Okullar açılırken ebeveynlerinde çocukları ve onların okul hayatıyla ilgili öğrenmesi gereken çok şey var. Ama çocuklar zamanlarının ancak yarısını okulda geçiriyor. Okul ve uyku dışındaki zamanın çoğunu oyunla geçiriyorlar. Yani okul dışında da ihmal edilmemeleri gerekiyor. Yıllardır çocukların hayatı ve hakları konusunda çalışan sosyolog Prof. Esin Küntaya göre kişiliğin oluşmasında okul dışı
faaliyetler ve oyun önemli. Spor yapabilmek ve oyun oynamak da onların hakkı diyen Küntay, şiddete yönlendiren bilgisayar oyunlarına karşı da uyarıyor.
4+4+4 sistemine nasıl bakıyorsunuz?
Çocuklarla ilgili her türlü kararda onların yüksek yararı gözetilmeli. Çok küçük yaşlarda çocuktan ciddi bir öğretimsistemine girmesini beklemek, çocukların üstün yararına aykırı. BM Çocuk Hakları Sözleşmesine (BMÇHS) tarafız, Anayasamızın 90ıncı maddesiyle bu sözleşme iç hukuk düzenlemesi niteliği taşıyor. Çocuklara ayırımcılık yapmamalıyız. Oysa 5.5 yaşındaki çocuklar okula 7 yaşındakilerle aynı anda başlayacak. Bu bir tür ayrımcılık, çünkü küçük başlayan geriden izlemek zorunda kalacak. Anaokulu eğitimi almadıkları için daha da geri kalacaklar...
Sistem oturmuş olsa ya da çocuklar anaokulu eğitimi alıp okula başlasa sakıncalar ortadan kalkarmı?
Okul öncesi eğitimden tüm çocukların fırsat eşitliğiyle faydalanması gerek. Ancak o paralı olduğundan pek yararlanılamıyor. BMÇHSnin eğitimle ilgi 28incimaddesinde fırsat eşitliğinden
söz ediliyor ama anaokuluna gidenler ve gidemeyenler var bu ülkede.
Çocuklar uyku dışındaki zamanın yarısını okul dışında geçiriyor. Bu zaman iyi kullanılabiliyormu?
Okul sonrası zaman da okulla bağlantılı. Çocuğun spor yapabilmesi ve oyun oynama hakkı korunmalı. Çocuk Hakları Sözleşmesinin 31incimaddesi bunu söylüyor. Ancak bir düşünün 5 yaşında, kalabalık sınıflarda okula başlayan çocuklar ne kadar oyun oynayabilecek?5 yaşında ilkokul öncesi eğitimin esası oynayarak öğrenmeyedayanıyor. 4+4+4 sisteminde de Okula yeni başlayan çocuklara oyun oynayarak öğreteceğiz deniyor ama bu sistemin temelleri atılmadı. Gelecek sene uzman görüşleriyle hazırlanan birmüfredatla bu sistemhayata geçirilmiş olsa belki daha iyi işlerdi. Yine de bu yıl küçük yaşta okula gitmeyi doğru bulmuyorum.Çocuk ileriki sınıflarda hep kendinden büyüklerle yarışacak, nasıl yetişecek?
Psikolojik açıdan sonuçları ne olur?
Okul, çocuğa özgüven kazandıracak yer. Bu kadar kalabalık sınıflarda her çocuğa kendini ifade etme ve katılım hakkı vermek zor ki bu özgüvenini sağlamada çok önemli ve teke tek ilgilenerekmümkün. Kalabalıkta ne kadar grup çalışması, paylaşımöğretilebilir?
Çocuk zaten paylaşmayı, arkadaşlığı öğrenmeden okula geliyor. Sonraki yıllarda öğretmenler de zorda kalacak. Bir sınıfta çok bilenlerle az bilenler birarada olacak. Kime göre ayarlamaya
çalışsa diğerine haksızlık olacak.
Anne-babalar okulda yeterince kazanılamayan özgüveni verebilir mi?
Eğitimli anne-baba boşlukları doldurmaya çalışacak ama iş hayatı çok yoğun. Çocuğun eğitiminde ve
sosyalleşmesinde önce aile sonra okulgelir. Ama okul sadece öğrenim değil aynı zamanda bir eğitimortamı. Nerede, nasıl davranması gerektiğini öğrendiği yer. 5 yaş çocukları spor yapabilir, el
becerilerini geliştirebilecekleri çalışmalar yapabilirler. Okul öncesi eğitimde bu sağlanıyor ama direkt
birinci sınıfa geçmek zorlayacak.
Yine de özgüven nasıl verilebilir?
Anne-babanın çocukla çok ilgili olması gerek. Televizyonda çocuk eğitimine yönelik güzel programlar var. Çocuğa nasıl yaklaşabilecekleri konusunda bunlardan destek alabilirler. Öncelikle anne-baba iyi birmodel olmalı. Eğer şiddet görürsa bu yolla dediğini yaptırmayı öğreniyor. Ne kadar
az ilgi gösterilirse çocuk suçameyilli hale geliyor.
Okul dışındaki sosyal faaliyetler çocuk açısından önemli...
Çocuklar rekabeti oyunla öğreniyor ama kıran kırana değil, centilmence... Yenilgiyi kabul etmeyi de öğreniyor.
Okul dışı faaliyetlerden hangisinin yararlı olacağına nasıl karar verilmeli?
Çocuk yakından gözlemlenmeli. Sporameraklı bir çocuğu engelleyemiyorsunuz. Yaptığı
resimlerden belli ki sanata bir yatkınlığı var. Bütün bunlar paralı şeyler fakat kamu kurumlarının ücretsiz etkinliklerinden faydalanılabilir. Yeteneği olmayan çocuk yoktur yeter ki geliştirebilsin. Sokaktaki çocukların da kesinlikle yetenekleri var ama geliştirecekleri bir ortamyok.
Nasıl bir ortam sunmak gerek?
Mümkünmertebemüzik dinletmek gerek.Müziğe alışkanlık çocuk yaşta edinilir. Bankaların çocuklara yönelik sanat etkinlikleri takip edilse çok iyi olur. Çocuklar bilgisayar kullanmalı, çok yararlı yönleri var ama yararlı olmayan yönleri de var. Bazı bilgisayar oyunlarında şiddeti ve adam öldürmeyi öğreniyorlar. Bakmak lazım.
EĞLENİRKEN ÖĞRENSİN
Bir de ağzımızdan düşmeyen kaliteli zaman kavramı var...
Neyle eğleniyorsun, o eğlencenin içinde eğitimne kadar pay alıyor, ona bakmak lazım. Aileyle beraberlik çok önemli. Araya rekabeti katmadan kardeşlerin beraberliği çok önemli. Aileyle yürüyüş bile çok faydalı bir beraberlik. Her şey parayla değil. Alışverişmerkezleri çıkalı yegâne eğlence ortamı oldu ama çocukla mümkün olduğu kadar sanatsal etkinliklere, tiyatro ve sinemaya gidilmeli. Yap-bozlar çok geliştirici şeyler. Kısacası ne yaparsanız yapın, çocukla birlikte yapın. Halı almaya bile beraber gidilip çocuğun fikri de sorulmalı. Bu özgüvenini geliştirir.
Çocuk para değil ilgi istiyor
Bir de çocuğun her istediğine evet deme durumu var ki bu da doyumsuz yapıyor...
Çocuklar arkadaşlarından çok şey öğreniyor. Arkadaşında gördüğünü istiyor ve annebalalar da Peki diyor. Çocuğun istediğini almalılar, böylelikle çocuk özgüven kazanıyor. Ama bazen Şimdilik benim imkânım yok. Biraz sabretmelisin denmeli. Elde edememenin hayatın parçası olduğunu bilmeli çocuk, karşıtlıkları bilmeli. Ayrıca çocuk da Al şu parayı, git ne alırsan al densin istemiyor. İlgi istiyor.
'Hayırda hayır vardır'
Çalışan annelerin çocuklarına büyükanne ve büyükbabalar da bakıyor.
Büyükanne olunca yumuşuyor insan. Eski otoriteyi sağlayamıyorsunuz. Unutmayın ki o yaşta birine çocuk teslim etmek büyük yük, çocuk açısından zor. Daha genç yaşta biriyle beraber olmak çok daha canlı ve
enerjiktir. Sevgi ve güvenlik açısından büyük anne ve büyükbabanın bakması yanlış değil
ama yaşını başını almış birinden ne kadar enerjisini vermesini
bekleyebilirsiniz ki? Büyükanneler çok verici davranıyor torunlarına karşı ama böyle olmamalı.
Hayırda hayır vardır! Gelişmekte olan çocuğa çalışan anne, daha iyi bir model. Ancak çalışan annebabaya destek verenler olmalı. Kreşler, yuvalar erişilebilir olmalı. Çocuk bakımı ve ev işleri sadece anneye bırakılmamalı. Ailede demokratik ve paylaşımcı bir ortam olmalı. Cinsiyet ayırımcılığına dayalı rol dağılımları hâlâ devam ediyorsa mutluluk olmaz. Demokratik ortamın olduğu yeni aileler çoğalıyor.