Tarihi bilmezsek; hem günümüzdeki gelişmeleri doğru değerlendiremez, hem de
geçmişteki tuzakları, riskleri ve ödenen bedelleri tekrar önümüzde buluruz.
İstanbul'un işgalini izleyen günlere ait aşağıda sunulan tarihsel
örneklerdeki(*) bazı isimleri, örneğin; İngiltere yerine ABD, Damat yerine
Enişte, Halife Padişah yerine Müslüman Başkomutan olarak değiştirdiğinizde,
günümüzde yaşananlarla pek farklı bir durumun olmadığı görülecektir.
1- Karadeniz Ordusu Başkomutanı General Milne'in Raporu ( 16 Aralık 1918):
"Padişah İngilizlerin Türkiye'nin idaresini mümkün olduğu kadar çabuk
ellerine alması için istirhamda bulundu. Kafkasya'daki Türk askerini
İngilizlerin buyruğuna vermeye ve istenmeyen subayları görevlerinden almaya
hazır."
2- Yüksek Komiser Amiral Webb'in Raporlarından Alıntılar (1919):
- Damat Ferit, İngiltere'ye teveccüh göstermek için her istediğimiz kişiyi
tutuklamaya hazırdır.(5 Mart)
- Hükümet yeni tutuklamalara başladı. İtaatli bir ata fazla antrenman
yaptırıyoruz. Daha iyisini bulamayız. Sadrazam her valiye bir İngiliz
danışman atamak istiyor. Bizi mahcup ediyorlar. Damat Ferit hükümeti,
düşünülmesi mümkün olan en İngiliz yanlısı hükümettir(11 Mart)
- Damat Ferit yargılanan İttihatçıların Malta' ya götürülmelerini öneriyor.(
20 Mayıs)
3- İngiliz Yüksek Komiserliği Müsteşarı Hohler'in Notu ( 21 Temmuz):
"Türkleri zayıflatmak için Kürtleri harekete geçirmek iyi plandır."
4- ABD Yüksek Komiseri Bristol'ün raporu ( 30 Eylül):
"İngilizler Kürtleri kullanarak milliyetçi akımı boğmak istiyorlar.
Türkiye'de Ermenilere karşı bir hareket olduğu da İngilizlerin
propagandasıdır."
5- Veliaht Abdülmecid' in açıklaması ( 8 Ağustos):
"Anadolu' daki hareket, hainâne, delice ve gaddarcadır. Türkiye
Amerikalılara bırakılmalıdır.
6- Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Adil
ile Harbiye Nazırı ( Milli Savunma Bakanı) Süleyman Şefik Paşaların Vali
Ali Galip' e,"Bir aşiret birliği ile Elazığ'dan hareket ederek Mustafa
Kemal'i tutuklamasını ve Sivas Kongresi'ne engel olmasını" emretmeleri ( 3
Eylül)
7-Damat Ferit'in üç İngiliz ile yaptığı gizli anlaşma'dan bazı maddeler ( 12 Eylül 1919):
- Boğazlar ve İstanbul, İngilizlerin denetimi altında olacak,
- Türkiye, bağımsız bir Kürdistan'ın kurulmasına karşı çıkmayacak,
- Türkiye, İngiltere'nin Suriye ve Elcezire (Kuzey Mezopotamya) üzerindeki
egemenliğini sağlamasına, gerekirse fiili olarak yardımcı olacak (yani asker
verecek) ve hilafet gücünü, Müslümanların bulunduğu İngiliz sömürgelerinde,
İngiltere' den yana kullanacak (yani İngiliz emperyalizminin emrine
verecek),
- Milliyetçi akımları önlemek ve yönetimi korumak için İngiltere bir zabıta
kuvveti örgütleyecek,
- Türkiye, Mısır ve Kıbrıs üzerindeki bütün haklarından (!) vazgeçecek,
- Barış koşullarına dönüldükten sonra Padişah, İngiliz hükümeti ile 4.
Maddedeki esasları genişletip genelleştirecek gizli bir anlaşma yapacak
8- Mustafa Kemal'in Dahiliye Nazırı Adil'e Telgrafı ( 11 Eylül):
"Alçaklar! Caniler! Düşmanlarla millet aleyhinde haincesine tertiplerde
bulunuyorsunuz..
Aklınızı başınıza toplayın! Galip Bey ve yandaşları gibi akılsızların
ahmakça olan boş vaadlerine kapılarak ve (İngiliz subayı) Mr.Noel gibi
millet ve vatanımız için zararlı olan yabancılara vicdanınızı satarak
yaptığınız alçaklıkların, milletçe tatbik olunacak mesuliyetini
unutmayınız!"
geçmişteki tuzakları, riskleri ve ödenen bedelleri tekrar önümüzde buluruz.
İstanbul'un işgalini izleyen günlere ait aşağıda sunulan tarihsel
örneklerdeki(*) bazı isimleri, örneğin; İngiltere yerine ABD, Damat yerine
Enişte, Halife Padişah yerine Müslüman Başkomutan olarak değiştirdiğinizde,
günümüzde yaşananlarla pek farklı bir durumun olmadığı görülecektir.
1- Karadeniz Ordusu Başkomutanı General Milne'in Raporu ( 16 Aralık 1918):
"Padişah İngilizlerin Türkiye'nin idaresini mümkün olduğu kadar çabuk
ellerine alması için istirhamda bulundu. Kafkasya'daki Türk askerini
İngilizlerin buyruğuna vermeye ve istenmeyen subayları görevlerinden almaya
hazır."
2- Yüksek Komiser Amiral Webb'in Raporlarından Alıntılar (1919):
- Damat Ferit, İngiltere'ye teveccüh göstermek için her istediğimiz kişiyi
tutuklamaya hazırdır.(5 Mart)
- Hükümet yeni tutuklamalara başladı. İtaatli bir ata fazla antrenman
yaptırıyoruz. Daha iyisini bulamayız. Sadrazam her valiye bir İngiliz
danışman atamak istiyor. Bizi mahcup ediyorlar. Damat Ferit hükümeti,
düşünülmesi mümkün olan en İngiliz yanlısı hükümettir(11 Mart)
- Damat Ferit yargılanan İttihatçıların Malta' ya götürülmelerini öneriyor.(
20 Mayıs)
3- İngiliz Yüksek Komiserliği Müsteşarı Hohler'in Notu ( 21 Temmuz):
"Türkleri zayıflatmak için Kürtleri harekete geçirmek iyi plandır."
4- ABD Yüksek Komiseri Bristol'ün raporu ( 30 Eylül):
"İngilizler Kürtleri kullanarak milliyetçi akımı boğmak istiyorlar.
Türkiye'de Ermenilere karşı bir hareket olduğu da İngilizlerin
propagandasıdır."
5- Veliaht Abdülmecid' in açıklaması ( 8 Ağustos):
"Anadolu' daki hareket, hainâne, delice ve gaddarcadır. Türkiye
Amerikalılara bırakılmalıdır.
6- Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Adil
ile Harbiye Nazırı ( Milli Savunma Bakanı) Süleyman Şefik Paşaların Vali
Ali Galip' e,"Bir aşiret birliği ile Elazığ'dan hareket ederek Mustafa
Kemal'i tutuklamasını ve Sivas Kongresi'ne engel olmasını" emretmeleri ( 3
Eylül)
7-Damat Ferit'in üç İngiliz ile yaptığı gizli anlaşma'dan bazı maddeler ( 12 Eylül 1919):
- Boğazlar ve İstanbul, İngilizlerin denetimi altında olacak,
- Türkiye, bağımsız bir Kürdistan'ın kurulmasına karşı çıkmayacak,
- Türkiye, İngiltere'nin Suriye ve Elcezire (Kuzey Mezopotamya) üzerindeki
egemenliğini sağlamasına, gerekirse fiili olarak yardımcı olacak (yani asker
verecek) ve hilafet gücünü, Müslümanların bulunduğu İngiliz sömürgelerinde,
İngiltere' den yana kullanacak (yani İngiliz emperyalizminin emrine
verecek),
- Milliyetçi akımları önlemek ve yönetimi korumak için İngiltere bir zabıta
kuvveti örgütleyecek,
- Türkiye, Mısır ve Kıbrıs üzerindeki bütün haklarından (!) vazgeçecek,
- Barış koşullarına dönüldükten sonra Padişah, İngiliz hükümeti ile 4.
Maddedeki esasları genişletip genelleştirecek gizli bir anlaşma yapacak
8- Mustafa Kemal'in Dahiliye Nazırı Adil'e Telgrafı ( 11 Eylül):
"Alçaklar! Caniler! Düşmanlarla millet aleyhinde haincesine tertiplerde
bulunuyorsunuz..
Aklınızı başınıza toplayın! Galip Bey ve yandaşları gibi akılsızların
ahmakça olan boş vaadlerine kapılarak ve (İngiliz subayı) Mr.Noel gibi
millet ve vatanımız için zararlı olan yabancılara vicdanınızı satarak
yaptığınız alçaklıkların, milletçe tatbik olunacak mesuliyetini
unutmayınız!"
(*) 1881-1938 Atatürk, Kurtuluş Savaşı Ve Cumhuriyet Kronolojisi - Turgut
Özakman
Özakman
