melihbakir
LorD oF The WaReZ
ŞARBON (Anthrax)
Klinik Özellikleri
Şarbon, ot yiyen hayvanlarda görülen bir hastalıktır, insanlarda görülme sıklığı çok düşüktür. İnsanlara bulaşması; hastalıklı hayvanlarla ilişki veya hayvansal ürünlerin yenmesi ile olur.
Şarbon insandan insana bulaşmaz.
İnsanda etkili olan Şarbon (Anthrax) üç ana klinik tablo oluşturur.
Deri, Akciğer ve Gastrointestinal Şarbon.
En sık görüleni Deri şarbonu’dur, bakteri sporlarının deri ile etkileşimi, Akciğer şarbonu; sporların solunum yolu ile alınması, Bağırsak şarbonu ise sporların ağız yolu ile alınması sonucu bulaşır. Vücuda yüzeyel temas, solunum veya sindirim yolu ile giren B. anthracis endosporları makrofajlar tarafından fagosite edilip lokal lenf nodüllerine taşınırlar. Makrofajlar içerisinde gelişerek vegetatif bakteri haline gelen endosporlar lenfatik sistemde çoğalarak kan dolaşımına girerler. Sayıları kısa zamanda mililitrede 10-100 bin’lere ulaşarak masif septisemiye neden olurlar.
Solunum yolu ile bulaşan şarbonun sistemik hale gelmesi ve sonunda % 100’lere ulaşan mortalite, semptomların ortaya çıkmasından sonra, 1-2 gün içerisinde gelişir.
Hastalığın akciğer veya sindirim sistemi yolu ile bulaşabilmesi için en az 10 bin bakteri sporunun solunması veya ağız yolu ile alınması gerekmektedir.
Etkeni
Şarbon, B. anthracis isimli bakterinin endosporlarının oluşturduğu bir enfeksiyondur.
Bacillus anthracis; hareketsiz, sporlu, gram pozitif - çomak şeklinde bir bakteridir.
Endosporları; bölünmez, ölçülebilen bir metabolizmaları yoktur, kuru ortama, ısıya, UV ışınlarına, gamma radyasyona ve çeşitli dezenfektanlara karşı dirençlidirler.
B. anthracis’in virulansında üç faktör önemlidir; ödem oluşturan toksini, letal toksini ve kapsül antijeni. Bu faktörler konakta septisemi ve ölüme neden olurlar.
Hastalık Belirtileri ve Tanı
Akciğer şarbonu; B. anthracis endosporlarının solunum yolu ile alınması sonucu oluşan akciğer şarbonunun inkubasyon süresi 1-7 gün arasındadır. Bu süre, karşılaşılan spor sayısı, kişisel faktörler ve kemoproflaksiye bağlı olarak değişim gösterebilir. Hastalık üst solunum yolları enfeksiyonu gibi başlar, bunu hipoksi ve dispne gelişimi izler. Radyolojik olarak mediastinal genişleme bulguları saptanır. İleri dönemde akciğer yetmezliği, şok ve sıklıkla menenjit gelişir.
Antibiyotik kullanımı ve destek tedavilere rağmen ölüm oranı çok yüksektir (% 90-100).
Gastrointestinal Şarbon
Kontamine etlerin az pişmiş veya çiğ olarak tüketilmesi ile oluşan gastrointestinal şarbonun da inkubasyon süresi 1-7 gün arasındadır. Orofaringeal ve abdominal form olarak ikiye ayrılabilir. Orofaringeal formda dil kökü lezyonları, boğazda tahriş, disfaji (yutma güçlüğü), ateş ve bölgesel lenfadenopati görülür. Abdominal formda bulantı, iştah kaybı, kusma ve ateş belirtilerini izleyen karın ağrısı, kan kusma ve kanlı ishal gelişir. Ölüm oranı % 25-75 arasındadır. Erken antibiyotik tedavisinin ölüm oranına etkisi tam olarak bilinmemektedir.
Deri şarbonu
Bu form, enfeksiyonun en sık görülen tipi olup hasta hayvanların kontamine et, yün, post ve derisinin cilt ile teması sonucu oluşur. İnkubasyon süresi 1-12 gündür. Cilt enfeksiyonu küçük bir papül olarak başlar, 1-2 gün içinde vezikül gelişir ve nekrotik ülser oluşumu ile sonlanır. Cilt lezyonu genellikle ağrısızdır, hastalarda ateş, baş ağrısı ve bölgesel lenfadenopati görülebilir. Deri şarbonunda yaklaşık % 20 olan ölüm oranı antibiyotik kullanımı ile % 1 'in altına iner.
Akciğer şarbonu
Başlangıç döneminde viral üst solunum yolları enfeksiyonu ve atipik pnömonilerle karışabilir. Bütün şarbon tiplerinde hastadan iyi bir anamnez alınmalı, özellikle B. anthracis sporları ile kontamine materyallerle ilişki sorgulanmalı, şüpheli durumlarda derhal kesin tanıya yönelik testler istenmelidir.
Tanıda laboratuvarda direkt mikroskobik inceleme ve kültür yöntemleri kullanılmaktadır.
Şarbon, vücutta toksik reaksiyon oluşturan bir süreçtir. Bu süreç belirli bir aşamaya ulaştığında, bakteriler etkisiz hale getirilse dahi, geri dönüş yoktur.
Letal toksin proteinlerine karşı bağışıklık oluşturulsa bile, toksin tarafından etkilenen makrofajların salgıladığı proinflamatuar sitokinleri şok ve ani ölümü getirir.
Henüz bu toksinlere karşı geliştirilmiş bir antitoksin yapısı mevcut değildir.
Şüpheli bir paket veya materyel geldiğinde yapılacaklar
Paketi açmayın.
Açılan paketten etrafa toz yayılmışsa, çevredekilerin uzaklaşmasını sağlayın, tozu temizlemeye çalışmayın.
Paketi veya materyeli, naylon torbaya iç içe iki tane olacak şekilde koyun. Bu işlem sırasında kauçuk eldiven ve ameliyathane maskesi kullanın.
Ellerinizi derhal sabunlu su ile yıkayın.
Yetkili kişilere haber verin.
Olay bölgesini boşaltın, çevreyi emniyete alın.
Olay sırasında giydiğiniz elbiseleri çıkararak bir naylon torbaya yerleştirin ve ağzı iyice kapalı olarak saklayın.
En kısa sürede bol su ve sabunla yıkanın.
Klinik Özellikleri
Şarbon, ot yiyen hayvanlarda görülen bir hastalıktır, insanlarda görülme sıklığı çok düşüktür. İnsanlara bulaşması; hastalıklı hayvanlarla ilişki veya hayvansal ürünlerin yenmesi ile olur.
Şarbon insandan insana bulaşmaz.
İnsanda etkili olan Şarbon (Anthrax) üç ana klinik tablo oluşturur.
Deri, Akciğer ve Gastrointestinal Şarbon.
En sık görüleni Deri şarbonu’dur, bakteri sporlarının deri ile etkileşimi, Akciğer şarbonu; sporların solunum yolu ile alınması, Bağırsak şarbonu ise sporların ağız yolu ile alınması sonucu bulaşır. Vücuda yüzeyel temas, solunum veya sindirim yolu ile giren B. anthracis endosporları makrofajlar tarafından fagosite edilip lokal lenf nodüllerine taşınırlar. Makrofajlar içerisinde gelişerek vegetatif bakteri haline gelen endosporlar lenfatik sistemde çoğalarak kan dolaşımına girerler. Sayıları kısa zamanda mililitrede 10-100 bin’lere ulaşarak masif septisemiye neden olurlar.
Solunum yolu ile bulaşan şarbonun sistemik hale gelmesi ve sonunda % 100’lere ulaşan mortalite, semptomların ortaya çıkmasından sonra, 1-2 gün içerisinde gelişir.
Hastalığın akciğer veya sindirim sistemi yolu ile bulaşabilmesi için en az 10 bin bakteri sporunun solunması veya ağız yolu ile alınması gerekmektedir.
Etkeni
Şarbon, B. anthracis isimli bakterinin endosporlarının oluşturduğu bir enfeksiyondur.
Bacillus anthracis; hareketsiz, sporlu, gram pozitif - çomak şeklinde bir bakteridir.
Endosporları; bölünmez, ölçülebilen bir metabolizmaları yoktur, kuru ortama, ısıya, UV ışınlarına, gamma radyasyona ve çeşitli dezenfektanlara karşı dirençlidirler.
B. anthracis’in virulansında üç faktör önemlidir; ödem oluşturan toksini, letal toksini ve kapsül antijeni. Bu faktörler konakta septisemi ve ölüme neden olurlar.
Hastalık Belirtileri ve Tanı
Akciğer şarbonu; B. anthracis endosporlarının solunum yolu ile alınması sonucu oluşan akciğer şarbonunun inkubasyon süresi 1-7 gün arasındadır. Bu süre, karşılaşılan spor sayısı, kişisel faktörler ve kemoproflaksiye bağlı olarak değişim gösterebilir. Hastalık üst solunum yolları enfeksiyonu gibi başlar, bunu hipoksi ve dispne gelişimi izler. Radyolojik olarak mediastinal genişleme bulguları saptanır. İleri dönemde akciğer yetmezliği, şok ve sıklıkla menenjit gelişir.
Antibiyotik kullanımı ve destek tedavilere rağmen ölüm oranı çok yüksektir (% 90-100).
Gastrointestinal Şarbon
Kontamine etlerin az pişmiş veya çiğ olarak tüketilmesi ile oluşan gastrointestinal şarbonun da inkubasyon süresi 1-7 gün arasındadır. Orofaringeal ve abdominal form olarak ikiye ayrılabilir. Orofaringeal formda dil kökü lezyonları, boğazda tahriş, disfaji (yutma güçlüğü), ateş ve bölgesel lenfadenopati görülür. Abdominal formda bulantı, iştah kaybı, kusma ve ateş belirtilerini izleyen karın ağrısı, kan kusma ve kanlı ishal gelişir. Ölüm oranı % 25-75 arasındadır. Erken antibiyotik tedavisinin ölüm oranına etkisi tam olarak bilinmemektedir.
Deri şarbonu
Bu form, enfeksiyonun en sık görülen tipi olup hasta hayvanların kontamine et, yün, post ve derisinin cilt ile teması sonucu oluşur. İnkubasyon süresi 1-12 gündür. Cilt enfeksiyonu küçük bir papül olarak başlar, 1-2 gün içinde vezikül gelişir ve nekrotik ülser oluşumu ile sonlanır. Cilt lezyonu genellikle ağrısızdır, hastalarda ateş, baş ağrısı ve bölgesel lenfadenopati görülebilir. Deri şarbonunda yaklaşık % 20 olan ölüm oranı antibiyotik kullanımı ile % 1 'in altına iner.
Akciğer şarbonu
Başlangıç döneminde viral üst solunum yolları enfeksiyonu ve atipik pnömonilerle karışabilir. Bütün şarbon tiplerinde hastadan iyi bir anamnez alınmalı, özellikle B. anthracis sporları ile kontamine materyallerle ilişki sorgulanmalı, şüpheli durumlarda derhal kesin tanıya yönelik testler istenmelidir.
Tanıda laboratuvarda direkt mikroskobik inceleme ve kültür yöntemleri kullanılmaktadır.
Şarbon, vücutta toksik reaksiyon oluşturan bir süreçtir. Bu süreç belirli bir aşamaya ulaştığında, bakteriler etkisiz hale getirilse dahi, geri dönüş yoktur.
Letal toksin proteinlerine karşı bağışıklık oluşturulsa bile, toksin tarafından etkilenen makrofajların salgıladığı proinflamatuar sitokinleri şok ve ani ölümü getirir.
Henüz bu toksinlere karşı geliştirilmiş bir antitoksin yapısı mevcut değildir.
Şüpheli bir paket veya materyel geldiğinde yapılacaklar
Paketi açmayın.
Açılan paketten etrafa toz yayılmışsa, çevredekilerin uzaklaşmasını sağlayın, tozu temizlemeye çalışmayın.
Paketi veya materyeli, naylon torbaya iç içe iki tane olacak şekilde koyun. Bu işlem sırasında kauçuk eldiven ve ameliyathane maskesi kullanın.
Ellerinizi derhal sabunlu su ile yıkayın.
Yetkili kişilere haber verin.
Olay bölgesini boşaltın, çevreyi emniyete alın.
Olay sırasında giydiğiniz elbiseleri çıkararak bir naylon torbaya yerleştirin ve ağzı iyice kapalı olarak saklayın.
En kısa sürede bol su ve sabunla yıkanın.