İlaçların Yan Etkileri

[peace_346]

İlaçların istenmeyen etkisi;koruma, teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan dozlarda ortaya çıkan ve istenmeyen (ve zararlı olabilen) bir etkisi olarak tanımlanmaktadır.

a) İlaçların istenmeyen etkilerinden söz ederken; ilacın;

1-Öngörülen (önceden bilinen-kaçınılmaz) etkisinin (yan etki) ve

2-Öngörülmeyen (önceden bilinmeyen-alışılmışın dışında kalan) etkisinin olduğunu bilmekte yarar vardır.

İlacın bilinen yan etkileri (örneğin yatıştırıcı ilaçların uyku durumu yaratması) genellikle hasta tarafından nispeten kolay tolere edilebilen istenmeyen etkilerdir. İlacın önceden bilinmeyen etkisi ise hasta tarafından kolayca tolere edilemeyen olumsuz etkisidir.

Çok yararlı ve hiçbir istenmeyen etkisi olmayan maddeler olarak "bilinen" vitaminlerin de-diğer ilaçlar gibi-çeşitli yan etkileri vardır.

İlaçların istenmeyen etkilerine zemin hazırlayan ve hastaya ilişkin faktörler;

İlacın yanlış dozda (gereken dozun üstünde veya altında) kullanılması,

İlacın yanlış biçimde kullanılması (örneğin yanlış uygulama yolundan kullanılması),

İlacın yanlış zamanda-yanlış sıklıkta, yanlış süreyle-kullanılması,

Yanlış ilaç kullanılması ya da ilacın yanlış amaçla kullanılması,

Yaşa, cinsiyete, kalıtsal faktörlere (genetik yapıya), ırka, kiloya, allerji öyküsüne, mevcut hastalıklara (böbrek ve karaciğer yetmezliği gibi), daha önce görülmüş istenmeyen etki öyküsüne ilişkin faktörler

İlaçların istenmeyen etkileri, hastaneye başvuru nedenleri arasında önemli bir yer tutmaktadır.

b) İlaçların istenmeyen etkilerine yol açan nedenlerden bir grup da ilaç

tedavisine ilişkin olanlardır. Bunlar;

İlaç-ilaç etkileşimi sonucu oluşan istenmeyen etkilerinin,

İlaç-besin etkileşimi sonucu oluşan istenmeyen etkilerinin,

Zehirlenme tablosunun ortaya çıkması şeklindedir.

Kullanılan ilaç sayısı arttıkça, istenmeyen etkilerin görülme riski yükselmektedir.

Yaşlılık, doza bağımlı istenmeyen ilaç etkilerinin ortaya çıkmasında büyük rol oynamaktadır. Yaşlılıkla birlikte azalan vücut sıvısı oranı, gerileyen böbrek fonksiyonları veya özellikle karaciğer başta olmak üzere bozulan diğer organ fonksiyonları nedeniyle ilacın tedavi dozları ile toksik (zehirlenmeye yol açan) dozları arasındaki "güvenlik aralığı" daralmaktadır. Dolayısı ile ilaçların istenmeyen etkileri daha sık ve daha şiddetli olarak ortaya çıkmaktadır.

Bebekler ve çocuklarda istenmeyen etkiler, genç ve yetişkinlere oranla daha yüksektir. Fizyolojik ve biyokimyasal profil, ilacın vücut tarafından emilimi ve dağılımını etkilemektedir.

Tüm ilaçların-istenen etkilerinin yanısıra-istenmeyen etkilerinin de olabileceğini aklınızda bulundurunuz.

Hekim Önerisi ve Eczacı Uyarısı Dışında (Kendiliğinizden) İlaç Kullanmayınız.

İlaçların istenmeyen etkilerini (özellikle ilaç allerjisi) daha önce yaşamış iseniz, hekiminizi ve eczacınızı uyarmayı unutmayınız.

İlacınızı kullandığınız sırada ortaya çıkabilecek şikayetinizi hekiminize/eczacınıza bildiriniz.

İstenmeyen etkileri şiddetlendirebileceği için, ilaç kullanırken alkol almayınız.​