareketle zamanla filde sohbet etmek manasında bir anlam kayması olmuş.
Konuşmak fiili zamanla söylemek ve söyleşmek fiilinin yerini almış.
"Akşam, iki yıldır göremediğim teyzemin oğlu ile karşılıklı konuşup, biri birimizi göremediğimiz onca zamanda meydana gelen her şey hakkında söyleşttik."
Alıntıdır.
Birkaç arı Türkçe kelimeyi paylaşalım :
Kısaltmalar:
E.T. = Eski Türkçe
O.T.= Orta Türkçe
E.A.T.=Eski Anadolu Türkçesi
A.=Arapça
E.F.=Eski Farsça
F.=Farsça
İ.=İngilizce
Fr.=Fransızca
Ger.=Germence
Lat.=Latince
Yn.= Yunanca
Tansık: Mucize, Olağanüstü olay, Harika
Eski Türkçe (E.T.) Taňmaq ( Şaşmak, Şaşırmak, Hayret etmek, Hayrete düşmek, Apışıp kalmak) fiilinden, Taňsuq : Şaşılacak olay, Harika olay, Mucize
(E.T.) Taňsuq > (O.T.) Taňsıq> (E.A.T.)
Açıklama: E.T. Taňmaq fiili 14. yy.'da Anadoluda kullanımda düşüyor. Bu fiilden türeyen Taňsıq sözü basma kalıp halde 16. yy.'a kadar dayansa da 16. yy.'ın ilk çeyreğinde ölmüş.
Dil devrimi sırasında Mucize anlamında Taňsıq sözü Tansık şeklinde diriltilmeye çalışılmışsa da günümüz Türkçesinde yaşayan E.T. Taňmaq türevi bir fiilimiz olmadığı ve sıradan insana bu sözün ne anlama geldiğini anlatacak en ufak bir ipucu bulunmadığı için söz tutunamıyor.
Tanmak : Hayret etmek, Hayrete düşmek
Tanma: Hayret
Tansık: Hayret verici olay, Mucize
Arapça Heyet ( Ar. Heyyet), Farsça Encümen ( Fars. Anjuman) ve Fransızca Konsey ( Fr. Conseil>Lat. Consilium, Con; birilikte+silere, sidere, oturmak,'dan oturum, celse, celseyi gerçekleştiren grup.) sözcüklerinin öz be öz Türkçesi olan Geneş
Arapçadan Heyet, Farsçadan Encümen ve Fransızcadan Konseyi almışız ama öz dilimizin varlığı Geneşi korumayı bilmemişiz.
E.T. Keň ( Geniş) sözünden E.T. Keňämäk (Genişlemek, Açılmak, Ufkunu Geliştirmek)
Bunun karşılıklılık eki (-ış, -iş, -ş) almış hali Keňäşmäk ( Biri birini genişletmek, biri birini yaymak, biri birini açmak, biri birinin ufkunu geliştirmek)
Atalarımız ne güzel düşünmüş... insanlar biribirinin ufkunu nasıl genişletir? Konuşarak ve danışarak.
Birisine danışma işini bilmeyenin bilene gidip sorması şeklinde değil de, hiç bir tarafı kırmadan, küçültmeden biri birinin ufkunu açma olarak yormuşlar.
E.T. Keňäşmäk fiili, danışmak, karşılıklı fikir alış verişinde bulunmak, istişarede bulunmak manalarında...istişare ve danışmanın içinde ve sonunda olan şey ise ufkun genişlemesi... Ey kurban olduğum dil! Ey benim güzel düşünebilen atalarım.
E.T. Keňäşmäk fiili E.A.T'de Geňäşmäk şeklinde mevcut. Anadolu Türklçesinin ilerleyen dönemlerinde maalesef bu fiilimizi yitiriyoruz. Farsça Danîş ( bilgi) sözü etkisiyle Danışmak (E.A.T. T<>D)( Tanışmak, biri birini tanımak, biri birini bilmek) sözü İstişare anlamına bürünmüş.. Farsça danîş ( bilgi) sözü etkisiyle biri birinden bilmek, biri birinden öğrenmek anlamında kalıplaşarak kadim kökleri olan Geňäşmäk sözünü dilden atmış.
İşte bu Geňäşmäk yani istişare etmek, danışmak, karşılıklı soruşmak, biri birinin ufkunu genişletmek fiilinden bir de adımız var. O da Geňäş. Yani İstişare işi, Danışma işi.
Aynı zamanda İstişareyi yapanlar, danışanlar, anlamına da geliyor.
Dolayısıyla
Geneş: Heyet, Encümen, Konsey, İstişare, Danışma, Danışma Kurulu anlamlarında
Geneşmek ise Karşılıklı fikir alışverişinde bulunmak, Danışmak, İstişarede bulunmak anlamlarında.
Bu Geneş ve Geneşmek sözleri bugün Orta Asya Türkçesinde hala canlıdır ve Kullanılmaktadır.
Türkmence : Geňeş, Geňeşmäk
Özbekçe : Kengash, Kengashmoq
Kazakça: Keňes, Keňesw
Kırgızca: Keňeş, Keňeşüw
Uygurca: Keňäş, Keňäşmäk
Konuşmak ve bu sözün gerçek anlamına bakacağız.
Konuşmak sözü konmak fiilinden geliyor. Konmak yani bir yere oturmak, konumlanmak, inmek manalarında.
Konuşmak ise Konmak fiilinin -ış, -iş birliktelik eki almış hali
Birlikte konmak, birlikte oturmak, karşılılı oturmak, yanyana oturmak manalarında.
Yan yana oturan iki insan büyük ihtimalle eninde sonunda sohbet edeceklerdir.
Bundan hareketle zamanla filde sohbet etmek manasında bir anlam kayması olmuş.
Konuşmak fiili zamanla söylemek ve söyleşmek fiilinin yerini almış.
"Akşam, iki yıldır göremediğim teyzemin oğlu ile karşılıklı konuşup, biri birimizi göremediğimiz onca zamanda meydana gelen her şey hakkında söyleşttik."
Alıntıdır.
