mkeskinim
New member
ŞİİR TÜRÜ VE ÖZELLİKLERİ
ŞİİR: Dizelerden oluşan ve seslerin uyumlu kullanılmasıyla insanlar üzerinde etki bırakan edebi anlatım çeşidine şiir denir. Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasıdır.
*Şiiri düz yazıdan ayıran ölçü, mısra, ahenk gibi unsurlar vardır.
*Nazım (şiir) biçimindeki yazılara "manzum"; Nazım parçalarına da "manzume" denir.
ŞİİRLE İLGİLİ KAVRAMLAR
DİZE(MISRA): Şiiri oluşturan her bir satıra dize denir. Şiirlerde her bir dize büyük harfle başlar.
NAZIM BİRİMİ: Bir şiirde dizelerin belli sayılarda bir araya gelmesiyle oluşturdukları dize gruplarına nazım birimi denir.
KAFİYE(UYAK): Dize sonlarında görevleri birbirinden farklı olan ses benzerliklerine kafiye denir.
KAFİYE ÇEŞİTLERİ
YARIM KAFİYE: Tek ses benzerliğine dayanan kafiyedir.
*............dizildi
*............yazıldı.
TAM KAFİYE: İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.
*.........karanlık
*.........artık
ZENGİN KAFİYE: Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.
*........... yolculuk
*...........soluk
CİNASLI KAFİYE: Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir.
*...........vakit çok geç
*...........nasıl geçersen geç.
REDİF: Dize sonlarında görevleri aynı olan ses benzerliklerine redif denir.
ÖLÇÜ(HECE ÖLÇÜSÜ): Bir şiiri oluşturan dizelerdeki hece sayılarının birbirine eşit olmasına dayanan ölçüye denir.
SERBEST ÖLÇÜ: Bu ölçüde hecelerin sayısı ya da uzunluğu kısalığı dikkate alınmaz.
KAFİYE ÖRGÜSÜ(ŞEMA): Bir şiirde kullanılan aynı kafiyelere aynı ortak harflerin verilmesiyle oluşan şemaya(örgüye) denir.
KAFİYE ÖRGÜSÜ
DÜZ KAFİYE: "a a a b" ya da
"a a b b" olmalı.
ÇAPRAZ KAFİYE: "a b a b" olmalı.
SARMAL KAFİYE: "a b b a" olmalı
ŞİİR İNCELEMESİ ve KAVRAMLAR İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
ŞİİR İNCELEMESİ: Verilen bir şiirin içerik ve biçim açısından incelenmesine şiir incelemesi denir.
1.İçerik(Muhteva) Açısından İnceleme: Bir şiirde anlatılanların incelenmesidir. Bir şiir parçasına sorulacak “Bu şiirde ne, nasıl anlatılıyor?” sorusuna verilen cevap o şiirin içeriği olur. Bu incelemede şiirin konusu ve teması açıklanır.
2.Biçim(Şekil) Açısından İnceleme: Bir şiirde kullanılan “kafiye, redif, örgü ve ölçü” nün bulunmasına biçim açısından inceleme denir.
ŞİİR TÜRLERİ
LİRİK ŞİİR: Aşk, ayrılık, hasret ve özlem gibi konuları işleyen duygusal şiirlerdir. Duygu, coşku ve akıcılık söz konusudur. Gazel, şarkı koşma, semai lirik şiire örnektir.
PASTORAL ŞİİR
oğa güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini, orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını, bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür. Şair doğa karşısındaki duygularını anlatıyorsa "idil", bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatıyorsa "eglog" adını alır.
EPİK ŞİİR: Destansı özellikler gösteren şiirlerdir. Kahramanlık, yiğitlik gibi konular işlenir. Okuyanda coşku yiğitlik duygusu, savaşma arzusu uyandırır.
DİDAKTİK ŞİİR:Bilgi vermek, öğretmek, öğüt vermek gibi öğretici amaç taşıyan şiirlerdir. Ahlakilik hakimdir. Kuru bir üslubu vardır. Manzum hikayeler ve fabllar hep didaktiktir.
SATİRİK ŞİİR: Toplumdaki çeşitli düzensizlik ve bozuklukları yeren, taşlayan şiirlerdir.
DRAMATİK ŞİİR: Tiyatronun manzum şekline denir. Dramatik manzume, karşılıklı konuşma şeklinde yazılan manzumelerdir.
KAFİYE(UYAK) VE REDİF BULURKEN DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR
1. İlk önce kelimenin kökü ve eki bulunur.
2. Tekrarlanan sesler aynı görevde kullanıldıkları için REDİFTİR.
3. Köklerdeki ses benzerlikleri kafiyedir.
4.Bir şiirde tekrarlanan bütün ses-hece-sözcükler veya mısralar REDİFTİR.
Aşağıdaki şiir örneklerini biçim ve içerik açısından inceleyelim.
BEKLENEN / NECİP FAZIL KISAKÜREK
Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Geçti istemem gelmeni
Yokluğunda buldum seni
Bırak vehmimde gölgeni
Gelme artık neye yarar
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Vaktaki beni gamlı görürler şâdım
Vakta ki harabım sanılır, âbâdım
Toprak gibi sakin, hâmuş olduğum an
Göklerde inilder nice bin feryadım
Mevlana
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
SESSİZ GEMİ-YAHYA KEMAL BEYATLI
Artık demir alma günü gelmişse zamandan,
Meçhûle giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
UZUN İNCE BİR YOLDAYIM-AŞIK VEYSEL
Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne haldayım
Gidiyorum gündüz gece
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüm aynı zamanda
İki kapılı bir handa
Gidiyorum gündüz gece
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
AŞKIN ALDI BENDEN BENİ-YUNUS EMRE
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
ÖNEMLİ NOT: TÜRKÇE SÖZCÜKLERDE BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNDAN KAYNAKLANAN SES DEĞİŞİKLİKLERİ REDİFİ BOZMAZ.
Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
GECELEYİN-ÜLKÜ TAMER
Geceleyin karanlıkta
Gülümsedim buluta ben
Saçlarına düşen yağmur
Gökkuşağı oldu birden
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
MİHRİBAN-ABDURRAHİM KARAKOÇ
Sarı saçlarına deli gönlümü
Bağlamıştın,çözülmüyor Mihriban
Ayrılıktan zor belleme ölümü
Görmeyince sezilmiyor Mihriban
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Yar,deyince kalem elden düşüyor
Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor
Lambada titreyen alev üşüyor
Aşk kağıda yazılmıyor Mihriban
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
:saskin
ŞİİR: Dizelerden oluşan ve seslerin uyumlu kullanılmasıyla insanlar üzerinde etki bırakan edebi anlatım çeşidine şiir denir. Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasıdır.
*Şiiri düz yazıdan ayıran ölçü, mısra, ahenk gibi unsurlar vardır.
*Nazım (şiir) biçimindeki yazılara "manzum"; Nazım parçalarına da "manzume" denir.
ŞİİRLE İLGİLİ KAVRAMLAR
DİZE(MISRA): Şiiri oluşturan her bir satıra dize denir. Şiirlerde her bir dize büyük harfle başlar.
NAZIM BİRİMİ: Bir şiirde dizelerin belli sayılarda bir araya gelmesiyle oluşturdukları dize gruplarına nazım birimi denir.
KAFİYE(UYAK): Dize sonlarında görevleri birbirinden farklı olan ses benzerliklerine kafiye denir.
KAFİYE ÇEŞİTLERİ
YARIM KAFİYE: Tek ses benzerliğine dayanan kafiyedir.
*............dizildi
*............yazıldı.
TAM KAFİYE: İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.
*.........karanlık
*.........artık
ZENGİN KAFİYE: Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.
*........... yolculuk
*...........soluk
CİNASLI KAFİYE: Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir.
*...........vakit çok geç
*...........nasıl geçersen geç.
REDİF: Dize sonlarında görevleri aynı olan ses benzerliklerine redif denir.
ÖLÇÜ(HECE ÖLÇÜSÜ): Bir şiiri oluşturan dizelerdeki hece sayılarının birbirine eşit olmasına dayanan ölçüye denir.
SERBEST ÖLÇÜ: Bu ölçüde hecelerin sayısı ya da uzunluğu kısalığı dikkate alınmaz.
KAFİYE ÖRGÜSÜ(ŞEMA): Bir şiirde kullanılan aynı kafiyelere aynı ortak harflerin verilmesiyle oluşan şemaya(örgüye) denir.
KAFİYE ÖRGÜSÜ
DÜZ KAFİYE: "a a a b" ya da
"a a b b" olmalı.
ÇAPRAZ KAFİYE: "a b a b" olmalı.
SARMAL KAFİYE: "a b b a" olmalı
ŞİİR İNCELEMESİ ve KAVRAMLAR İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
ŞİİR İNCELEMESİ: Verilen bir şiirin içerik ve biçim açısından incelenmesine şiir incelemesi denir.
1.İçerik(Muhteva) Açısından İnceleme: Bir şiirde anlatılanların incelenmesidir. Bir şiir parçasına sorulacak “Bu şiirde ne, nasıl anlatılıyor?” sorusuna verilen cevap o şiirin içeriği olur. Bu incelemede şiirin konusu ve teması açıklanır.
2.Biçim(Şekil) Açısından İnceleme: Bir şiirde kullanılan “kafiye, redif, örgü ve ölçü” nün bulunmasına biçim açısından inceleme denir.
ŞİİR TÜRLERİ
LİRİK ŞİİR: Aşk, ayrılık, hasret ve özlem gibi konuları işleyen duygusal şiirlerdir. Duygu, coşku ve akıcılık söz konusudur. Gazel, şarkı koşma, semai lirik şiire örnektir.
PASTORAL ŞİİR
oğa güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini, orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını, bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür. Şair doğa karşısındaki duygularını anlatıyorsa "idil", bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatıyorsa "eglog" adını alır. EPİK ŞİİR: Destansı özellikler gösteren şiirlerdir. Kahramanlık, yiğitlik gibi konular işlenir. Okuyanda coşku yiğitlik duygusu, savaşma arzusu uyandırır.
DİDAKTİK ŞİİR:Bilgi vermek, öğretmek, öğüt vermek gibi öğretici amaç taşıyan şiirlerdir. Ahlakilik hakimdir. Kuru bir üslubu vardır. Manzum hikayeler ve fabllar hep didaktiktir.
SATİRİK ŞİİR: Toplumdaki çeşitli düzensizlik ve bozuklukları yeren, taşlayan şiirlerdir.
DRAMATİK ŞİİR: Tiyatronun manzum şekline denir. Dramatik manzume, karşılıklı konuşma şeklinde yazılan manzumelerdir.
KAFİYE(UYAK) VE REDİF BULURKEN DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR
1. İlk önce kelimenin kökü ve eki bulunur.
2. Tekrarlanan sesler aynı görevde kullanıldıkları için REDİFTİR.
3. Köklerdeki ses benzerlikleri kafiyedir.
4.Bir şiirde tekrarlanan bütün ses-hece-sözcükler veya mısralar REDİFTİR.
Aşağıdaki şiir örneklerini biçim ve içerik açısından inceleyelim.
BEKLENEN / NECİP FAZIL KISAKÜREK
Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Geçti istemem gelmeni
Yokluğunda buldum seni
Bırak vehmimde gölgeni
Gelme artık neye yarar
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Vaktaki beni gamlı görürler şâdım
Vakta ki harabım sanılır, âbâdım
Toprak gibi sakin, hâmuş olduğum an
Göklerde inilder nice bin feryadım
Mevlana
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
SESSİZ GEMİ-YAHYA KEMAL BEYATLI
Artık demir alma günü gelmişse zamandan,
Meçhûle giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
UZUN İNCE BİR YOLDAYIM-AŞIK VEYSEL
Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne haldayım
Gidiyorum gündüz gece
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüm aynı zamanda
İki kapılı bir handa
Gidiyorum gündüz gece
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
AŞKIN ALDI BENDEN BENİ-YUNUS EMRE
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
ÖNEMLİ NOT: TÜRKÇE SÖZCÜKLERDE BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNDAN KAYNAKLANAN SES DEĞİŞİKLİKLERİ REDİFİ BOZMAZ.
Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
GECELEYİN-ÜLKÜ TAMER
Geceleyin karanlıkta
Gülümsedim buluta ben
Saçlarına düşen yağmur
Gökkuşağı oldu birden
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
MİHRİBAN-ABDURRAHİM KARAKOÇ
Sarı saçlarına deli gönlümü
Bağlamıştın,çözülmüyor Mihriban
Ayrılıktan zor belleme ölümü
Görmeyince sezilmiyor Mihriban
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
Yar,deyince kalem elden düşüyor
Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor
Lambada titreyen alev üşüyor
Aşk kağıda yazılmıyor Mihriban
Kafiyeler :
Redifler
Kafiye Örgüsü
Ölçü
:saskin