Gençliğe Hitabeyi İnönü yazdı
Ayşe Hür, Tarafta pazar günü yayımlanan yazısında, Nutukun tarihsel serüvenini
incelerken Bülent Ecevitin benim Liderler Hapishanesi kitabımda yer alan bir anlatısına
dikkat çekti. Gençliğe Hitabeye ilişkin tanıklığımı sizlerle yeniden paylaşmak istedim.
Ecevitin anlatısı, ilk kez, 4 Mart 1986da, Milliyetteki Liderler Hapishanesi adlı yazı dizimin
içinde yer aldı. Gençliğe Hitabeyi İnönü kaleme almış başlığını taşıyan haber, gazetenin
manşetinden anons edildi. Ecevit ile aynı hapishaneyi paylaştığımız günlerde bir sohbetimiz
sırasında Gençliğe Hitabenin İnönü tarafından yazıldığını anlatmıştı. İsmet İnönü CHP
Genel Başkanı iken Bülent Ecevit genel sekreter pozisyonundaydı. Yani Ecevit İsmet
Paşanın en yakınındaki kişilerdendi. Bakanlığını da yapmıştı. Cezaevinde bana, Gençliğe
Hitabenin yazılışına ilişkin İnönüden dinlediklerini ayrıntılarıyla anlattı. Ben o gün
günlüğüme aynen not ettim.
Günlüklerim Mart 1986da, Liderler Hapishanesi adıyla kitap olarak da yayımlandı ve
çeşitli yayınevlerinden defalarca baskı yaptı.
Milliyetteki yazı dizisinin yayımı bitince titiz bir kişi olan Ecevit bazı açıklamalarda bulundu.
Bu açıklamalar da Milliyette yer aldı. Ancak Ecevit, Gençliğe Hitabe konusu üzerine
anlattıkları için yeni bir açıklama yapmadı, farklı aktarıldığını söylemedi. Kitabı kendisine
de daha o tarihte imzalayarak gönderdim. Baskıdan sonra da defalarca bir araya geldik,
cezaevi günlerini yâd ettik, hiçbirinde bilgiyi reddeden bir tepki göstermedi.
Bu anlatıya açıklık getiren ya da çelişen neler var diye yeniden kütüphanemi karıştırdım.
Afet İnanın Atatürkten Hatıralar ve Belgeler kitabında yazdıklarını gözden geçirdim. Afet
Hanım yurtdışından döndüğünde Nutuk hazırlıklarına tanık olmuş. Gençliğe Hitabenin
Atatürkün el yazısı ile yazılmış olduğunu söylüyor. Bu anlatının Bülent Ecevitin anlatısını
tekzip ettiğini düşünmüyorum. Zira Atatürk büyük olasılıkla İnönünün getirdiği metni
bütünlük açısından gözden geçirip yeniden yazmıştır. Afet Hanım Gençliğe Hitabe
bölümünde çok az düzeltme olduğunu söylüyor. Belki de düzeltmelerin az olmasının nedeni
temize çekilmiş olmasıdır. Yani kendisi Atatürkün bu bölümü yazdığına tanık olduğunu
söylemiyor. Zaten Afet Hanımın Atatürk Nutku yazarken yurtdışında olduğu, düzeltmeleri
yaparken döndüğü biliniyor.
Notlarım aynen şöyle: Atatürk hazırladığı Büyük Nutku yakın arkadaşı İsmet İnönüye
okuması ve fikirlerini söylemesi için izin vermiş. İsmet Paşa uzun konuşmayı okuyup
bitirdikten sonra Atatürke iade etmiş. Atatürkün Nasıl buldun sorusuna, Paşam çok
güzel ancak sonunu gençliğe hitap ederek bitirmek faydalı olur cevabını vermiş. Atatürk
de bunun üzerine, O zaman sen yaz böyle bir bölüm, bakalım iyi olursa dediğin gibi
yaparız deyince, İsmet İnönü ünlü Nutukun sonundaki Gençliğe Hitabe bölümünü kaleme
almış... Ecevit, İnönü ile anılarını anlatırken şunları söyledi: Kendisi bana bir keresinde
böyle anlatmıştı. Aynı anısını Necdet Uğura da anlatmış, o da bu olayı biliyormuş...
Dönemin Milli Eğitim Bakanı Necdet Uğur bu olayı İnönüden dinlediği anlatısına herhangi
bir düzeltme göndermedi. Yazı dizisi yayımlandığında ve kitap basıldığında Necdet Uğur da
Ecevit gibi hayattaydı, o da Hayır böyle bir şey duymadım demedi. Ne olursa olsun,
sonuç olarak, Nutuk, Mustafa Kemalin kaleme alıp okuduğu bir metin. Ancak metni kaleme
alırken yakın çevresiyle tartıştığı, danıştığı da bilinen bir gerçek. Kişisel görüşümü
belirtmem gerekirse, Gençliğe Hitabe metninde Nutukun genel havasına aykırı bir şey
görmediğimi, hatta tam tersine metnin Nutuku tamamladığını düşündüğümü söyleyebilirim.
ORAL ÇALIŞLAR / RADİKAL
Ayşe Hür, Tarafta pazar günü yayımlanan yazısında, Nutukun tarihsel serüvenini
incelerken Bülent Ecevitin benim Liderler Hapishanesi kitabımda yer alan bir anlatısına
dikkat çekti. Gençliğe Hitabeye ilişkin tanıklığımı sizlerle yeniden paylaşmak istedim.
Ecevitin anlatısı, ilk kez, 4 Mart 1986da, Milliyetteki Liderler Hapishanesi adlı yazı dizimin
içinde yer aldı. Gençliğe Hitabeyi İnönü kaleme almış başlığını taşıyan haber, gazetenin
manşetinden anons edildi. Ecevit ile aynı hapishaneyi paylaştığımız günlerde bir sohbetimiz
sırasında Gençliğe Hitabenin İnönü tarafından yazıldığını anlatmıştı. İsmet İnönü CHP
Genel Başkanı iken Bülent Ecevit genel sekreter pozisyonundaydı. Yani Ecevit İsmet
Paşanın en yakınındaki kişilerdendi. Bakanlığını da yapmıştı. Cezaevinde bana, Gençliğe
Hitabenin yazılışına ilişkin İnönüden dinlediklerini ayrıntılarıyla anlattı. Ben o gün
günlüğüme aynen not ettim.
Günlüklerim Mart 1986da, Liderler Hapishanesi adıyla kitap olarak da yayımlandı ve
çeşitli yayınevlerinden defalarca baskı yaptı.
Milliyetteki yazı dizisinin yayımı bitince titiz bir kişi olan Ecevit bazı açıklamalarda bulundu.
Bu açıklamalar da Milliyette yer aldı. Ancak Ecevit, Gençliğe Hitabe konusu üzerine
anlattıkları için yeni bir açıklama yapmadı, farklı aktarıldığını söylemedi. Kitabı kendisine
de daha o tarihte imzalayarak gönderdim. Baskıdan sonra da defalarca bir araya geldik,
cezaevi günlerini yâd ettik, hiçbirinde bilgiyi reddeden bir tepki göstermedi.
Bu anlatıya açıklık getiren ya da çelişen neler var diye yeniden kütüphanemi karıştırdım.
Afet İnanın Atatürkten Hatıralar ve Belgeler kitabında yazdıklarını gözden geçirdim. Afet
Hanım yurtdışından döndüğünde Nutuk hazırlıklarına tanık olmuş. Gençliğe Hitabenin
Atatürkün el yazısı ile yazılmış olduğunu söylüyor. Bu anlatının Bülent Ecevitin anlatısını
tekzip ettiğini düşünmüyorum. Zira Atatürk büyük olasılıkla İnönünün getirdiği metni
bütünlük açısından gözden geçirip yeniden yazmıştır. Afet Hanım Gençliğe Hitabe
bölümünde çok az düzeltme olduğunu söylüyor. Belki de düzeltmelerin az olmasının nedeni
temize çekilmiş olmasıdır. Yani kendisi Atatürkün bu bölümü yazdığına tanık olduğunu
söylemiyor. Zaten Afet Hanımın Atatürk Nutku yazarken yurtdışında olduğu, düzeltmeleri
yaparken döndüğü biliniyor.
Notlarım aynen şöyle: Atatürk hazırladığı Büyük Nutku yakın arkadaşı İsmet İnönüye
okuması ve fikirlerini söylemesi için izin vermiş. İsmet Paşa uzun konuşmayı okuyup
bitirdikten sonra Atatürke iade etmiş. Atatürkün Nasıl buldun sorusuna, Paşam çok
güzel ancak sonunu gençliğe hitap ederek bitirmek faydalı olur cevabını vermiş. Atatürk
de bunun üzerine, O zaman sen yaz böyle bir bölüm, bakalım iyi olursa dediğin gibi
yaparız deyince, İsmet İnönü ünlü Nutukun sonundaki Gençliğe Hitabe bölümünü kaleme
almış... Ecevit, İnönü ile anılarını anlatırken şunları söyledi: Kendisi bana bir keresinde
böyle anlatmıştı. Aynı anısını Necdet Uğura da anlatmış, o da bu olayı biliyormuş...
Dönemin Milli Eğitim Bakanı Necdet Uğur bu olayı İnönüden dinlediği anlatısına herhangi
bir düzeltme göndermedi. Yazı dizisi yayımlandığında ve kitap basıldığında Necdet Uğur da
Ecevit gibi hayattaydı, o da Hayır böyle bir şey duymadım demedi. Ne olursa olsun,
sonuç olarak, Nutuk, Mustafa Kemalin kaleme alıp okuduğu bir metin. Ancak metni kaleme
alırken yakın çevresiyle tartıştığı, danıştığı da bilinen bir gerçek. Kişisel görüşümü
belirtmem gerekirse, Gençliğe Hitabe metninde Nutukun genel havasına aykırı bir şey
görmediğimi, hatta tam tersine metnin Nutuku tamamladığını düşündüğümü söyleyebilirim.
ORAL ÇALIŞLAR / RADİKAL